ارتقای سواد رسانه‌ای در مقاطع بحرانی بیش از پیش اهمیت دارد

به گزارش خبرگزاری مهر، محمدمهدی فتوره چی درباره نقش و ضرورت توجه به ارتقای سواد رسانه‌ای میان مردم، مسؤولان و رسانه‌ها در مواجهه با اخبار کرونا اظهار کرد: نتیجه‌ی بررسی اخبار و شایعات منتشره در شبکه‌های مجازی و بازنشر بی تأمل و تفکر اغلب کاربران و عدم تحقیق در صحت و سقم آنها در روزهای اخیر گواه آن است که گویا در شرایط بحرانی و ملتهب نه تنها افراد عامی که حتی بسیاری از خواص نیز به‌دلیل عدم اعتماد به کانال‌های رسمی خبری دچار سو تفاهم شده و در مواردی کل خبر یا بخشی از آن را مورد پذیرش قرار داده و گاهاً اقدام به بازنشر گسترده آن می‌کنند تا شاید با هشدار و توصیه‌های دریافتی از هر سو، دوستان و آشنایان و عزیزان شأن را از خطرات احتمالی دور نگاه دارند.

وی افزود: تجربه شخصی ام گویای این واقعیت است که در چنین مواقع بحرانی حتی بسیاری از متخصصان رسانه و مربیان و مدرسان آموزه‌های سواد رسانه‌ای دچار تردید و خطا شده و خود به ناقل اخبار و شایعات بی اساس و فیک تبدیل می‌شوند و لذا ارتقای سواد رسانه‌ای در چنین مقاطع بحرانی که پای سلامت شهروندان و هم وطنانمان در میان است بیش از پیش اهمیت پیدا می‌کند.

مدیر گروه رسانه و فرهنگ مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران گفت: حتی به نظر می‌رسد که متولیان و فعالان سواد رسانه‌ای باید در کنار ایجاد کارگروه‌های تخصصی کار گروهی را هم ذیل سواد رسانه‌ای با عنوان سواد بهداشتی یا سواد مدیریت بحران ایجاد کنند تا شیوه و تکنیک‌های اطلاع یابی و اطلاع رسانی در مواقع خاص از جمله بروز بحران‌های زیست محیطی و بهداشتی را به فراگیران منتقل کنند.

این استاد دانشگاه تهران با اشاره به لطمات بی توجهی به مؤلفه‌های سواد رسانه‌ای به عنوان مهارت مواجهه هوشمندانه با محتواهای رسانه‌ای، تصریح کرد: از جمله مهم‌ترین عوامل آسیب زا در این مقاطع سردرگمی و تحیر مخاطبان در تشخیص اخبار و مطالب درست و مبتنی بر واقعیت است. از آنجایی که همواره اخبار منفی و سوگیرانه یا اخبار جعلی تا هفت برابر اخبار واقعی مورد پذیرش مخاطبان قرار می‌گیرد بی تردید اقدامات روشنگرانه و انعکاس اخبار درست و واقعی به مخاطبان در چنین فضایی کاری دشوار بوده و به‌سختی می‌توان تأثیر اخبار فیک و جعلی را از اذهان زدود؛ و لذا اعتماد به منابع و مراجع رسمی رسانه‌ای از جمله صدا و سیما که با همه ی انتقادات وارده کماکان به نسبت رسانه‌های دیگر بالاترین رتبه را در این ارتباط در میان رسانه‌های دیگر به خود اختصاص داده است می‌تواند در اوضاع و احوال بحرانی و بیم مسمومیت اطلاعاتی ناشی از دریافت خیل عظیم اطلاعات و اخبار متناقض درست و نادرست بسیار تعیین کننده باشد.

این عضو شورای علمی سومین ملی همایش سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی افزود: انتظار است رسانه‌ی ملی با انجام مطالعات جامع و رجوع به نخبگان رسانه و کارشناسان روانشناسی و مطالعات فرهنگی و …و فراگیری مستمر مهارت‌های هوشمند در چنین شرایطی در تولید و نشر پیام و اخبار حوادث را مورد بررسی و موشکافی دقیق‌تری قرار داده و نیز تبعات اخبار جعلی و فیک و شایعات بی اساس درباره اپیدمی‌هایی چون شیوع کرونا را که بشدت موجب بی اعتمادی مردم شده است را نیز مورد مطالعه و تحقیق قرار دهد تا اعتماد بخش بیشتری از مخاطبانش را باز یابد.

فتوره چی نقش رسانه‌های جریان اصلی در ورود به هنگام و تولید محتوای مؤثر در خنثی سازی شایعات و اخبار جعلی و جریان‌سازی رسانه‌های خارج از کشور را بسیار حائز اهمیت دانست و تاکید کرد: بی تردید رسانه‌های همگانی بویژه مطبوعات و خبرگزاری‌های معتبری چون ایرنا و ایسنا و سپس رسانه ملی می‌توانند در خنثی سازی شایعات و اخبار جعلی شبکه‌های خبری و معاند که در چنین بحران‌هایی به‌دنبال بهره برداری‌های سیاسی و شیطنت‌آمیز خود هستند بیشترین نقش و سهم را ایفا کنند.

پژوهشگر ارتباطات و رسانه ادامه داد: البته گروه‌های مرجع هنری و ورزشی و چهره‌های برجسته علمی کشور هم این قابلیت را دارند تا به عنوان واسطه‌های خبری، مانع ترویج و پذیرش اخبار و شایعات بی اساس رسانه‌های ضد انقلاب و معاند شوند.

وی گفت: به نظر می‌رسد در زمانه‌ای که اغلب مردم درباره برخی رسانه‌ها تردید دارند، رسانه‌های همگانی و جریان سازی چون خبرگزاری‌ها و مطبوعات و حتی وب سایت‌های معتبر خبری می‌توانند به عنوان رکن چهارم دموکراسی کماکان مورد وثوق مخاطبان شأن قرار گیرند.

فتوره چی با بیان اینکه در شرایط بحران لازم است چند اقدام اساسی انجام گیرد که از جمله آنها می‌توان به ایجاد اتاق مدیریت اطلاع رسانی اشاره کرد، یادآور شد: ضروری است که دولت یک یا دو وزیر از دو وزارتخانه مرتبط را به عنوان مقام عالی مدیریت بحران تعیین کرده و علاوه بر اطلاع رسانی از طریق وب سایت‌ها و کانال‌های ویژه در پیام رسان های موبایلی، شبکه ویژه‌ای را چون خبر و سلامت (در خصوص کرونا) مأمور اطلاع‌یابی، تهیه گزارش‌های خبری لازم و اطلاع رسانی‌های گسترده کند. جای تردید نیست که کلیه‌ی نقش آفرینان و فعالان اتاق مدیریت اطلاع رسانی در شرایط بحران باید در زمره‌ی برجسته‌ترین کارشناسان و اساتید حوزه رسانه و ارتباطات باشند و خود در کاربست مهارت‌های سواد رسانه‌ای از همتایان خویش برتر و مجرب‌تر باشند.

معاون پژوهشی انجمن سواد رسانه‌ای ایران، سیاستگذاری رسانه‌ای را مجموعه‌ای از اصول و هنجارهایی دانست که به منظور مدیریت رفتارهای نظام‌های رسانه‌ای تدوین می‌شود و تصریح کرد: از آنجایی که این سیاستگذاری‌، جنبه کاربردی و عملیاتی دارد باید به ابعاد ایدئولوژیک آن در سیاست و نیز شرایط اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی کشور عنایت ویژه کرد.

این استاد دانشگاه تهران افزود: لازم است سیاست‌گذاران در سیاستگذاری رسانه‌ای علاوه بر رعایت دقیق حقوق شهروندی، در دسترسی به اطلاعات و اخبار شفاف، موثق و به‌موقع در راستای پیاده سازی قوانین نظام جهانی مطبوعات به نظام ارزشی و هنجارهای جامعه نیز توجه کنند. همچنین لازم به ذکر است که هر گونه سیاستگذاری رسانه‌ای باید در راستای سیاستگذاری عمومی جامعه بوده و لذا این مهم بیشتر بر عهده نهادهای دولتی بویژه وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی است.

سومین همایش ملی سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی در راستای عمل به مسؤولیت علمی و اجتماعی خود اقدام به ایجاد بخشی در سایت این رویداد با عنوان «کرونا و سواد رسانه‌ای» کرده است تا علاقه مندان به موضوع مطروحه از زوایای گوناگون نگریسته و نسبت به تنظیم رابطه خود با رسانه‌ها در مواقع بحران هوشمندانه‌تر اقدام کنند.