حال و آینده افغانستان با حضور طولانی مدت آمریکا

عدم مشروعیت سیاسی اشرف غنی و عبدالله عبدالله، موضوعی جدی است. در کشور ۳۵ میلیونی افغانستان، اشرف غنی فقط ۹۰۰ هزار رای و عبدالله نیز ۷۰۰ هزار رای کسب کرده است. این میزان رای نشان می‌دهد که هیچ کدام از این دو نفر مطلوب قاطبه مردم افغانستان نبوده‌اند و بعید است بتوانند امورات کشور را مدیریت کنند.

تنها راه مناسب برای حل بحران، ائتلاف رقبای ریاست جمهوری بود که این امر هم ممکن نشده است. ضعف جدی اشرف غنی در اداره کشور و جلب نظر مردم و به ویژه گرایش غیر متعارف وی به آمریکا، یکی از علل اصلی وضعیت فعلی است. مردم افغانستان انسان‌های آزاده‌ای هستند و سال‌ها برای استقلال کشور خود با شوروی سابق و آمریکا مبارزه کرده‌اند.

مردم افغانستان از حضور اشرف غنی در پایگاه نظامی آمریکا برای ملاقات با ترامپ بسیار آزرده خاطر هستند. در شرایط فعلی که موقعیت اشرف غنی ضعیف‌تر از گذشته است، وابستگی وی به آمریکا برای حفظ قدرت بیشتر شده و جای پای کاخ سفید در افغانستان محکم‌تر خواهد شد.

عبدالله عبدالله که از حمایت اقوام غیرپشتون از جمله ازبک‌ها، تاجیک‌ها و شیعیان برخوردار است هم نمی‌تواند بدون جلب نظر پشتون‌ها کار مهمی انجام دهد و  با این اوصاف آینده سیاسی افغانستان اصلا روشن نیست.

راه‌حل خروج افغانستان از بن بست کنونی، انجام گفت‌وگوهای بین‌الافغانی بدون دخالت کشورهای خارجی است. گروه‌های افغانی امروز با این وضعیت بسیار فاصله دارند. طالبان طی مذاکره با آمریکا به دنبال کسب امتیاز حداکثری است و تمایلی به گفت‌وگوهای بین‌الافغانی نشان نمی‌دهد.

عمق اختلافات عبدالله عبدالله و اشرف غنی اجازه آغاز گفت‌وگوهای بین‌الافغانی را نمی‌دهد. به نظر می رسد بی‌ثباتی در افغانستان ادامه خواهد یافت. در این میان آمریکا وعده خروج نیروهای خود از افغانستان را داده و با آغاز این اقدام به دنبال کسب دستاورد برای سیاست خارجی ترامپ در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری است.

بعید است آمریکا در شرایطی که همه عوامل قدرت در افغانستان با مشکل مواجه هستند، افغانستان را ترک کند. پایگاه‌های نظامی آمریکا در افغانستان خواهد ماند و وجود داعش که مورد حمایت آمریکا است، حضور نظامی نیروهای آمریکایی در این کشور را توجیه می‌کند.
آمریکا تلاش کرد تا کشورهای بیشتری به‌خصوص غربی‌ها در مراسم تحلیف غنی شرکت کنند که موفق نشد. هیچ کدام از کشورهای همسایه به جز پاکستان نیز در مراسم تحلیف غنی شرکت نکردند. این وضعیت شکننده بودن وضعیت غنی را تائید می‌کند.

بی‌ثباتی و ناامنی در افغانستان به طور طبیعی امنیت منطقه را تهدید خواهد کرد. افغانستان ناامن و بی‌ثبات جولانگاه گروه‌های تروریستی خواهد شد. امروز داعش به نیابت از آمریکا از شمال افغانستان به دنبال گسترش در آسیای مرکزی و حرکت به سوی روسیه است. تداوم شرایط فعلی افغانستان، ایران، کشورهای آسیای مرکزی، پاکستان، روسیه و حتی چین را تهدید خواهد کرد و این کشورها باید در تماس با دولت افغانستان، مساعی خود را برای یافتن راهکارهایی برای تقویت ثبات در این کشور را پیدا کنند.

ایران دوست کشور و مردم افغانستان است و همواره از گفت‌وگوهای بین‌الافغانی حمایت کرده و طی هماهنگی با دولت افغانستان و برای تشویق طالبان برای پیوستن به مذاکرات صلح، تلاش‌های سازنده‌ای را از طریق مذاکره با طالبان آغاز کرد. ایران به حاکمیت ملی و تمامیت ارضی افغانستان احترام گذاشته و مخالف حضور نیروهای بیگانه به خصوص آمریکا در این کشور است. در برهه فعلی هم دیپلماسی ایران در افغانستان باید فعال شده و با تشویق گفت‌وگوهای بین‌الافغانی برای استقرار صلح در این کشور تلاش کند.

به نظر من طالبان در این وضعیت دست بالا را دارد. رقبای این گروه یعنی دولت و ائتلاف اقوام غیر پشتون در حالت ضعف قرار دارند، آمریکا به دلیل انتخابات ریاست جمهوری نیازمند به مذاکره و دادن امتیاز به طالبان است.

اگر طالبان دست از تمامیت‌خواهی بردارد و به دنبال منافع ملی و استقرار صلح در افغانستان از طریق گفت‌وگو با گروه‌های داخلی و دولت باشد، می‌تواند قدرت خود را تثبیت کند اما این گروه باید بداند که آمریکا اگرچه به صورت تاکتیکی امتیازاتی به طالبان می‌دهد اما راهبرد حضور طولانی در افغانستان را دنبال کرده و در زمان خود، طالبان را هم آزار خواهد داد.

* گفت وگو با خبرگزاری ایرنا