جایگاه بلند دانشی و ارزشی پزشکی در فرهنگ و تمدن اسلامی

به گزارش خبرنگار مهر، حجت الاسلام والمسلمین محسن الویری دانشیار و مدیر گروه تاریخ و تمدن دانشگاه باقرالعلوم (ع) در یادداشتی به جایگاه بلند دانشی و ارزشی پزشکی در فرهنگ و تمدن اسلامی پرداخته است:

رویداد تلخ شیوع بلای کرونا که امید است به لطف خدا هر چه سریع‌تر سایه شوم خود را از سر ما و همه انسان‌ها دور کند، فرصتی برای داوری در باره پزشکان فراهم آورد. چند رویداد بسیار تلخ از جامعه پزشکی در سال‌های اخیر، نگرانی‌های زیادی در باره وضعیت کنونی جامعه پزشکان ما با آن پیشینه بسیار درخشان به هم آمیختگی دانش و مهارت و اخلاق ایجاد کرده بود. اما تجربه اخیر نشان داد که همچون بسیاری صحنه‌های دیگر نظام جمهوری اسلامی، در کنار ریزش‌های اخلاقی و مهارتی و دانشی که نباید آن را کم انگاشت، رویش امیدوار کننده چشمگیری هم رخ داده است که آن را هم نباید نادیده گرفت.

ایران عزیز امروز گواه است که یک نسل جوان، پرانگیزه، مؤمن، پرنشاط، مردم‌دوست و متعهد به سربلندی این سرزمین چه در لباس پزشک، چه در لباس پرستار و چه در لباس دیگر همکاران مدیریتی و غیرمدیریتی مراکز بهداشتی و درمانی چگونه جان و آسایش و تندرستی خود را به پای جان و آسایش و تندرستی هموطنان خویش قربانی می‌کنند. خدایشان کامیاب و سربلند بدارد.

آنچه این روزها در صحنه پزشکی می‌بینیم به خوبی یادآور جایگاه بلند دانشی و ارزشی پزشکی در فرهنگ اسلامی ماست. یکی از ویژگی‌های دانش‌های تجربی در تمدن‬ اسلامی آمیختگی آن با رویکردها، روش‌ها و مسائل دانش‌هایی است که امروزه از آنها با عنوان علوم انسانی و علوم اجتماعی یاد می‌شود. بی ‌تردید دانش‬ پزشکی از این نگاه، سرآمد دیگر علوم تجربی بوده است. از همین روی متون و منابع روایی، اخلاقی، ادبی و عرفانی ما آکنده از تمثیل‌ها و تشبیه‌ها و استعاره‌ها با محوریت طبابت و طبیب است که پیام مشترک همه آن‌ها تأکید بر جایگاه بلند پزشکی و پزشک نزد مسلمانان است. شاید این بیان حضرت امیر علیه السلام در وصف پیامبر صلی الله علیه و آله (در خطبه ۱۰۸) را بتوان امیر همه بیان‌ها برای نشان دادن جایگاه بسیار والای پزشکی در فرهنگ اسلامی شمرد: … طَبِیبٌ‏ دَوَّارٌ بِطِبِّهِ قَدْ أَحْکَمَ مَرَاهِمَهُ وَ أَحْمَی مَوَاسِمَهُ‏ یَضَعُ ذَلِکَ حَیْثُ الْحَاجَةُ إِلَیْهِ مِنْ قُلُوبٍ عُمْیٍ وَ آذَانٍ صُمٍّ وَ أَلْسِنَةٍ بُکْمٍ مُتَتَبِّعٌ بِدَوَائِهِ مَوَاضِعَ الْغَفْلَةِ وَ مَوَاطِنَ الْحَیْرَة: پیامبر یک پزشک دوره‌گرد بود که پزشکی خود را همراه داشت، مرهم‌های خویش را آماده ساخته و ابزارهای سوزاندن زخم‌ها را گداخته، تا آن‌ها را هر جا که نیاز باشد بنهد: در دل‌های کور و گوش‌های کر و زبان‌های لال، او داروی خویش در دست، به دنبال جایگاه‌های ناآگاهی و زادگاه‌های سردرگمی بود.

پیامبری برترین منزلت اجتماعی است تا آنجا که برای نشان دادن وجه اهمیت دیگر منزلت‌های اجتماعی، آن‌ها را به پیامبری مانند می‌سازند؛ همچون جمله معروف امام خمینی رحمه الله علیه در باره معلمی که آن را شغل انبیا شمرد. اما امیرالمؤمنین علی علیه السلام در این جمله، پیامبری را به پزشکی مانند می‌سازد و می‌افزاید که این پزشک بر خلاف پزشکان جسم که در جایی ویژه می‌نشینند تا پذیرای بیماران باشند، خود به سراغ بیماران می‌رفت تا به درمان روح آن‌ها بپردازد.

بار دیگر تندرستی، پایندگی و آبروی جامعه عزیز پزشکی‌مان که دوباره احترام ایرانیان قدرشناس را برانگیختند از خداوند بزرگ درخواست دارم.