وضعیت سازه‌های موجود در برابر آتش‌سوزی

این امر اهمیت کار و مطالعه بر بحث آتش را نشان می دهد. ( رفرنس آمار: گزارش سالیانه NFPA )

برخلاف تصور بسیاری از ما، سازه چوبی رفتار بسیار خوبی در آتش دارد (در مقایسه با سازه فولادی و حتی در مواردی بتنی) تست های آزمایشگاهی نشان می دهد که چوب های جنس Douglas Fir-Larch یا درخت Pine عملکرد خوبی در آتش دارند.
شرکت های Arup و SOM در این زمینه کارهای جدی انجام داده اند.

آقای دکتر امیر حسین خلوتی در یک گفت وگوی اینستاگرامی، به سابقه استفاده از چوب در بناهای تاریخی ایران اشاره کردند، ولی این نکته را هم متذکر شدند که ما در ایران به منابع کافی چوب برای سازه دسترسی نداریم (مانند ژاپن و آمریکای شمالی). این نکته صحیح است ولی توضیح دادم که بالاخره در یک مقطع زمانی مهندسین ایرانی باید کار با چوب را در طراحی سازه ها فرا بگیرند.

گفتم: چرا ما مقاطع فولادی را از خارج وارد می کنیم (چندین دهه است وارد کرده ایم) ولی مقاطع_چوبی را که هم سبک است و هم رفتار خوبی در زلزله و آتش داراست را هرگز وارد نکرده ایم؟

چرا سازه چوبی در حدود دو تا سه طبقه که کاملا در دنیا متداول است (و نه در زلزله باعث کشته شدن ساکنین می شود و نه در آتش مشکلات سازه فولادی را داراست) در دانشگاههای ایران تدریس نمی کنیم؟

این بحث مطرح شد که استفاده از سِنسورهای حرارت و دود در ساختمان بسیار ضروری است.

در مورد ساختمان خلیج سانفرانسیسکو(Pier45 (https://t.me/solseghalam/۱۷۳۸))، مالک، سازه را در برابر زلزله مقاوم سازی کرده بود (بعد از زلزله لوماپریتا)؛ ولی حتی یک دلار در زمینه آتش هزینه نکرده بود! الان ناچار شد که فقط برای آواربرداری یک میلیون و پانصدهزار دلار هزینه کند.

سوال اینجاست که آیا در منزلِ پدریِ من و شما، یا در منزل پدربزرگ و...

"سِنسور آتش/دود نصب کرده ایم؟همه ی این بحث ها بی فایده است اگر که به کار عملی منجر نشود"سِنسور آتش/دود نصب کرده ایم؟

همه ی این بحث ها بی فایده است اگر که به کار عملی منجر نشود. "اقدام عملی" یعنی اینکه کپسول اطفا حریق و سنسور حرارت/دود در منزل ما و بستگانمان موجود باشد!

در مورد برج چالوس، یا سازه های مشابه که دچار حریق می شوند دو بحث مطرح است:
الف- ارزیابی میزان «مقاومت اعضا» که در اثر حرارت «از دست رفته»؟
ب- روشهای مقاوم سازی که با استفاده از آنها مقاومت عضو سازه ای مجددا تامین خواهد شد.
برای این دو مهم، استاندارد و دستورالعمل مصوبی وجود ندارد و مالک باید از خدمات فنی مشاور تراز بین المللی (که "تجربه" این کار را داشته) استفاده نماید. در چنین مواردی، "محاسبات واقعی" و مستند ضروری است و نه چند حرکتی کلی/سطحی به اسم مقاوم سازیِ بعد از آتش.

آخرین بحث مقوله "آموزش مهندسی" (Engineering Education) و آتش است. الان این سوال جدی در آمریکا مطرح است که چرا درس Heat transfer یا ترمودینامیک از سرفصل دروس مهندسی عمران/سازه حذف شده است؟ (چه شده که این اتفاق افتاده؟)
ضروری است که مهندسین جوان در کنار درس تحلیل سازه، دانش مقدماتی انتقال حرارت را فرا بگیرند تا بتوانند نسبت به طراحی سازه های مقاوم در برابر آتش اقدام کنند.

* پژوهشگر مهندسی سازه در مرکز مطالعات زلزله دانشگاه برکلی