مروری بر تلاش‌های ۴۵ ساله در استان مرکزی، از برق‌رسانی تا علم‌آموزی

ایسنا/مرکزی ۴۵ سال از عمر انقلاب اسلامی گذشته است، انقلابی که دشمنانش در سال‌های ابتدایی عمرش، یقین داشتند که عمر چندانی نخواهد داشت و به‌ویژه با فشارهای همه جانبه‌ای که به او وارد می‌کردند گمان می‌بردند که پایه‌هایش را یک به یک خواهند شکست و واژگونش خواهند کرد، اما چنین نشد و حالا این انقلاب ۴۵ ساله شده است.

در تمام این سال‌ها علیرغم تمامی مشکلات ناشی از جنگ و تحریم ها و ... حرکت به جلو ادامه داشت. این حرکت رو به جلو در استان مرکزی نیز اتفاق افتاد و این گزارش نگاهی کوتاه به بخشی از اقدامات انجام شده و دستاوردهای حاصل از آن است.

رشد ۱۴ برابری شبکه توزیع برق

در سال ۵۷ طول شبکه توزیع برق در استان مرکزی ۱۵۰۰ کیلومتر و تعداد پست‌های هوایی و زمینی که از زیرساخت‌های بسیار مهم توزیع برق هستند تنها ۴۲۲ پست بود، اما پس از انقلاب با رشد و توسعه شبکه برق‌رسانی در استان، طول شبکه توزیع در حال حاضر به ۲۱ هزار و ۱۵۶ کیلومتر رسیده و تعداد پست‌ها با رشد بیش از ۱۸ هزار واحدی به ۱۹ هزار و ۱۵۲ پست رسیده  که در نقاط مختلف استان نصب شده و در حال فعالیت هستند. ظرفیت این پست‌ها نیز از ۱۱۹ مگاوات آمپر به ۲۷۰۶ مگاوات آمپر در سال جاری رسیده است.

در بازه زمانی یاد شده تعداد مشترکان برق استان مرکزی نیز به شکل قابل توجهی افزایش یافته است.

"ظرفیت این پست‌ها نیز از ۱۱۹ مگاوات آمپر به ۲۷۰۶ مگاوات آمپر در سال جاری رسیده است.در بازه زمانی یاد شده تعداد مشترکان برق استان مرکزی نیز به شکل قابل توجهی افزایش یافته است"این تعداد در این مدت افزایش بیش از ۱۴ برابری یافته و از ۵۷ هزار مشترک در سال ۵۷ به ۸۱۰ هزار مشترک در سال جاری رسیده است.

برخورداری‌های روستاهای استان مرکزی از زیرساخت‌های مختلف در ۴۵ سال اخیر تغییرات بسیاری کرده است. این تغییرات و برخورداری‌ها به‌ویژه در حوزه برق نیز اتفاق افتاده و تعداد روستاهای برق دار استان از ۴۱ روستا در سال ۵۷ به ۱۱۶۶ روستا در حال حاضر رسیده است.

صنایع، سهم بسیار مهمی در اقتصاد استان مرکزی و کشور داشته و یکی از مهمترین مشترکان برق در استان مرکزی هستند، تعداد و تنوع آنها در ۴۵ سال اخیر بسیار افزایش یافته و در نتیجه سهم بیشتری از برق تولیدی در استان را از آن خود کرده‌اند.

تعداد مشترکان صنعتی برق استان مرکزی از ۱۵۷ مشترک در سال ۵۷ به ۷۸۱۳ مشترک در سال جاری رسیده است.

استان مرکزی علاوه بر ظرفیت‌های صنعتی، دارای ظرفیت‌های قابل توجهی نیز در بخش کشاورزی است. این استان، امروز قطب تولید گوشت قرمز و سفید، شیر و تخم مرغ است و ضمن تامین نیاز خود، مازاد تولید را به دیگر استان‌ها صادر می‌کند.

با توجه به توسعه زیرساخت‌ها و ظرفیت تولید در عرصه کشاورزی، یکی از نیازهای مهم این حوزه، برق است. در سال ۵۷ تنها ۳۵ مشترک مصرف کننده برق در بخش کشاورزی استان وجود داشت اما در حال حاضر این رقم رشد بیش از ۳۳۱ برابری پیدا کرده و به ۱۱ هزار و ۶۰۰ مشترک رسیده است.

برق پاک، دستاورد تازه استان مرکزی

به‌دنبال استفاده گسترده از سوخت‌های فسیلی در جهان و ایران، دردسرهای خطرناکی در سراسر جهان ایجاد شد که یکی از آنها آلودگی هوا و البته گرم شدن زمین و تغییر اقلیم بود که دنیا را به شدت با تبعات خود درگیر کرده است. دومین مسئله نگران‌کننده، در خصوص ذخایر سوخت‌های فسیلی بود و شاید این مسائل از بزرگترین چالش‌هایی است که انسان را در کره زمین با خود درگیر و لزوم استفاده از سوخت‌های جایگزین را گوشزد می‌کند.

بر این اساس تولید و استفاده از انرژی‌های پاک در دستور کار دولتمردان ایرانی نیز قرار گرفت.

کلنگ‌زنی ساخت نیروگاه انرژی تجدیدپذیر و افتتاح بزرگترین کارخانه تولید پنل‌های خورشیدی کشور از اقداماتی است که در سال‌های اخیر در استان مرکزی انجام شده است.

اجرای پروژه‌های بزرگ آبرسانی

توسعه و بهبود شبکه‌های آبرسانی خدمت مهمی است که جوامع به شدت به آن نیاز دارند و همواره مورد توجه دولت‌ها بوده است. در ۴۵ سال پس از پیروزی انقلاب اقدامات قابل توجهی در استان مرکزی در این زمینه رقم خورده است که برخی از این اقدامات در دوران پیش از انقلاب کلا انجام نشده بود و برخی نیز در سطح محدودی اجرایی شده بود که بعد از انقلاب رشد و توسعه بسیاری پیدا کرد.

استان مرکزی که استانی کم‌آب محسوب می‌شود در دوران پیش از پیروزی انقلاب فاقد هرگونه سد مخزنی بود ولی بعد از پیروزی انقلاب سه سد مخزنی با مجموع ظرفیت ۵۵۰ میلیون متر مکعب در استان ساخته شد. البته سدسازی در استان مرکزی تنها به این سه پروژه بزرگ محدود نشد و در این ۴۵ سال، ۱۴ سد کوچک نیز با ظرفیت ۱۵ میلیون متر مکعب در استان ساخته شد و به بهره برداری رسید.

در حال حاضر بیش از ۱۳۱۰ فقره تاسیسات کوچک تامین آب شامل سدهای کوچک، بند انحرافی، تغذیه مصنوعی، گابیون بندی و ... توسط سازمان جهاد کشاورزی، منابع طبیعی و آب منطقه‌ای با مجموع حجم تنظیمی و ذخیره‌ای ۷۳ میلیون مترمکعبی در استان احداث شده است.

قبل از انقلاب، تامین آب استان از محل منابع آب زیرزمینی صورت می‌گرفت ولی بعد از انقلاب سه پروژه بزرگ در این رابطه در استان اتفاق افتاد.

بر اساس اعلام آب منطقه‌ای استان مرکزی، طرح انتقال آب از چشمه هفتیان به تفرش و ۴۱ روستای مسیر به طول پنج میلیون متر مکعب یکی از این پروژه‌هاست. آبرسانی به شهر اراک، روستاهای لرستان، شازند و صنایع منطقه از سد کمال صالح به حجم ۵۰ میلیون متر مکعب و آبرسانی به شهر جدید امیرکبیر به حجم ۶۵۰ هزار متر مکعب، دو پروژه بزرگ تامین و انتقال آب دیگر است که در دوران پس از انقلاب اتفاق افتاده است.

به‌واسطه اجرای طرح‌های بزرگ آبرسانی بخصوص طرح‌های ویژه مطرح شده، وابستگی تامین آب شرب شهرها و روستاهای استان به منابع آب زیرزمینی از ۸۰ درصد به ۴۵ درصد کاهش یافته است که قدم بزرگی در تامین آب پایدار و کمک به مخازن آب زیرزمینی در دشت های استان است.

تخصیص آب‌های نامتعارف و پساب برای واحدهای صنعتی و صرفه جویی در مصارف آب زیر زمینی از دیگر اقداماتی است که در دوران پیش از انقلاب خبری از آنها نبود ولی در ۴۵ سال اخیر تخصیص بیش از ۲۵ میلیون متر مکعب آب نامتعارف و سالانه به طور متوسط ۲۰ میلیون متر مکعب صرفه جویی مصارف آب زیرزمینی از طریق اجرای طرح های تعادل بخشی انجام شده است.

قبل از انقلاب تنها پنج کیلومتر از رودخانه‌های استان ساماندهی شده بودند و بهره‌برداری از آب شرب سالم و بهداشتی روستایی تنها پنج درصد و شهری تنها ۲۸ درصد بوده است، اما پس از پیروزی انقلاب، لایروبی و اصلاح ۱۵۰ کیلومتر مسیر رودخانه‌ها، آزادسازی ۱۰۰ هکتار از تصرفات، مطالعات حد حریم و بستر ۲۰۰۰ کیلومتر از رودخانه‌های استان و میله‌کوبی و رپرگذاری ۲۰۰ کیلومتر از بستر رودخانه ها انجام شد.

بهره برداری از آب شرب سالم و بهداشتی روستایی در دوران بعد از انقلاب ۳۲.۸۵ درصد و در حوزه شهری ۹۹.۹۹ درصد و در دوران قبل از انقلاب به ترتیب ۵ و  ۲۸ درصد بود.

رشد سه برابری تولید سالانه گندم

استان مرکزی در حوزه کشاورزی نیز یکی از استان های مهم کشور بشمار می‌رود.

"مقایسه شاخص‌های این حوزه در دوران قبل و بعد از انقلاب تاکنون، نشانگر رشد و پیشرفت در این حوزه است"مقایسه شاخص‌های این حوزه در دوران قبل و بعد از انقلاب تاکنون، نشانگر رشد و پیشرفت در این حوزه است. در حال حاضر محصولات شاخص صادراتی متنوعی در حوزه کشاورزی استان مرکزی تولید می‌شود که انار و پسته ساوه و زرندیه و بید قرمز محلات از شاخص‌ترین آنها هستند. همچنین این استان محصولات مختلفی را در حوزه صنایع تبدیلی کشاورزی تولید و صادر می‌کند.

گندم یکی از محصولات شاخص استان است. بر اساس اعلام جهاد کشاورزی استان، تولید این محصول در سال ۵۷ معادل ۸۷ هزار تن بوده است که با رشد ۱۷۹ هزار تنی سالانه، در سال ۱۴۰۱ به ۲۶۶ هزار تن رسیده است.

استان مرکزی یکی از استان‌های فعال در حوزه تولید گوشت قرمز، گوشت مرغ و تخم‌مرغ است. تولید این محصولات در سال ۵۷ به ترتیب سالانه ۲۰ هزار تن، ۱۹ هزار تن و ۱۷ هزار تن بوده که در سال گذشته به ترتیب به ۵۲ هزار تن، ۶۲ هزار و ۵۰۰ تن و ۵۰ هزار تن رسیده است.

استان مرکزی در دوران قبل از انقلاب هیچگونه تولیدی در حوزه آبزیان خوراکی نداشته ولی پس از انقلاب سالانه ۶۰۰۰ تن از این نوع محصولات در استان تولید شده است.

با توجه به اهمیت آب و آبیاری در عرصه کشاورزی و با توجه به اینکه حجم عمده منابع آبی استان در این عرصه مصرف می‌شود، استفاده از روش‌های نوین آبیاری، اصلی غیرقابل چشم‌پوشی برای مدیریت مصرف آب در این عرصه است. در این حوزه در دوران قبل از انقلاب هیچ اقدامی نشده بود ولی بعد از انقلاب تاکنون ۷۵ هزار و ۸۳۶ هکتار از اراضی کشاورزی استان تحت پوشش این نوع از آبیاری قرار گرفته است.

صدور ۲۸۲۹ تن محصول کشاورزی

در حوزه مکانیزاسیون کشاورزی نیز قبل از انقلاب خبری از کار چندانی نبود و ضریب مکانیزاسیون در آن زمان تنها ۰.۵ درصد بود ولی پس از انقلاب با اقدامات صورت گرفته این ضریب به ۲.۱۱ رسیده و صادرات محصولات کشاورزی استان که پیش از پیروزی انقلاب خبری از آن نبود، در سال ۱۴۰۱ به ۲۸۲۹ تن با ارزش ۱.۱ میلیون دلار رسید.

در ۴۵ سال اخیر، رشد سالانه ۱۳۷۰ هزار تنی تولید محصولات زراعی و ۵۵۷ هزار تنی محصولات باغی نیز در عرصه کشاورزی استان اتفاق افتاد و حجم تولیدات استان در این دو حوزه به ترتیب از ۴۸۰ هزار تن و ۴۵ هزار تن در سال ۵۷ به یک میلیون و ۸۵۰ هزار تن و ۶۰۲ هزار تن در سال ۱۴۰۱ رسید.

کشاورزی به عنوان یکی از ظرفیت‌های اصلی کشور و استان مرکزی همواره نیازمند بهره‌گیری از دستاوردهای جدید علمی و البته پژوهش و تحقیق بوده تا به صورت درست و اصولی رشد کند. بر این اساس در دوران پس از پیروزی انقلاب با توجه ویژه به این حوزه، مرکز تحقیقات کشاورزی با زیرمجموعه‌های خود در استان راه‌اندازی شد.

مرکز تحقیقات کشاورزی استان مرکزی در سال ۱۳۶۲ رسماً با گرایشات کاری در بخش‌های خاک و آب، اصلاح و تهیه نهال و بذر و گیاه پزشکی موجودیت یافت و از سال ۱۳۸۲ با ادغام مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام جهاد سازندگی سابق، شامل بخش‌های تخصصی دامپروری، دامپزشکی، منابع طبیعی، آبخیزداری و اقتصادی و اجتماعی با نام «مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی» در راستای اهداف خود مشغول به فعالیت است.

همچنین هشت ایستگاه تحقیقات کشاورزی نیز در استان راه‌اندازی شد که بستر اجرای طرح‌های تحقیقاتی برای این مرکز فراهم کردند که ایستگاه تحقیقات گل و گیاهان زینتی محلات به صورت ملی و شش ایستگاه دیگر تحت پوشش بخش‌های تحقیقاتی این مرکز هستند و حالا مرکز رشد واحدهای فناور کشاورزی نیز در استان فعالیت می‌کند.

رشد قابل توجه آزمایشگاه های درمانی و پایگاه های اورژانس

توسعه خدمات بهداشتی و درمانی استان مرکزی نیز در ۴۵ سال اخیر قابل توجه بوده است.

به گفته‌ی رییس دانشگاه علوم پزشکی اراک پیش از پیروزی انقلاب اسلامی امکانات درمانی در مناطق روستایی به شدت کم بود و همین امر باعث شده بود که روستاییان با هر بیماری راهی شهر شوند که این امر خطرات و عواقب خاص خود را به همراه داشت و حتی طول مسیر ممکن بود به مرگ بیمار منجر شود.

دکتر علیرضا امانی با اشاره به رشد بیش از شش برابری تعداد خانه های بهداشت روستایی استان گفت: تعداد این خانه‌ها از هفت خانه در دوران قبل از انقلاب به ۲۷۴ خانه در حال حاضر رسیده است، مراکز درمان روستایی پنج برابر شده‌اند و از ۱۰ مرکز به ۵۰ مرکز ارتقا یافته‌اند و روستاییان به راحتی می‌توانند بدون مراجعه به شهرها، خدمات درمانی مناسب را دریافت کنند.

وی با بیان اینکه تعداد درمانگاه‌های شهری در استان مرکزی از ۱۰ قبل از انقلاب به ۲۸ درمانگاه در حال حاضر رسیده است.

امانی با اشاره به افزایش بیش از چهار برابری تعداد آزمایشگاه‌ها در استان گفت: ۲۳ آزمایشگاه در دهه ۵۰ در استان فعال بود اما، امروز تعداد آزمایشگاه‌های فعال در استان به ۹۶ آزمایشگاه رسیده، ۱۰ مرکز خدمات جامع سلامت شهری به ۴۶ مرکز افزایش یافته و ۱۵ پایگاه سلامت به ۹۴ پایگاه افزایش پیدا کرده است.

به گفته وی، در حال حاضر تعداد کل بیمارستان‌های استان مرکزی (دولتی، خصوصی و تامین اجتماعی) به ۲۲ واحد رسیده که شامل ۱۶ بیمارستان در اراک و دیگر شهرهای تابعه دانشگاه علوم پزشکی اراک، یک بیمارستان در خمین و پنج بیمارستان در ساوه است و تعداد تخت‌های بیمارستان فعال در استان از ۸۹۸ تخت در قبل از پیروزی انقلاب، به ۲۰۰۰ تخت در حال حاضر رسیده است.

وی افزود: قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، تعداد پایگاه‌های اورژانس تنها یک مورد در بیمارستان امیرکبیر اراک بود که سه آمبولانس داشت، اما امروز ۸۲ پایگاه اورژانس به ظرفیت ۱۰۳ دستگاه آمبولانس خدمات خود را در سریع‌ترین حالت ممکن به مردم ارائه می‌کنند و تمامی این آمبولانس‌ها به تجهیزات احیاء بیمار مجهز هستند.

امانی با بیان اینکه پیش از دهه ۵۰، هیچ ساختمان اورژانسی در استان مرکزی وجود نداشت، اما امروز ۹۴ ساختمان اورژانس در سطح استان احداث و تجهیز شده است، افزود: اتفاق بسیار مهم و ارزشمند در حوزه اورژانس، توسعه امداد هوایی بوده است. پیش از انقلاب هیچ گونه بالگرد و پد فرود بالگردی در استان وجود نداشت، اما خوشبختانه در طول سال‌های اخیر و با تلاش‌های صورت گرفته ۱۸ پد بالگرد در استان ایجاد شده و در واقع بزرگ‌ترین پایگاه اورژانس هوایی کشور به مساحتی بیش از ۲۰ هزار مترمربع با یک بالگرد در این استان مستقر است.

آموزش عالی و توسعه‌ای چشمگیر

تربیت نیروی انسانی و توسعه زیرساخت‌های علم و تحصیلات دانشگاهی در تمامی جوامع ضروری و لازم است. تنها دانشگاه استان مرکزی در دوران پیش از پیروزی انقلاب، دانشگاه اراک بود که در سال ۱۳۵۰ تاسیس شد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی توسعه زیرساخت‌های آموزش عالی در استان رونق گرفت و راه‌اندازی دانشگاه‌های متعدد عملیاتی شد و دانشگاه‌های علوم پزشکی اراک، خمین و ساوه، پیام نور، آزاد، علمی و کاربردی در اکثر شهرهای استان، فرهنگیان شهید باهنر و زینب کبری(س) در اراک، صنعتی اراک، دانشگاه تفرش، دانشگاه فنی و حرفه ای، چند موسسه آموزش عالی در شهرستان های استان و ...

در استان راه‌اندازی و فعال شدند و تاکنون هزاران دانشجو در این مراکز تربیت و فارغ التحصیل شده‌اند.

بسیاری از این دانشگاه‌ها و مراکز علمی با راه‌اندازی مراکز تحقیقاتی و نشریات معتبر علمی متنوع، علاوه بر تریبت دانشجویان، در حوزه تولید و انتشار دانش نیز نقش‌آفرینی می‌کنند.

راه‌اندازی مراکز تحقیقاتی و پژوهشکده‌ها همچون مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی، پژوهشکده گل و گیاهان زینتی و جهاد دانشگاهی از دیگر اقداماتی است که پس از پیروزی انقلاب اسلامی در مسیر توسعه علمی و دانشگاهی در استان مرکزی بوقوع پیوست و در مجموع، شاخص‌های آموزش عالی با فعالیت این مراکز در استان ارتقاء قابل توجهی پیدا کرد.

انتهای پیام