تصویب اولیه «اصلاحاتی» که بار دیگر به پوتین اجازه نامزدی در ریاست جمهوری را می‌دهد

سناتورهای روسی روز چهارشنبه با آرای قریب به اتفاق «اصلاحاتی» را که توسط ولادیمیر پوتین، رئیس‌ جمهور این کشور، برای اِعمال در قانون اساسی ارائه شده بود، تصویب کردند.

این بندهای اصلاحی شامل گزینه‌ای برای پوتین است تا بتواند برای دو دوره دیگر، یعنی ۱۲ سال دیگر پس از سال ۲۰۲۴، در منصب ریاست‌ جمهوری باقی بماند.

«اصلاحات» قانون اساسی با رای ۱۶۰ سناتور در مجلس اعلای فدراسیون روسیه در برابر یک رأی مخالف و سه رای ممتنع تصویب شد.

این تغییرات اکنون باید به تصویب دو سوم از مجالس منطقه‌ای روسیه برسد و پس از آن در ۲۲ آوریل به رأی عمومی گذاشته می‌شود.

ولادیمیر پوتین برای اولین بار در سال ۱۹۹۹، در دوران بوریس یلتسین، نخست‌ وزیر شد و در سال ۲۰۰۰ به ریاست جمهوری رسید. وی بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۸ دو دوره پیاپی ریاست‌ جمهوری را پشت سر گذاشت و بعد از آن در یک دوره چهار ساله نخست‌ وزیر بود تا سال ۲۰۱۲ که به مقام ریاست جمهوری بازگشت. از همان زمان این سئوال مطرح شد که او تا چه زمانی در این مقام باقی خواهد ماند.

از هفته‌ها پیش که ولادیمیر پوتین طرح‌های خود برای تغییر قانون اساسی روسیه را عنوان کرد بحث در مورد دوران زمامداری او باری دیگر به طور جدی مطرح شد. ولی سئوال اصلی این بود که او به چه شکلی و در چه قالبی در راس قدرت باقی خواهد ماند.

روز سه‌شنبه ۲۰ اسفند آقای پوتین نشان داد که او ساده‌ترین راه را در پیش خواهد گرفت که باقی ماندن در مقام ریاست جمهوری است.

آقای پوتین در سخنرانی پیش بینی نشده وغیرمعمول خود در جلسه دومای دولتی روسیه گفت طرفدار اصلاح قانون اساسی به شکلی است که به او اجازه دهد برای پنجمین دوره در سال ۲۰۲۴ و ششمین دوره در سال ۲۰۳۰ در مقام ریاست جمهوری باقی بماند.

آقای پوتین در بخشی از این سخنرانی که از تلویزیون پخش می شد گفت: «در اصول این گزینه عملی است ولی به یک شرط، و آن این است که دادگاه قانون اساسی با صدور حکم رسمی اعلام کند که این تغییر ناقض اصول مهم قانون اساسی نیست.»

وی سپس تاکید کرد: «رییس جمهور ضامن امنیت حکومت و کشور ما، ثبات داخلی و پیشرفت تکاملی آن است. ما به حد کافی در روسیه انقلاب داشته‌ایم.»

آقای پوتین دقیقا توضیح نداد که در سال ۲۰۲۴ چه خواهد کرد. ولی از نگاه بسیاری، چه موافقان و چه مخالفان و تحلیلگران، این سخنان نشانه تمایل او به باقی ماندن در مقام ریاست جمهوری است.

آقای پوتین اکنون ۶۷ ساله است و اگر برای دو دوره شش ساله دیگر (تا سال ۲۰۳۶) در این مقام بماند ۸۳ ساله خواهد شد و طبق قانون اساسی از مرز سنی برای مقام ریاست جمهوری عبور خواهد کرد.

برای طرفداران سرسخت آقای پوتین که هنوزهم در روسیه محبوبیت قابل توجهی دارد این خبر خوبی است. ولی برای لیبرال‌های روسیه، سایر منتقدان و کسانی که خواستار پایان دوران زمامداری آقای پوتین هستند خبر ناگواری بود.

مخالفان و منتقدان آقای پوتین تغییر قانون اساسی با هدف طولانی تر شدن دوران زمامداری او را به عنوان یک «فریب» سیاسی محکوم کرده‌اند.

یابلوکو، حزب اصلی لیبرال‌های روسیه که از آغاز دوران ریاست جمهوری ولادیمیر پوتین در سال ۲۰۰۰ به حاشیه رانده شده در بیانیه‌ای گفت: «حذف دوره‌های قبلی ریاست جمهوری پوتین تحت لوای اصلاح قانون اساسی چیزی غیر از تقلب نیست. یک کلاهبرداری بی‌شرمانه و به تمسخر گرفتن شهروندان و نظام سیاسی روسیه است که موجودیت آن زیر سئوال رفته است. ولی جای تعجب ندارد چون این اولین باری نیست که این رییس جمهور به این شکل رفتار می‌کند.»

مشکلات اقتصادی روسیه در سال‌های اخیر و پیامدهای تحریم اقتصادی آن کشور از سوی غرب به دلیل دخالت در بحران اوکراین و الحاق ناحیه کریمه باعث شده که بسیاری از مردم از ادامه وضعیت فعلی ناراضی باشند. علاوه بر این «روسیه متحد» حزب آقای پوتین محبوبیت چندانی ندارد.

در چنین شرایطی و با توجه به احتمال تضعیف طرفداران آقای پوتین در انتخابات پارلمانی سال ۲۰۲۱ طرح‌های کاخ کرملین دقیقا مشخص نبود.

ولی از ماه دسامبر در اظهار نظرهای سیاستمداران نزدیک به آقای پوتین مشخص شد که مسیر اصلی برای طولانی کردن دوران زمامداری او تغییرقانون اساسی خواهد بود. برخی تحلیلگران نیز به احتمال ریاست آقای پوتین در نهادهای پر قدرتی مثل شورای حکومتی و یا شورای امنیت روسیه و افزایش اختیارات آن نهادها اشاره می‌کردند.

ولی با توجه به سخنرانی روز سه‌شنبه ولادیمیر پوتین به نظر می‌رسد که او این گزینه‌ها را کنار گذاشته و ساده‌ترین راه یعنی شرکت در انتخابات ریاست جمهوری دوره‌های آینده را برگزیده است.