گزارش جنجالی ایسنا: شعری که ۳۰ سال اشتباه خواندیم - Gooya News

قطار تغییرات کتاب‌های درسی این‌بار در ایستگاه «دماوندیه» ایستاده است؛ تغییر کلمه‌ای که گفته می‌شود ذهن دانش‌آموز را با وقایع صدسال گذشته مملکتش مرتبط می‌سازد موجب شده تا این اقدام «تحریف» و اجحافی در حق شعر و هنر شعری ملک‌الشعرا بهار خوانده شود.

به گزارش ایسنا، به نظر می‌رسد که جنجال بر سر تغییرات کتاب‌های درسی تمامی ندارد؛ در حالی پیش‌تر نیز از حذف شعر شاعرانی چون «نیما»، «اخوان» و «سایه»، و حذف تصویر دختران از روی جلد کتاب و عکس مقبره کوروش گرفته تا تغییر داستان نادر ابراهیمی و «قصه‌های مجید» هوشنگ مرادی کرمانی و حذف نام مولانا پای کتاب‌های درسی را به عرصه جنجال کشاندند، که حالا باز هم دست یکی دیگر از تغییرات کتاب درسی رو شده است.

خبرنامه گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی که اساسا به ارائه اخبار درباره آموزش زبان فارسی می‌پردازد، به تازگی مطلبی را در خصوص قصیده «دماوندیه» ملک‌الشعرا بهار مبنی بر «تحریف» این قصیده، با جای‌گذاری واژه «وی» به جای «ری» منتشر کرده که این امر موجب شد تا برای آگاهی از جزئیات بیشتر به سراغ گفت‌وگو با مریم دانشگر، سرپرست گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی فرهنگستان برویم.

او در این‌باره به ایسنا می‌گوید: مطلب منتشرشده در صفحه گروه برگرفته از مقاله‌ کوتاهی‌ است که در تازه‌ترین شماره خبرنامه داشته‌ایم. این مقاله را دو نفر از مدرسان زبان و ادبیات فارسی نوشته بودند و چون مربوط به موضوع کتاب‌های درسی بود، برای ما فرستادند و ما آن را چاپ کردیم.

مریم دانشگر همچنین با بیان این‌که مولفان کتاب‌های درسی در ارائه آثار دقت کافی ندارند، بیان می‌کند: حدود ۳۰ سال است که این قصیده در کتاب‌های درسی به همین شکل آمده؛ یعنی اتفاق جدیدی نیست.

سرپرست گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه درخصوص توضیح مولفان کتاب‌های درسی با اشاره به «تصحیف رخ‌داده در قصیده بهار» توضیح می‌دهد: آن‌ها گفتند که در نسخه‌ای قصیده را به این شکل دیده‌اند اما من تا کنون این نسخه را پیدا نکرده‌ام. شاید هم چنین نسخه‌ای وجود داشته باشد اما ما تا به حال آن را پیدا نکرده‌ایم و باید با دقت بیشتری به دنبال آن گشت. اما آن‌چه مسلم است، این است که اصل کلمه همین «ری» است؛ چرا که ملک‌الشعرا بهار با آن یک بحث سیاسی دوران خود را مطرح می‌کند و این مسئله خیلی مهم و ارزشمند است.

دانشگر می‌افزاید: وقتی این قصیده وارد کتاب درسی شده، علاوه بر این‌که محتوای ادبی آن اهمیت دارد و ارزشمند است، زیبایی خاص و جنبه میهنی نیز دارد. بنابراین کار شاعر از این جهت که یک بحث تاریخی را به این قصیده وارد کرده، ارزشمند است.

"شاید هم چنین نسخه‌ای وجود داشته باشد اما ما تا به حال آن را پیدا نکرده‌ایم و باید با دقت بیشتری به دنبال آن گشت"از این‌رو، این قصیده از وجوه مختلف قابل بررسی است. اما تغییر کلمه «ری» باعث شده تا وجه تاریخی شعر تاریک شود و دیده نشود که در حقیقت شاید بشود گفت این کار اجحافی نسبت به این قصیده ارزشمند است. این قصیده حتما باید به طور کامل در کتاب درسی می‌آمد و معلمان به واقعه تاریخی مربوط به آن اشاره می‌کردند. البته بعضی از معلمانی که با ما در ارتباط هستند، می‌گویند که تغییر این کلمه را در کلاس توضیح می‌دهند. اما این قصیده یا باید به صورت کامل یا حداقل به همراه توضیحی به کتاب درسی می‌آمد.

اسماعیل امینی، شاعر و مدرس دانشگاه پیش‌تر در گفت‌وگویی «دماوندیه» ملک‌الشعرا بهار را نوعی ابراز ناخرسندی دانسته و تأکید کرده است: ناخرسندی و نارضایتی و نفرین در این شعر دیده می‌شود.

آن‌جایی که می‌گوید بر ری بنواز ضربتی چند، منظورش تهران است که در گذشته از حاشیه‌های ری محسوب می‌شده است. دماوند را خطاب قرار می‌دهد و نسبت به تهران و وضع معیشتی آن با تندی و ناخرسندی یاد می‌کند و البته تنها هم تهران را مدنظر ندارد و منظورش کل روزگار و اوضاع زمانه است.

برای شفاف‌تر شدن موضوع، بخش‌هایی از مقاله‌ای را که با عنوان «تصحیف واژه‌ای از قصیده دماوندیه دوم ملک‌الشعراء بهار در کتاب فارسی ۳ دوره دوم متوسطه» توسط هادی اکبرزاده (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فرهنگیان) و محمد تازیکه (دانشجوی کارشناسی آموزش زبان و ادبیات فارسی) نوشته و در شماره ۸۶، مهر ۱۴۰۰ خبرنامه گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی فرهنگستان منتشر شده است، می‌خوانیم: