برای زادروز پدر گرافیک ایران

چهارم شهریور ماه، سال‌روز تولد مرتضی ممیز، طراح و بنیان‌گذار رشته‌ی گرافیک در ایران است.

به گزارش ایسنا، مرتضی ممیز را «پدر گرافیک ایران» می‌نامند. او در سال 1348 پیشنهاد ایجاد رشته‌ی گرافیک را به دانشکده‌ی هنرهای زیبا ارائه کرد که با آن موافقت شد. با این اتفاق، یکی از رشته‌های پرطرفدار هنری در دانشگاه‌ها شکل گرفت و ممیز را به عنوان پدر گرافیک ایران به جامعه‌ی هنری معرفی کرد.

ممیز در چهارم شهریور ماه سال 1315 در تهران متولد شد. او در سال 1344 در رشته‌ی نقاشی از دانشکده‌ی هنرهای زیبای دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد. سپس برای ادامه‌ی تحصیل به فرانسه رفت و گواهینامه‌ی خود را در طراحی ویترین و معماری از مدرسه‌ی عالی هنرهای ترئینی پاریس دریافت کرد. او پس از بازگشت به ایران برای کتاب‌ها و پوسترها طراحی می‌کرد و در مجلاتی نظیر «ایران آباد»، «کتاب هفته»، «کیهان هفته»، «فرهنگ»، «کاوش» و «نگین» به عنوان مدیر هنری مشغول به کار شده بود.

آثار ممیز در این دوره نمونه‌هایی موفق از کارهای گرافیکی خلاقانه بودند. این طرح‌ها متاثر از آثار گرافیکی اروپای شرقی به خصوص لهستان و شوروی بود. در این دوره، صنعت چاپ که جای چندانی برای مانورِ تونالیته‌ها و رنگ‌ها نداشت، با طراحی و شگردهای ممیز به دوره‌ای از کارهای خلاق و متفاوت بدل شد و راه را برای ورود آثارِ آوانگارد در گرافیک گشود. ممیز نشانه‌ها و طرح‌های مختلفی را برای نهادها و سوژه‌های مختلف طراحی کرد که ماندگار شدند. او در همان سال‌ها یکی ازمهم‌ترین اثر مدرن تاریخ معاصر را با طراحی چاقوهای واژگون شکل داد. این اثر از اجتماعی‌ترین آثاری است که از دهه‌ی 40 به بعد کار شده است.

ممیز در طول دوران فعالیت خود مسئولیت‌های گوناگونی را عهده‌دار بود. مدیریت و طراحی هنری جشنواره بین‌المللی فیلم تهران، ریاست هیئت مدیره انجمن طراحان گرافیک ایران، ریاست دوسالانه‌های گرافیک ششم، هفتم و هشتم، مشاور هنری کتابخانه و مرکز اسناد دانشگاه تهران، مدیریت گروه گرافیک و عکاسی دانشکده‌ی هنرهای زیبای دانشگاه تهران و ریاست کمیته‌ی ایرانی انجمن بین‌المللی طراحان گرافیک (AGI) از جمله‌ی این مسئولیت‌ها بود. او همچنین در سال 83 به عنوان استاد برجسته‌ی فرهنگستان هنر از سوی رییس جمهور وقت تجلیل شد.

این طراح گرافیک نمایشگاه‌های متعددی را از آثار خود برپا کرد. برگزاری بیش از ده نمایشگاه اختصاصی از ۱۳۳۹ تا ۱۳۷۷ در تهران و دو نمایشگاه اختصاصی در آلمان (۱۳۶۵-۱۳۶۷) و بیش از ۷۴ نمایشگاه گروهی در ایران، آلمان، فرانسه، آمریکا، بلژیک، فنلاند و یوگسلاوی از فعالیت‌های او در زمینه‌ی برپایی نمایشگاه بود.

او همچنین کتاب‌هایی را در زمینه‌ی گرافیک تالیف کرده که از آن‌ها می‌توان به «طراحی، نقاشی» (در سه جلد)، «طراحی تزئینی»، «نشانه‌ها» (نمونه کارهای شخصی)، «طراحی اعلان»، «تصویر و تصور»، «طراحی روی جلد» و«حرف‌های تجربه» (مجموعه مقالات) اشاره کرد.

ممیز سه فیلم انیمیشن با نام‌های «آن که عمل کرد و آن که خیال بافت»، «یک نقطه‌ی سبز» و «سیاه پرنده» را برای فستیوال فیلم‌های کودکان کانون پرورش فکری تهران طراحی و کارگردانی کرد. او همچنین طراحی صحنه و لباس و پوستر فیلم‌های «ستارخان» و «طبیعت بی‌جان» و چهارده نمایشنامه بود. برای نمایش «پیروزی در شیکاگو» و فیلم‌های «کمال‌الملک» و «گوزن‌ها» نیز پوستر طراحی کرد.

ممیز در طول دوران فعالیت هنری خود موفق به دریافت جوایز و افتخارات گوناگونی شد که نام او را به عنوان یک طراح برجسته‌ی گرافیک بر سر زبان‌ها انداخت. جایزه‌ی بهترین طراحی کتاب کودک سال‌های (سال‌های 42 تا 45)، مدال رتبه‌ی اول دانشجوی ممتاز دانشکده‌ی هنرهای زیبا دانشگاه تهران (‌۱۳۴۴)، مدال طراحی نمایشگاه بین‌المللی طراحی ژوونیزی فرانسه (‌۱۹۶۶)، جایزه و مدال بهترین پوسترهای سینمایی جشنواره فجر تهران (‌۱۳۶۵، ۱۳۶۶ و ۱۳۶۹) و جایزه‌ی بهترین آثار طراحی نشانه‌های دهه‌ی 80 از جمله جوایزی هستند که او موفق به دریافت آن‌ها شد.

ممیز پس از یک عمر فعالیت هنری، روز پنجم آذرماه سال 84، پس از تحمل یک دوره‌ی سخت بیماری سرطان، در بیمارستان آبان تهران درگذشت. پیکر او را در باغبان‌کلا (محلی واقع در کردان کرج) به خاک سپردند.