تشکیل دولت موازی، افغانستان را به کدام سو می‌برد؟

مراسم تحلیف امروز اشرف غنی به عنوان رئیس جمهوری افغانستان و عبدالله عبدالله به عنوان "رئیس دولت همه‌شمول" که ادعای "پیروزی" در انتخابات ریاست جمهوری دارد، افغانستان را وارد یک مرحله تازه از تنش‌های سیاسی کرده است.

در حالی‌که کمیسیون انتخابات افغانستان، اشرف غنی را به عنوان برنده انتخابات ریاست جمهوری اعلام کرده بود، عبدالله عبدالله با مطرح کردن تقلب و اینکه حدود ۳۰۰ هزار آرای انتخابات مبنای بیومتریکی نداشته، نتیجه انتخابات را نپذیرفت و خود را "پیروز" اعلام کرد.

انتخابات ریاست جمهوری افغانستان حدود ۵ ماه پیش برگزار شده بود و از همان اول مشخص بود که نتیجه آن به آسانی اعلام نخواهد شد، روند توام با جنجال‌ها و تنش‌ها خواهد بود.

در واکنش به اعلام نتیجه نهایی انتخابات در ۲۲ فوریه، عبدالله عبدالله خود را رئیس جمهوری افغانستان خواند و اقدام به معرفی چند والی در ولایت‌های سرپل، جوزجان، پنجشیر و بغلان کرد. وقتی مراسم تحلیف اشرف غنی که قرار بود در نهم مارچ/مارس برگزار شود، به تاخیر افتاد، آقای عبدالله هم اعلام کرد که روند انتصاب والیان را به تاخیر انداخته است.

با امضای توافقنامه تاریخی میان آمریکا و گروه طالبان در ۲۹ فبروری/فوریه فضا و شرایط جدیدی در افغانستان به وجود آمد.

• انتخابات ریاست جمهوری افغانستان؛ دو مراسم تحلیف در یک روز

مراسم‌های تحلیف امروز در پی ناکامی دو روز دیپلماسی شاتل و رایزنی‌ها ودیدارهای متعدد زلمی خلیلزاد با غنی و عبدالله انجام گرفت. در این گفتگوها پیشنهادهای مختلف برای حل این اختلاف میان آقایان غنی و عبدالله مطرح شد.

منابع گفته‌اند که آقای غنی با شراکت آقای عبدالله و متحدانش در حکومت زیر نظر او موافقت نشان داده اما آقای عبدالله خواهان لغو نتیجه انتخابات یا حفظ ریاست اجرایی با سهم قدرت برابر با ریاست جمهوری شده است.

منابع گفتند که آخرین دور مذاکرات دیشب میان اشرف غنی و عبدالله عبدالله در ارگ ریاست جمهوری با حضور آقای خلیلزاد برگزار شد اما این نشست با تنش پایان یافت.

حضور زلمی خلیلزاد، سکات میلر، فرمانده نیروهای آمریکایی و ناتو در افغانستان، سفرای کشورهای اروپایی و شمار دیگر از اعضای جامعه دیپلماتیک کابل در مراسم تحلیف آقای غنی بیانگر آن است که جامعه بین‌المللی دولت خودخوانده آقای عبدالله را به رسمیت نخواهد شناخت و کار برای آقای عبدالله در عرصه روابط بین‌المللی دشوار خواهد بود.

حق نشر عکس Arg Image caption اسکات میلر، فرمانده نیروهای آمریکا در افغانستان و زلمی خلیلزاد، نماینده آمریکا در امور صلح افغانستان در مراسم سوگند آقای غنی

آقای غنی در روزهای اخیر برای کسب حمایت آمریکا و متحدان آن برای به رسمیت شناختن نتیجه نهایی انتخابات به شدت جنگید. او در پی امضای توافقنامه آمریکا و طالبان آزادی ۵ هزار زندانی طالبانرا به عنوان پیش‌شرط آغاز مذاکرات بین‌الافغانی عملا غیرممکن دانسته بود.

اما، امروز در مراسم تحلیف اعلام کرد که فردا فرمانی را به منظور آزادی زندانیان طالبان در برابر ضمانت‌های برای کاهش خشونت از سوی طالبان صادر خواهد کرد.

• غنی: به عنوان رئیس جمهور من هم آرزو ندارم زندانی طالب داشته باشیم
• عبدالله: صلح تحقق پیدا نمی‌کند اگر هزاران زندانی دو طرف در بند باشند

آزادی زندانیان طالبان چیزی بود که دولت آمریکا بنا به موافقتنامه صلح با طالبان از آقای غنی می ‌خواست و در برابر آن هم آقای غنی خواهان به رسمیت شناخته شدن از سوی آمریکا بود که این امتیاز را امروز بدست آورد.

از سوی دیگر، حضور آقای خلیلزاد و سرپرست سفارت آمریکا در مراسم تحلیف آقای غنی بی‌طرفی آنها را برای میانجیگری و حل جنجال‌های بعدی زیر سوال برده و قدرت مانور دیپلماسی آمریکا را در فضای سیاست داخلی افغانستان محدودتر ساخت.

در حالی‌که در مراسم تحلیف آقای عبدالله ظاهرا نماینده هیچ کشور خارجی شرکت نداشت، اما عدم حضور نمایندگان ایران، روسیه و ترکیه در مراسم تحلیف آقای غنی گمانه‌زنی‌ها را در حمایت احتمالی این کشورها از آقای عبدالله به وجود آورده است.

آقای عبدالله در سیاست داخلی از حمایت رهبران با نفوذ قومی؛ کریم خلیلی و محمد محقق از رهبران بانفوذ هزاره و عبدالرشید دوستم، از رهبران با نفوذ ازبک برخوردار است. خود اقای عبدالله هم به نوعی از پایگاه گسترده در میان تاجیک‌ها در افغانستان قلمداد می‌شود. همچنین شماری از رهبران پشتون‌تبار از جمله انوارالحق احدی، رئیس حزب افغان-ملت نیز از او حمایت کرد.

مشکل اصلی آقای عبدالله تامین بودجه برای پیشبرد امور آنچه خودش "دولت همه‌شمول" می‌خواند، خواهد بود. بیشتر بودجه افغانستان از سوی کشورهای کمک‌کنند تامین می‌شود و کانال‌های داخلی تامین درآمد هم در اختیار دولت به رهبری اشرف غنی است.

اگر عبدالله عبدالله بخواهد کابینه خود را تشکیل دهد، والیان ولایات را معرفی کند و بالاخره روسای "موازی" با دولت به رهبری اشرف غنی بسازد. این موضوع مستلزم بودجه زیاد است و تامین آن در وضعیت فعلی برای آقای عبدالله ناممکن به نظر می‌رسد، هرچند شمار از افراد نزدیک به او به درآمد گمرکات و بنادر شمار از ولایات اشاره کرده‌اند.

به نظر می‌رسد که مذاکرات قریب‌الوقوع بین‌الافغانی با گروه طالبان در این تصمیم آقای عبدالله بی‌تاثیر نبوده باشد. شماری بدین باورند که با این اقدام آقای عبدالله تلاش کرده تا سهم خود و تیم خود را در مذاکرات با گروه طالبان جدا کرده باشد، زیرا او اطمینان نداشته که بتواند بر سر هیات مذاکره‌کننده با رئیس جمهور اشرف غنی به توافق برسد.

از سوی دیگر، باور بر این است که این اقدام آقای عبدالله قدرت و چانه‌زنی طرف افغانستان با گروه طالبان را در مذاکرات بین‌الافغانی آینده تضعیف خواهد کرد.