نگاهی به انقلاب لبنان از میدان شهدا

چکیده :یک روز غروب در میدان شهدا خبر دادند که قداره‌بند‌های حزب‌الله و امل با موتور سیکلت‌های‌شان به سمت میدان به راه افتاده‌اند. به کسانی که آماده درگیری نبودند توصیه شد که میدان را ترک کنند. در راه خانه صدها تن‌شان را دیدم که پرچم‌های شان را تکان می‌دادند و خشمگین چیزی فریاد می‌زدند. راننده تاکسی‌ام که آنقدر سن داشت تا بحران ۱۹۵۸ و جنگ‌های داخلی دهه هفتاد و هشتاد را به یاد بیاورد، می‌گفت: امشب داستان خواهیم داشت....

نویسنده: Nai Zakharia
ترجمه: امیرعلی نصراله‌زاده

از اکتبر ۲۰۱۹، شهروندان لبنانی از احزاب و فرقه‌های مختلف برای اعتراض به حکومت خود گرد هم می‌آیند. در کشوری که سال‌هاست ازالیگارشی فاسد سیاسی رنج می‌برد و خاطره جنگ داخلی ۱۵ساله هنوز زنده است، ندای «ثوره» (انقلاب) در همه‌جا شنیده می‌شود، از پشت میز کافی‌شاپ‌ها گرفته تا فریادهای معترضین خیابانی. میدان شهدا، محوطه‌ای که با نرده از مرکز شهر بیروت جدا شده، مرکز خیزش‌های مردمی در بیروت است. درست در وسط میدان، نماد انقلاب، مشتی بر افراشته است که روی آن واژه انقلاب حک شده. نمادی که توسط اعوان و انصار حکومت سوزانده شد اما انقلابیون مشتی بزرگ‌تر و این بار از آهن به جایش برافراشتند.

در روزهای آغازین اعتراضات، خیزش مردمی در میدان شهدا بیشتر به شکل گردهمایی در چادرها برای بحث و گفت‌و‌گو بود. بعضی ازین چادرها روی موضوعاتی مشخص و محدود تمرکز می‌کردند. چادری مخصوص مسائل کهنه سربازان بود و در چادری دیگر تنها به حقوق زنان پرداخته می‌شد. بعضی از چادرها از متخصصین امور یا شهروندان دعوت می‌کردند که هر شب راجع به مسئله‌ای به گفت‌و‌گو بنشینند. موضوعات شلوغ‌ترین چادرها کلان‌تر و گسترده‌تر بود: پایان حکومت فرقه‌ای، سیاست‌های محیط زیستی، کمبود برق و بحران‌های اقتصادی نمونه موضوعات مورد بحث بود.

دهم دسامبر ۲۰۱۹، فعالین همین چادرها خواستار خروج لبنان از درگیری‌های منطقه‌ای و اعلام بی‌طرفی در درگیری‌های خاورمیانه شدند. منتقدین بلافاصله تلاش کردند تا این خواسته را به بی‌طرفی در مقابل اسرائیل تعبیر کنند که معترضین به شدت چنین برچسبی را رد کردند. با این حال هواداران خشمگین وابسته به «جنبش امل» بسیاری از چادرها را روز بعد سوزاندند. سید حسن نصرالله به شدت با برانداختن حکومت فعلی که همواره توانسته آن را به پذیرش امیال خود وادار کند مخالف است. در کنفرانسی مطبوعاتی نصرالله به معترضین گفت که بی‌خود خودشان را خسته می‌کنند و تلاش‌های‌شان بی‌نتیجه خواهد بود.

یک روز غروب در میدان شهدا خبر دادند که قداره‌بند‌های حزب‌الله و امل با موتور سیکلت‌های‌شان به سمت میدان به راه افتاده‌اند. به کسانی که آماده درگیری نبودند توصیه شد که میدان را ترک کنند. در راه خانه صدها تن‌شان را دیدم که پرچم‌های شان را تکان می‌دادند و خشمگین چیزی فریاد می‌زدند. راننده تاکسی‌ام که آنقدر سن داشت تا بحران ۱۹۵۸ و جنگ‌های داخلی دهه هفتاد و هشتاد را به یاد بیاورد، می‌گفت: امشب داستان خواهیم داشت.

بعضی از جمعه‌ها، رقص و تظاهرات در هم می‌آمیخت. درون میدان، دی.جی‌ها نبض تظاهرات را با ریمیکس ترانه‌های اعتراضی که برای انقلاب سروده شده بود در دست داشتند و معترضین، پیر و جوان، با مشت و پرچم‌های افراشته پاسخ می‌دادند. یکی از پرطرف‌دارترین ترانه‌ها «مبسوطه» نام داشت. ترانه به ویدیویی مشهور در لبنان از سال ۲۰۱۶ ارجاع می‌دهد که در آن زنی شادمان از پیروزی رییس‌جمهوری فعلی «میشل عون» رو به دوربین فریاد می‌زند: «خوشحالم! خوشحالم!» خوش‌بینی آن زن حالا به کنایه‌ای بین معترضین حکومت تبدیل شده است. جمعیت هم صدا با ترانه می‌خوانند: «شرم بر تو! شرم بر تو! دیگر شغلی نمانده است، هنوز خوشحالی؟»

در تظاهرات مسالمت‌آمیز نوامبر ۲۰۱۹، سربازی از ارتش لبنان به سوی جمعیت معترضین شلیک کرد و «علاء ابو فخر» را به زمین انداخت. گفته می‌شود فخر که پدر سه فرزند بود، اولین شهید انقلاب است. در ماه‌های اولیه اعتراضات، اتفاقات خشونت‌آمیز نادر بودند اما از آن زمان به بعد نیروهای امنیتی شعله خشونت را بالا کشیده‌اند. میدان شهدا که معترضین در آن «فخر» را جاودانه کردند حالا آرام‌تر شده است. امروز بیشتر چادرها متروکند یا ویران شده‌اند: انقلاب از میدان به خیابان‌ها منتقل شده است.

منبع: نیویورکر
کانال «مجمع دیوانگان»