نگاهی به تجارت با جان کوهنوردان در نپال

روزنامه «نیویورک تایمز» در یادداشتی با اشاره به این تصمیم جدید دولت نپال می‌نویسد: تصویر صدها کوهنوردی که در نزدیکی قله اورست بر روی پرتگاهی با ارتفاع چند هزار فوتی با تکیه بر یک طناب کوهنوردی به دام افتاده و با خالی شدن کپسول‌های اکسیژن چند نفر از آنان جان خود را از دست دادند، جهان را شوکه و خشمگین کرد.

ازدحام جمعیت در فصل کوهنوردی بهار گذشته که یکی از مرگبارترین فصل‌ها برای مرتفع‌ترین قله زمین بود، آنچه که سالهاست کوهنوردان باتجربه و کهنه‌کار می‌گویند را تایید کرد: غرور، کوهنوردان بی تجربه، مبالغ بالای ورودی و سوء مدیریت مزمن، اورست را به سیرکی در ارتفاع  ۸ هزار و ۸۳۹ کیلومتری زمین تبدیل کرده است.

پس از پایان این فصل، دولت نپال از وضع قوانین امنیتی سختگیرانه‌ برای منع ورود کوهنوردان بی تجربه، کاهش جمعیت حاضر در اورست و جلوگیری از بروز یک ازدحام و تجمع دیگر خبر داد که در سال ۲۰۱۹ جان ۱۱ تن را گرفت.

اما حال مقامات می‌گویند که این قوانین جدید در فصل کوهنوری پیش رو که از آوریل آغاز می‌شود و تا ماه مه ادامه دارد، اجرایی نخواهد شد. با وجود نظارت‌های بین المللی و فشارهای شدید از سوی گروه‌های کوهنوردی برای سختگیری‌های بیشتر در فرآیند صعود گروه‌ها به قله اورست، دولت نپال می‌گوید این قوانین جدید قبل از عملی شدن نیاز به بازنگری بیشتر دارند.

«کدر بهادر ادیکاری» وزیر گردشگری نپال می‌گوید قوانینی که اوت گذشته طرح شد هنوز به تصویب چندین سازمان دولتی از جمله وزارت دفاع، دارایی، حفظ جنگل‌ها و خاک و پارلمان این کشور نرسیده است.

وی خاطرنشان کرد که مقامات نپال همچنین باید نظر متصدیان هیات‌های اعزامی کوهنوردان را درباره برخی از محدودیت‌های اعمال شده جویا شوند. این در حالی است که کوهنوردان منتقد می‌گویند که دخالت این شرکت‌ها به دلیل سودی که از این ماجرا می‌برند باید در گفتگوها و مذاکرات در این باره محدود شود.

به عقیده «سانتا بیر لاما» رئیس انجمن مستقل کوهنوردی نپال که در تدوین مقررات ایمنی جدید دست داشت، مشکلات مالی نپال یکی از دلایل مهم پشت به تعویق افتادن اعمال قوانین جدید است.

وی می‌گوید مقامات نپال اگر می‌خواستند می‌توانستند این قوانین را طی چند هفته تصویب کنند اما مجوزهای صعود- که برای بالا رفتن از اورست نفری ۱۱ هزار دلار هزینه دارد- یک جریان نقدی مهم برای نپال که یکی از فقیرترین کشورهای آسیا است، فراهم می‌کند.

لاما در این باره می‌گوید: «اگر مشکلی به وجود بیاید، وزیر گردشگری باید شخصاً مسئولیتش را برعهده بگیرد. هیچ کس نمی‌خواهد به نپال بیاید تا بمیرد.»

 در ضلع شمالی کوه اورست که در کشور چین قرار دارد، مقررات ایمنی سختگیرانه‌تری اجرا می‌شود. اما دریافت مجوز صعود به اورست از نپال که بیشتر آمار صعود را به خود اختصاص داده، کمترین محدودیت‌ها را دارد. برخی از متصدیان صعود به اورست در نپال متهم شده‌اند که بدون توجه به میزان مهارت، هر کسی را از این کوه بالا می برند. به علاوه، اردوهای کوهنوردی در انتخاب زمان صعود خود آزادند. اغلب این اردوها یک بازه زمانی محدود در ماه مه هر سال را برای این کار انتخاب می‌کنند تا گرفتار وزش بادهای شدید در کوه نشوند، کاری که به نوبه خود شلوغی و ازدحام جمعیت را تشدید می‌کند.

با این حال به گفته وزیر گردشگری نپال محدود کردن تعداد مجوزهای کوهنوردی صادر شده از جمله اقداماتی است که فعلا از بین گزینه‌های موجود کنار گذاشته شده‌اند. مقامات دولت نپال سال گذشته سوای ۱۰۰ ها نیروهای پشتیبانی، با شکستن رکوردهای پیشین، ۳۸۱ مجوز صعود برای اورست صادر کردند.

شمار مجوزهای صادره از سال ۲۰۰۰ به طور مداوم افزایش یافته و به گفته بسیاری از کوهنوردان اورست را مسدود و از کنترل خارج کرده است.

مقامات نپال پیش‌بینی می‌کنند که در فصل کوهنوری آتی بیش از ۴۰۰ مجوز صعود صادر کنند. دولت نپال حتی زمان مشخصی نیز برای اجرای دیگر قوانین پیشنهادی از جمله ملزم شدن مشتریان شرکت‌های کوهنوردی به اثبات این که تجربه کوهنوردی در ارتفاع بالا را دارند و یا دستکم ۳۵ هزار دلار برای این کار پرداخت کرده‌اند، نیز ارائه نداده‌ است. پرداخت این مبلغ تا حدودی تضمین می‌کند که کوهنوردان کپسول اکسیژن و راهنمای کافی در راه صعود خود به اورست را در اختیار خواهند داشت هرچند به گفته برخی از کوهنوردان باتجربه، این قوانین همچنان ناقص هستند.

در بخش دیگری از این گزارش آمده است: به گفته کوهنوردان نظم و قانون به تدریج در اورست از بین رفته است. در گذر سال‌ها همزمان با تجاری شدن این کوه، اردوهای کوهنوردی از تیم‌های کوچک کشوری به گروه‌های بزرگتر از گردشگران ثروتمند تبدیل شده است که برخی از آنان چنان بی تجربه‌اند که حتی نمی‌دانند چطور باید از کرامپون یا یخ شکن استفاده کنند.  

متصدیان اقتصادی صعود به اورست در کاتماندو پایتخت نپال نیز سریعا رشد کرده و تخفیف‌های بالایی را در ازای کاهش بار و به همراه آوردن کپسول‌های اکسیژن کمتر برای مشتریانشان، پیشنهاد می‌دهند. این در حالی است که در ارتفاعات اورست هوا چنان رقیق است که تقریباً هر کوهنورد برای رسیدن به قله به کپسول اکسیژن اضافی نیاز پیدا می‌کند.

اعضای ارتش نپال در حال حمل کپسول‌های اکسیژن خالی جمع‌آوری شده از قله اورست

ماموران دولتی و رسانه‌ها سال گذشته شبهاتی را درباره ایمنی کپسول‌های اکسیژن بازیابی شده از کوه اورست مطرح کردند. بررسی‌ها نشان داد که بسیاری از این کپسول‌ها در بازار سیاه پر شده بودند یا آنقدر قدیمی بودند که اکسیژن از دریچه‌هایشان نشت می‌کرد و کوهنوردان را در معرض خطر ابتلا به ورم مغزی قرار می‌داد. ورم مغزی به عنوان افزایش مایع داخل مغز تعریف شده و یکی از شایعترین دلایل مرگ کوهنوردان در اورست است.

افزون بر این، کوهنوردانی که موفق به فتح قله اورست شده‌اند از آن شکایت دارند که جمعیت روبه رشدی از معتادین به آدرنالین فعال در اینستاگرام که بسیاری از آنها تجربه چندانی از کوهنوردی در ارتفاع بالا ندارند، جان نیروهای پشتیبانی نپالی را که معمولاً از گروه قومی شرپا هستند، به خطر می‌اندازند.

کامی ریتا شرپا کوهنورد نپالی که تاکنون ۲۴ مرتبه قله اورست را فتح کرده است، می‌گوید: «سختگیری‌ها باید بیشتر شود. باید از ورود کوهنوردان بی‌تجربه به اورست جلوگیری شود.»

در بحبوحه تمرکزها بر مساله ایمنی، برخی از شرکت‌های کوهنوردی می‌گویند که صرف نظر از سیاست‌های دولت نپال، مقررات سختگیرانه‌تری را اعمال خواهند کرد.

مینگما شرپا مدیر یکی از این شرکت‌ها می‌گوید که شرکت وی از این پس صعود به اورست را برای کوهنوردان علاقمند منوط به این شرط می‌کند که پیش‌تر دستکم به یک قله با ارتفاع بیشتر از ۶ هزار متر صعود کرده باشند.

اما به عقیده لال بهادر جیرل از راهنمایان کوهستان در نپال، این گام‌های تدریجی برای اصلاح وضع خطرناک در اورستی که در روزهای گرم تابستان هم دمای آن به زیرصفر می‌رسد، کافی نیست.   

جیرل و تیم ۱۱ نفره همراهش ماه مه سال گذشته در ازدحام جمعیت کوهنوردان در اورست گرفتار شدند. هوای صاف صبحگاهی انبوهی از کوهنوردان را به صعود از این کوه ترغیب کرده بود. کوهنوردان برای گرفتن عکس سلفی بر روی قله که تقریباً به اندازه دو میز پینگ پنگ است و سطح اکسیژن آن تنها یک سوم اکسیژن سطح دریاست، یکدیگر را هل می‌دادند و به هم تنه می‌زدند. با توجه به این که تعداد زیادی از کوهنوردان به یک طناب کوهنوردی وصل شده بودند، برخی  از آن‌ها نتوانستند قبل از تمام شدن اکسیژن به پایین برسند و سقوط کردند.

جیرل پس از رسیدن به قله فهمید که سطح اکسیژن کپسولش به طرز خطرناکی پایین است. در راه برگشت به پایین که به دلیل ازدحام جمعیت چهار ساعت بیش از حد معمول طول کشید، او دستکشش را برای تعویض کپسول اکسیژن درآورد. بعد از چند ساعت که به محل امن رسید، دو انگشت دستش به طور کامل بی حس شده بودند. چند روز بعد وی این دو انگشت را به دلیل سرمازدگی از دست داد.

این راهنمای کوهستان می‌گوید: «حماقت در اورست بیداد می‌کند و متأسفانه دولت (نپال) در این باره هیچ کاری نمی‌کند. آنها فقط مجوز صادر می‌کنند و مبالغی را تحت عنوان حق امتیاز جمع می‌کنند.»