سروی که توفان کرونا حریف آن نمی‌شود

نوروز، این سنت ریشه‌دار ایرانی، تاریخ پر پیچ و خمی را پشت سر گذاشته است. از حالا باید ببینیم که توفان کرونا حریف این سرو کهن می‌شود؟ پرواضح است که بنا به توصیه‌های اکید بهداشتی، قطعا رعایت موازین ایمنی پزشکی در این روزها بر همگان واجب است. اما به موضوع، طور دیگری هم می‌توان نگاه کرد: شرایط تحمیلی موجود، رفتارها را تغییر می‌دهد، اما به اصل‌ها - هر چند متفاوت برای یک سال - می‌توان وفادار بود.

نوروز یک جشن کهن قدیمی است. تاریخ پیدایش دقیق آن مشخص نیست. قرن سیزدهم پیش از میلاد یا دوره پادشاهی جمشید شاه افسانه‌ای و اسطوره‌ای یاد شده در شاهنامه فردوسی. هر چه که باشد نوروز یک جشن پرسابقه است که فراز و نشیب‌های بسیاری را پشت سر گذاشته اما پابرجا مانده است.

به گزارشش ایسنا، بنا به گفته مهرداد ملک‌زاده در مقاله «نوروز و گاهشماری مغانی»، ایرانیان مهاجر از فلات مرکزی، نوروز را از بومیان و ساکنان پیشین وام گرفته‌اند. ساکنانی که در تعامل با بین‌النهرین دارای یک فرهنگ غنی بودند. ایرانیان سنت نوروز را گرامی داشتند و طی تحولات متعدد تایخی از آن صیانت کردند.

 نوروز از جمله مهم‌ترین آیین‌های ملی و دینی ایران باستان است که در دوره اسلامی هم پایدار ماند. در دوران دومین دوره از خلافت اسلامی بعد از وفات پیامبر اسلام (ص) با وجود تفکرات برتری‌جویانه که از سوی برخی گروه‌هایی، اعیاد و جشن‌های ایرانی از جمله نوروز مورد استقبال قرار گرفت اما خلفای دیگر، اقبال بیشتری به اجرای جشن نوروز نشان دادند.

بی‌شک نفوذ شخصیت‌های علمی و سیاسی برجسته در دربار خلفای عباسی در ادامه سنت نوروز تاثیرگذار بود اما نباید فراموش کنیم که آن خاندان با همیاری و مشارکت چهره‌های نظامی ایران مثل ابومسلم خراسانی، به قدرت رسیدند و به نوعی حکومت خود را مدیون ایرانیان می‌دانستند. به‌ویژه که ایرانیان توانستند به دلیل دانش و تجربه در حوزه تشکیلات ادرای و دیوان‌داری نیز از آنان پشتیبانی کنند. 

از سوی دیگر، در آن دوره با ساخت شهر بغداد، پایتخت خلافت از کوفه به بغداد منتقل شد؛ منطقه‌ای که ایرانی‌های بیشتری در خود داشت و به تدریج به دلیل ایرانیان بیشتری به منظور کسب علم یا تجارت به این شهر مهاجرت کردند. تجمع بالای ایرانی‌ها در بغداد، بستر اشاعه فرهنگ و آداب و رسوم ایرانی را در میان مسلمانان بیش از پیش فراهم کرد.

به هر حال آن‌ها هم نوروز را مشابه فرهنگ ایرانی با چراغانی و برگزاری مراسم‌های شعرخوانی و آوازخوانی جشن می‌گرفتند. در این روز مانند سنت‌های ایران باستان، گروه‌های مختلف به نزد خلیفه آمده و هدایای خود را تقدیم او می‌کردند. خلیفه نیز به دیگران انعام می‌داد. در مجموع نوروز فرصتی بود تا شاعران در مدح و در وصف بهار و زیبایی‌های طبیعت شعر بسرایند.

 سیره علما و مراجع تقلید درباره نوروز بیانگر آن است که نوروز از روزهای برجسته و مبارک است.

ضمن اینکه نوروز به دلیل توجه به جنبه های مفید و مثبت زندگی انسانی مثل نظافت و بهداشت فردی، پوشیدن لباس نو، ترویج صله رحم،  آشتی بین افرادی که با هم کدورت دارند؛ با توصیه‌های دین اسلام تطابق داشت و حرف مشترک می‌زد.

ایجاد دگرگونی در خود همگام با تحول طبیعت و آغاز فصل بهار یکی از دعاهای مسلمانان است برای همین بسیاری از مسلمانان در لحظه تحویل سال با خود زمزمه می‌کنند که «یا مقّلب القلوب و الأبصار یا محوّل الحول و الأحوال. حوّل حالنا الی أحسن الحال». (ای تغییر دهنده دل‌ها و دیده‌ها! ای تغییردهنده حال انسان و طبیعت! حال و احوال ما را به بهترین حال تبدیل ساز.)

به هر حال نوروز با پشت سر گذاشتن تاریخ تحولات و تطورات بسیار و به دلیل محبوبیت در بین مردم، در فرآیند فرهنگ‌پذیری و برای اینکه پیام آور شادی و آغاز دوباره است؛ در بین مردم باقی ماند و همچنان امید زیستن را به ارمغان می‌آورد. بعد از گذر از پستی و بلندی‌های تاریخ که بقای آن را تهدید می‌کرد؛ بالاخره در سال ۱۳۸۸ به عنوان میراث معنوی و ناملموس جهانی در یونسکو ثبت شد و سازمان ملل در ۱۴ اسفند همان سال، ۲۱ مارس مصادف با اول فروردین را به عنوان روز جهانی نوروز تصویب کرد.

این روزها ایران مشابه تعدادی دیگر از کشورهای دنیا با ویروس کرونا دست و پنجه نرم می‌کند و روزهای سخت و طاقت‌فرسایی را پشت سر می‌گذارد. به هر حال کرونا در آستانه نوروز ایران را درگیر خود کرده که زمان خوبی نیست. برای همین این روزها این جمله پرتکرار را می‌شنویم که امسال از عید نوروز خبری نیست. شاید مرور کوتاهی بر سرنوشت عید در طول تاریخ، به ما ثابت کند که کرونا حریف این سنت قدیمی و ریشه‌دار ایرانی نمی‌شود و حتی اگر نوروز امسال به دلیل قرنطینه و خانه‌نشینی‌ها، از جنب و جوش بیفتد اما همچنان از اصل خود که پیام‌آوری شادی، امید و آغاز دوباره است، نمی‌افتد و همه‌ی این‌ها را امسال طور دیگری می‌توان دید و به آن‌ها وفادار ماند؛ مخصوصا که کنون پیشرفت تکنولوژی ارتباطی، این امکان را سهل کرده است.

انتهای پیام