سرنوشت محتوم یک مستبد

سرنوشت محتوم یك مستبد گروه اسناد و اطلاع رسانی- در روزشمار تاریخ ایران، این روزها یادآور حركت انقلابی میرزا رضای كرمانی درقتل ناصرالدین شاه و پایان دوره استبداد ناصری است، سلطان صاحبقرانی كه به جای اتكا به اعتماد و قدرت مردم، به بیگانگان متوسل شد و همین امر سرنوشت محتوم سایر دیكتاتورهای تاریخ را برایش رقم زد.

دوران 50 ساله حكومت ناصرالدین شاه قاجار، از نظر وقایع تاریخی مهمترین دوره در سلسله قاجار محسوب می‌شود. ناصرالدین شاه چهارمین پادشاه قاجاریه فرزند محمدشاه و مهد علیا در 25 تیر 1210 هجری خورشیدی به دنیا آمد.

محمد شاه قاجار در 42 سالگی بر اثر بیماری از دنیا رفت، ناصرالدین میرزای ولیعهد، 16 ساله در تبریز به سر می‌برد و در این زمان مدعیان پادشاهی از هر سو سر برآورده بودند. حاجی میرزا آقاسی وزیر محمد شاه كه توانایی آرام نگاه داشتن تهران را نداشت به حرم عبدالعظیم پناهنده شد و بست نشست.

ناصرالدین‌میرزا با پشتیبانی میرزاتقی‌خان امیرنظام راهی تهران شد و به محض اینكه به تهران رسید تاجگذاری كرد و به سلطان صاحبقران معروف شد و میرزا تقی خان مشهور به امیر كبیر را بعنوان صدراعظم خود برگزید.

امیركبیر در دوران صدارت خود به اصلاحات گسترده ای دست زد، كه بیشتر به نفع مردم بود تا درباریان؛ این اقدامات او، خشم درباریان، بخصوص مهدعلیا مادر ناصرالدین شاه را برانگیخت. مهد علیا در تلاش بود تا میرزا آقاخان نوری كه در آن زمان وزیر لشكر بود، جایگزین امیركبیر كند. تلاش های مهد علیا و میرزاآقاخان نوری به ثمر نشست و شاه، امیر كبیر را از صدارت بركنار و در نهایت دستور قتل او را صادر كرد.

پس از امیركبیر، میرزا آقا خان نوری صدراعظم شد و تمام اصلاحات صورت گرفته توسط امیركبیر را متوقف ساخت. در زمان صدارت او، ناصرالدین شاه به تحریك روس ها به هرات لشكر كشید و این شهر را تصرف كرد، این عمل با واكنش تند انگلیس همراه بود و انگلیسی ها تهدید كردند، اگر هرات تخلیه نشود به ایران حمله خواهند كرد.

اما ناصر الدین شاه به تهدید آنها اعتنایی نكرد و انگلیس نیز به جنوب ایران حمله كرد و جزیره خارك را اشغال و به سمت اهواز پیشروی كرد.

ناصرالدین شاه كه از عاقبت كار هراسان شده بود، با اعزام نماینده‏ای به پاریس، خواستار میانجی‏گری فرانسه شد. در نتیجه قرارداد پاریس منعقد شد كه به موجب آن، دولت ایران متعهد شد تا در برابر خروج نیروهای انگلیس، از ایران، بی‏درنگ هرات را تخلیه و استقلال افغانستان را به رسمیت بشناسد.

ناصرالدین شاه به دلیل ولخرجی های فراوان و تامین مخارج سرسام آور سفرهای فرنگ خود، مجبور بود تا امتیازات اقتصادی فراوانی را به انگلیس و روس اعطا كند، به طوری كه دوران حكومت او را 'عصر اعطای امتیازات به بیگانگان' نام نهاده اند.

نفوذ سیاسی و اقتصادی بیگانگان در ایران، در این دوره افزایش چشمگیری داشت، آن چنان كه استقلال و حیات اقتصادی ملت ایران بیش از هر زمان دیگر متزلزل شد.

میرزا رضای كرمانی كه از شاگردان و مریدان سید جمال الدین اسدآبادی بود، تحت تاثیر روشنگری های این مبارز بزرگ و پس از مشاهده استبداد و وطن فروشی های ناصرالدین شاه تصمیم به قطع و خشكاندن این ریشه ظلم و استبداد گرفت.

او برای عملی ساختن تصمیم خود ضمن تهیه یك تپانچه، در آستانه مراسم پنجاهمین سال تاجگذاری ناصرالدین شاه در حرم شاه عبدالعظیم در شهر ری به بهانه تقدیم نامه ای به شاه، به او نزدیك شد و با تپانچه به ناصرالدین شاه شلیك كرد و این چنین ناصرالدین شاه نیز به سرنوشت محتوم همه دیكتاتوران و مستبدان در طول تاریخ دچار شد.

گفته شده‌است كه او در آخرین لحظات حیات خود گفته است :'من بر شما جور دیگری حكومت خواهم كرد اگر زنده بمانم'...

عكس الصاقی به گزارش مربوط به مراسم تشییع ناصرالدین شاه است.

اطلاع**2059**9131**

انتهای خبر / خبرگزاری جمهوری اسلامی (ايرنا) / کد خبر 80105691