دلال ها به دنبال خطوط تولید چینی

اقتصاد > اقتصاد کلان  - دلال ها در حال مذاکره برای واردات خط تولید مستعمل ارزان قیمت کالاهای کم مصرف هستند. پویا دبیری‌مهر: هنوز انرژی در ایران گران نشده، اما دلالان ظهور پیدا کردند تا از این آب گل‌آلود ماهی بگیرند. گروهی از تجار نماها در قالب یک شرکت کارفرما این روزها در بندر شانگهای چین، شب را به صبح می‌رسانند و صبح را به شب تا مذاکراتشان با مدیران عامل شرکت‌های تأمین و تولید خط تولید چینی پا بگیرد و نتیجه دهد. لایحه هدفمندکردن یارانه‌ها که در مجلس به تصویب برسد، روزگار جدیدی بر صنایع تولیدی کشور حکومت خواهد کرد. هنوز جزئیات این لایحه در مجلس در حال بررسی است که دلال‌ها دست به کار شده‌اند تا تغییر خطوط تولید واحدهای تولید و صنعتی داخل کشور را به عنوان یکی از الزام‌ها برای استفاده بهینه و ارزان از انرژی رقم بزنند. بخشی از ماشین‌آلات چینی که نتیجه دلالی واسطه‌ها است از بندر شانگهای چین وارد کشور شده است و در گمرک جمهوری اسلامی مراحل ترخیص را طی می‌کند. با این وجود به زودی شاهد تولید کالاهایی در کشور هستیم که نتیجه عملکرد ماشین‌آلات چینی است. دلال‌ها اما در داخل هم بیکار ننشسته‌اند و با معرفی دستگاه‌هایشان به تولیدکنندگان داخلی درصدد رفع نگرانی‌های حاصل آنها از افزایش قیمت انرژی پس از هدفمندکردن یارانه‌ها هستند. این نوع ماشین‌آلات که خطوط تولید جدید واحد‌های تولید و صنعتی را در کشور ایجاد خواهند کرد از نوع درجه سه هستند و فقط یک سوم ماشین‌آلات تولید داخل یا ماشین‌آلات آلمانی انرژی بر هستند. مهدی جاریانی، یکی از تولیدکنندگان برتر کشور در گفت‌وگو با «خبر» با اشاره به انقلاب جدیدی که در ساختار انرژی کشور پس از حذف یارانه‌های انرژی رخ خواهد داد می‌گوید: «از آنجایی که بحث انرژی به عنوان یکی از شاخص‌های اصلی قیمت تمام شده کالاها محسوب می‌شود، در نتیجه راهکارهایی که برای تعدیل تدریجی و رساندن قیمت انواع سوخت‌هایی که در بخش‌های مختلف اقتصاد استفاده می‌شود، یکی از اقدامات الزام‌آور است.» وی می‌افزاید: در این راستا صنایع به دلیل ارزان بودن انرژی در ایران به این بخش نگاه جدی نداشتند و فاکتور مهمی در تولید خودشان قرار نمی‌دادند، به همین جهت ما مشاهده می‌کنیم که به‌خصوص بعد از انقلاب، جمهوری اسلامی ایران محلی بوده است برای واردات ماشین‌آلات و تکنولوژی‌هایی که از نظر مصرف انرژی در رده ماشین‌آلات پرمصرف قرار می‌گرفته‌اند. عضو اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران با اشاره به خو گرفتن صنایع کشور با ماشین‌آلات پرمصرف می‌گوید: «واردات دستگاه‌های تولیدی پرمصرف در کشور سبب شده است که بخش اعظمی از صنایع کشور با این دستگاه‌های و ماشین‌آلات همراه شوند و جدایی از آنها برای این صنایع ساده نیست.» وی به لزوم تغییر نگرش صنایع نسبت به شیوه استفاده از انرژی در کشور اشاره کرد و گفت: «صنایع ما برای تغییر فرآیند مصرف انرژی باید به کارگیری دستگاه‌هایی بپردازند که میزان مصرف انرژی کاهش یابد. با اصلاح ساختار اقتصاد کشور در قالب هدفمند شدن یارانه‌ها از این پس شاهد این خواهیم بود که بخش انرژی یکی از اقلام عمده قیمت تمام شده در تولید صنایع انرژی بر همچون فولاد، سیمان، شیشه و سرامیک خواهد بود.» جاریانی معتقد است که واحدهای صنعتی باید با استفاده از تیم‌های مشاوره صنعتی جدید، خودشان را با آخرین فناوری‌ها و پدیده‌های مربوطه تطبیق دهند اما این امر نباید سبب ورود اجزای خط تولید بی‌کیفیت شود. وی تصریح کرد: البته در لایحه هدفمندکردن یارانه‌ها صنایع کماکان از تخفیف ویژه استفاده می‌کنند، به علاوه اینکه بودجه‌ای از وزارت صنایع به صنایع انرژی‌بر اختصاص پیدا خواهد کرد. وی در پاسخ به این سؤال که با گران شدن انرژی در کشور، امکان ورود کالاهای بی‌کیفیت افزایش می‌یابد و تولید در کشور مقرون به صرفه نخواهد بود، و در نهایت برای کنترل این شرایط چه اقدامی باید کرد، گفت: «کنترل این شرایط در دست بازار است و دست نامرئی در شرایط جدی نقش بسزایی خواهد داشت. وقتی قرار است که انرژی آزاد شود، صنایع مجبور می‌شوند برای اصلاح ساختار مشکل را حل و فصل کنند و برای بقا در جریان اقتصاد کشور همچون کشورهایی چون هند و چین که بعد از فروپاشی و ظهور اقتصاد آزاد مجبور شدند خود را با شرایط جدید تطبیق دهند، تولیدکنندگان داخلی و صنایع کشور هم مجبورند در مدت 5 سال خطوط تولید خود را اصلاح کرده و خود را با شرایط جدید تطبیق دهند تا از قافله عقب نمانند. بخش قابل توجهی از ماشین‌آلات مورد نیاز داخلی از خارج کشور تأمین می‌شود و بر اساس آمارهای گمرک، بزرگترین قلم واردات کشور را ماشین‌آلات تشکیل می‌دهد. در بسیاری از صنایع به دلایل کیفی و حتی قیمتی، تأمین ماشین‌آلات از کشورهای خارجی توجیه دارد. برای کسانی که با سرمایه‌ای اندک قصد راه‌اندازی خطوط تولید یا توسعه تولید را دارند، ماشین‌آلات چینی می‌تواند گزینه مناسبی باشد. زیرا در بسیاری از موارد، حتی از ماشین‌آلات ساخت داخل هم ارزان‌تر تمام می‌شوند. ماشین‌آلات گرانقیمت اروپایی و آمریکایی معمولاً به خاطر طراحی مناسب‌تر و قطعات بهتری که در آنها به کار رفته است، از کار افتادگی بسیار کمتری نسبت به ماشین‌آلات ارزان قیمت دارند. بنابراین، اگر در جایی لازم است میزان از کارافتادگی و نیاز به تعمیر کم باشد، مثلاً اگر در یک خط تولید، از کار افتادن ماشین باعث تأخیر در انجام سفارش و جریمه می‌شود، مناسب است از ماشین با کیفیت‌تر و گران‌تر استفاده شود. در بعضی از موارد، به خاطر سطح بالای تکنولوژی مورد نیاز برای ساخت یک ماشین، تنها از یک یا چند فروشنده معدود در دنیا می‌توان ماشین‌آلات را خریداری نمود. در این حالت، معمولاً نمونه چینی ماشین وجود ندارد. تجربه نشان می‌دهد می‌توان در بسیاری از موارد به خصوص در صنایع با تکنولوژی سطح پایین یا متوسط، ماشین‌آلات چینی را می‌توان با قیمتی به مراتب پایین‌تر نسبت به تولیدکنندگان اروپایی خریداری کرد. علیرغم تمامی این موارد، با توجه به اینکه هزینه خرید ماشین‌آلات چینی به مراتب پایین‌تر است، در بسیاری از موارد، خرید این ماشین‌آلات از نظر اقتصادی مقرون و به صرفه‌تر است. اما پیامدهای درازمدت آن برای وضع صنعت کشور نامشخص است. یک عضو دیگر اتاق بازرگانی صنایع و معادن ایران هم یکی از آسیب‌های جدی و آنی اجرای هدفمند‌کردن یارانه‌ها را ایجاد شرایط بحرانی برای صنایع می‌داند. توفیق مجد‌پور در گفت‌وگو با «خبر» می‌گوید: هدفمند شدن یارانه‌ها باید انجام بگیرد اما نه به بهانه از بین رفتن صنعت و ایجاد شرایط بحرانی‌تر برای تجار. وی با اشاره به شرایط نامساعد کنونی اقتصاد کشور گفت: تولیدکنندگان با واقعی شدن قیمت انرژی مجبور خواهند شد هزینه‌ها را «سر به سر» کنند به این معنا که ماشینی بیاورند که مصرف آن کم است و متناسبی با تولید است، اما تجربه ثابت کرده است که هر وقت ما به دنبال واردات ماشین‌آلات ارزان قیمت و ایجاد خط تولید جدید بوده‌ایم، نه تنها نتیجه‌ساز نبوده است بلکه دچار مشکل هم شده‌ایم. او که دانش آموخته رشته مهندسی تولید است می‌گوید: من اطمینان می‌دهم که تولید کشور با استفاده از ماشین‌آلات چینی نمی‌تواند استفاده بهینه داشته باشد و بهره‌وری را افزایش دهد. مجد‌پور به ناکارآمدی ماشین‌آلات بی‌کیفیت و درجه سومی چینی اشاره کرد و افزود: «ثابت شده است کلیه ابزارآلات و ماشین‌آلاتی که از چین وارد کشور می‌شود در یک بازه زمانی نقش مسکن را برای تولیدکنندگان بازی می‌کنند و احساس آرامش و آسودگی را ایجاد می‌کنند اما به دلیل عدم ارائه خدمات مناسب این ماشین‌آلات هزینه‌های گزافی را برای تولیدکنندگان و دولت در پی خواهد داشت و دولت باید جوابگوی این وضع باشد.»