خون آبی؛ خرچنگی که جان میلیون‌ها نفر را نجات می‌دهد

حق نشر عکس Getty Images Image caption هر لیتر خون خرچنگ نعلی پانزده هزار دلار قیمت دارد

خیلی‌ها نمی‌دانند که سلامتشان بسته به خون آبی نوعی خرچنگ است انگار ترکیب عنکبوت است با یک شپش غول‌پیکر. خرچنگ نعلی (نعل اسبی) یکی از قدیمی‌ترین جانوران دنیاست که بیش از ۴۵۰ میلیون سال بروی کره زمین زندگی می‌کند و از دایناسورها هم قدیمی‌تر است.

خرچنگ‌ نعلی را از بهار می‌توان در اقیانوس اطلس دید و اوج تخم‌ریزی آن در ماه‌های مه و ژوئن، در زمان مد کامل و هنگام قرص ماه و هلال نو است.

این "فسیل‌های زنده" که هنوز در اقیانوس‌های اطلس، هند و آرام زندگی می‌کنند هر سال جان میلیون‌ها نفر را نجات می‌دهند.

استخراج خون:

دانشمندان از دهه هفتاد میلادی از خون این خرچنگ استفاده می‌کنند تا از استریل بودن لوازم پزشکی و داروهای وریدی مطمئن شوند.

وجود باکتری‌های مضر در لوازم پزشکی می‌تواند کشنده باشد اما خون خرچنگ نعلی به سموم باکتری‌ها بسیار حساس است.

از خون این خرچنگ برای اطمینان از استریل بودن تمام چیزهایی استفاده می‌شود که وارد بدن بیمار می‌شوند، از واکسن و سرم وریدی گرفته تا ایمپلنت‌های پزشکی.

حق نشر عکس Getty Images Image caption سی درصد خون خرچنگ‌های نعلی کشیده می‌شود تجارت بزرگ:

به گزارش کمیسیون ماهیگیری دریایی اقیانوس اطلس آمریکا که ماهیگیری در ایالت‌های آمریکا را که در ساحل اقیانوس اطلس هستند هماهنگ می‌کند،، سالانه حدود نیم میلیون خرچنگ نعلی برای زیست پزشکی از اقیانوس صید می‌شوند. خون این جانور یکی از گران‌ترین مایع‌های دنیاست و یک لیتر آن تا ۱۵ هزار دلار به فروش می‌رسد.

خون آبی‌رنگ:

رنگ آبی خون خرچنگ نعلی به دلیل وجود مس است. در انسان اتم‌های آهن در هموگلوبین همان نقش را دارند ( حمل اکسیژن) و رنگ خون ما را قرمز می‌کنند. البته این رنگ آبی خون این جانور نیست که نظر دانشمندان را جلب کرده. در خون این خرچنگ یک ماده شیمیایی وجود دارد که با ایجاد لخته دور باکتری‌ها آنها را گیر می‌اندازد. این ماده که حتی در اندازه بسیار کم هم می‌تواند باکتری‌ها را شناسایی کند بعنوان عامل لخته‌کننده برای تست لیمولوس امبوسایت لایزیت (Limulus Amebocyte Lysate) از گونه‌های آمریکایی و برای تکیپلوس امبوسایت لایزیت (Tachypleus Amebocyte Lysate) از نمونه‌های آسیایی خرچنگ نعلی گرفته می‌شود.

سرنوشت خرچنگ‌ها:

پوسته این خرچنگ‌ها را نزدیک به قلبشان سوراخ می‌کنند و حدود ۳۰ درصد خونشان کشیده و بعد به طبیعت بازگردانده می‌شوند. تحقیقات نشان می‌دهند که ۱۰ تا ۳۰ درصد این خرچنگ‌ها بعد از این کار از بین می‌روند و زاد و ولد ماده‌هایی که زنده می‌مانند سخت می‌شود.

حق نشر عکس Getty Images Image caption تا سی درصد خرچنگ‌های نعلی که خونشان گرفته می‌شود می‌میرند راه جایگزین چیست؟

در حال حاضر فقط چهار گونه خرچنگ نعلی در دنیا باقی مانده و هر چهار گونه در خطر انقراض هستند؛ به دلیل صید بیش از حد برای زیست‌پزشکی، استفاده از آنها به عنوان طعمه ماهی و همچنین از بین رفتن و آلودگی محیط زیست طبیعی خرچنگ‌ها.

دانشمندان می‌گویند با زیاد شدن جمعیت کره زمین و طول عمر بشر، تقاضا برای تست‌های لیمولوس امبوسایت لایزیت و کیپلوس امبوسایت لایزیت هم زیاد خواهد شد.

فعالان محیط زیست معتقدند که تست‌های صناعی روشی اخلاقی‌تری برای شناسایی سموم باکتری‌هاست ولی شرکت‌های داروسازی می‌گویند ابتدا باید ثابت شود که جایگزین‌های صناعی می‌توانند در عالم واقع سموم را شناسایی کنند.