جدال آژانس با ایران بر سر کدام اسناد و چه اطلاعاتی است؟
آژانس بینالمللی انرژی اتمی در گزارشی جداگانه به شورای حکام اعلام کرده که ایران دسترسی بازرسان به دو سایت اعلامنشده را فراهم نکرده و به پرسشهای بازرسان درباره فعالیت هستهایاش پاسخ نداده است. کاظمغریبآبادی نماینده ایران در یادداشتی به آژانس اعلام کرد این سازمان در درخواست خود برای توضیح و دسترسی به دو مکان، به اسناد «جعلی» نهادهای اطلاعاتی اسرائیل استناد کرده و لذا ایران خود را ملزم به پاسخگویی نمیداند. واشنگتنپست این اسناد را بررسی کرده است. چکیده این بررسی نمایانگر آن است که با خروج آمریکا از برجام و توقف تعهدات جمهوری اسلامی در توافق هستهای در پنج گام، ایران موفق شده به زمان «گریز هستهای» نزدیک شود. اکنون این نگرانی وجود دارد که توانایی ایران در تولید سلاح هستهای در چه حد و اندازهای است؟ دیوید آلبرایت، یک تحلیلگر سلاحهای هستهای که صدها صفحه از اسناد مورد ادعای اسرائیل را بررسی کرده به واشنگتنپست گفت:
«در سال ۲۰۰۳ ایران به فنآوری تولید سلاح هستهای دسترسی داشت اما آیا آنها واقعاً برای شروع تولید سلاح آماده هستند؟ ما هنوز نمیدانیم، به زودی ممکن است این موضوع را بفهمیم.»
آمریکا و اسرائیل نگراناند که ایران در طی کمتر از دو ماه بتواند کلاهک هستهای تولید کند. آژانس بینالمللی انرژی اتمی در آخرین گزارش خود اشارهای به نزدیک بودن این بحران نکرده است.
محلی در کویر لوت که بنا بر اسناد ادعایی اسرائیل ظاهراً قرار بوده در آنجا آزمایش زیرزمینی اتمی انجام شود. یکی از بازرسان آژانس: تنها راه برای از میان برداشتن ظن، ایجاد شفافیت است.
پروژه ۱۱۰بر اساس یافتههای واشنگتنپست، سازمانهای اطلاعاتی آمریکا تا سال ۲۰۰۷ اطلاع داشتند که ایران در سالهای دهه ۱۹۹۰ برنامهای مخفی با رمز «پروژه ۱۱۰» برای تولید سریع پنج بمب اتم را در دست اجرا داشت.
مقامات آمریکایی بر این باورند که رهبران ایران این برنامه را اندکی پس از حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ به حالت تعلیق درآوردند.
اسنادی که نهادهای اطلاعاتی اسرائیل ادعا میکنند از یک انبار مخفی در تورقورآباد به دست آوردهاند، ظاهراً ابعاد «پروژه ۱۱۰» را آشکار میکند. اسرائیل این اسناد را که شامل دهها هزار صفحه سند و دیسکهای رایانهایاند با آژانس بینالمللی انرژی اتمی در وین، ایالات متحده و چندین دولت دیگر به اشتراک گذاشته. مقامات آژانس تأکید کردهاند که این اسناد را بررسی میکنند. رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بینالمللی انرژی اتمی ماه گذشته در مصاحبهای در واشنگتن گفته بود:
«ما این اطلاعات را بسیار جدی میگیریم، اما مبنای گزارشهای ما [از فعالیت هستهای ایران] این اسناد نیست.»
گروسی خاطرنشان کرده بود که آژانس این اسناد را با دقت راستیآزمایی میکند.
بر اساس آنچه که اسرائیل ادعا کرده و اکنون برای ایران دردسرساز شده است، این اسناد ظاهراً نشان میدهند که چگونه دانشمندان هستهای ایران در تلاش بودند چالشهای فنی پیچیده برای ساخت سلاح هستهای را از میان بردارند. بر اساس مطالعات آلبرایت، ایران در طی فقط هفت ماه ۲۰۰ آزمایش را پیرامون واکنشهای زنجیرهای هستهای انجام داده است، هر ماه ۳۲ آزمایش.
تحقیق درباره متالوژی اورانیوم و طراحی کلاهک هستهای و همینطور شبیهسازی رایانهای از یک انفجار هستهای بخشی از پژوهشهای دانشمندان ایرانی در سالهای دهه ۱۹۹۰ بود.
بخش دیگری از اسناد مورد ادعای اسرائیل نمایانگر تلاش دانشمندان ایرانی برای یافتن مکان مناسب برای انجام یک آزمایش زیرزمینی هستهای است. این اسناد نشان میدهند که مکانی در دشت لوت در جنوب شرقی ایران در نزدیکی مرز افغانستان برای آزمایش بمب اتم در زیر زمین در نظر گرفته شده بود. جمعآوری دادههای زمینشناسی و جدول آبهای زیرزمینی و عکسبرداری از تأسیسات موجود در منطقه مؤید این نظر است.
از اسناد مورد ادعای اسرائیل مشخص نمیشود که تا چه حد ایران در این زمینهها موفق بوده و اکنون چه فنآوریهایی برای ساخت کلاهک هستهای در اختیار دارد. اما به گفته آلبرایت سایر جنبههای پروژه ۱۱۰ تقریباً به طور قطع دست نخورده باقی ماندهاند. آژانس بینالمللی انرژی اتمی اکنون در پی آن است که این موضوع را بررسی کند.
ضرورت شفافیت برنامه هستهای ایرانکاظم غریبآبادی، نماینده ایران در آژانس بینالمللی انرژی اتمی روز گذشته (۵ مارس/ ۱۵ اسفند) یادداشتی به آژانس نوشت:
«جمهوری اسلامی ایران معتقد است که ارسال برخی کاغذهایی که مبتنی بر اطلاعات جعلی سرویسهای اطلاعاتی هستند، مطابق با اساسنامه آژانس، موافقتنامه جامع پادمان، و پروتکل الحاقی نیست. از این رو، چنین اقدامی نه آژانس را مجاز به ارائه چنین درخواستی [بازرسی از تأسیسات ایران] میکند و نه تعهدی را برای جمهوری اسلامی جهت بررسی چنین درخواستهایی ایجاد میکند.»
آژانس بینالمللی انرژی اتمی در گزارش جدید خود درباره برنامه هستهای ایران، از سه برابر شدن ذخایر اورانیوم غنی شده ایران (نسبت به سطح تعیین شده در توافق برجام) و نقض محدودیتهای کلیدی برجام، از جمله سطح غنیسازی اورانیوم و ذخایر اورانیوم غنی شده خبر داده است. بر همین اساس ذخایر اورانیوم غنی شده ایران تا ۱۹ فوریه سال جاری به هزار و ۲۰ کیلوگرم افزایش یافته است. ایران برای دستیابی به بمب اتم به ۱۰۵۰ کیلوگرم اورانیوم نیاز دارد.
الی هاینونن، یکی از مقامات ارشد سابق آژانس بینالمللی انرژی اتمی که در اوایل سالهای دهه ۲۰۰۰ بر بازرسی از تأسیسات ایران نظارت داشت در مصاحبه با واشنگتنپست گفت:
«تهران اگر مایل است ظنهایی را که درباره غنیسازی اورانیوم در ایران وجود دارد از میان بردارد باید دسترسی بازرسان به تأسیسات هستهایاش را فراهم کند و کارهای گذشته خود را به طور شفاف توضیح دهد.»
هاینونن در ادامه سخنانش گفت:
«پس از ۱۷ سال، آژانس نتوانسته نتیجه بگیرد که فعالیتهای هستهای ایران مطابق توافقنامههای پادمانی است. این خبر خوبی نیست.»
بیشتر بخوانید:
نماینده ایران: آژانس هر سئوالی را نمیتواند از ایران بپرسد
منبع خبر: رادیو زمانه
اخبار مرتبط: جدال آژانس با ایران بر سر کدام اسناد و چه اطلاعاتی است؟
حق کپی © ۲۰۰۱-۲۰۲۴ - Sarkhat.com - درباره سرخط - آرشیو اخبار - جدول لیگ برتر ایران