کرونا؛ ویروس تاج‌دار

چکیده :کرونا، کشتار دسته‌جمعی می‌کند. سابقه کشتار دسته‌جمعی و کیفر آن مشخص است و باید در محاکم بین‌المللی به‌ آن رسیدگی شود! چنانچه فرض کنیم این ویروس دست‌ساز بشر باشد کسانی که آن را ساخته و نشر داده‌اند و در برابر شیوع آن دست به اقدام عاجل نزده‌اند، جزو جنایت‌کاران تاریخ خواهند بود....

سعید حجاریان

من نمی‌دانم چرا کرونا را ویروسی دموکرات نامیده‌اند. لابد چون «غنی و فقیر» و «وضیع و شریف» نمی‌شناسد و همه را به یکسان درگیر می‌کند. اگر فقط این‌ها ملاک باشد من معتقدم می‌توان ده‌ها شاخص دیگر به کرونا نسبت داد تا جباریت آن اثبات شود. ذیلاً به مواردی اشاره می‌کنم.

کرونا، کشتار دسته‌جمعی می‌کند. سابقه کشتار دسته‌جمعی و کیفر آن مشخص است و باید در محاکم بین‌المللی به‌ آن رسیدگی شود! چنانچه فرض کنیم این ویروس دست‌ساز بشر باشد کسانی که آن را ساخته و نشر داده‌اند و در برابر شیوع آن دست به اقدام عاجل نزده‌اند، جزو جنایت‌کاران تاریخ خواهند بود.

کرونا، به «گسست اجتماعی» می‌انجامد. هم‌اکنون عده زیادی از مردم در قرنطینه به سر می‌برند؛ گویی کرونا اعلام حکومت نظامی کرده و اجتماع بیش از چند نفر را ممنوع خوانده است. این رویه به اتمیزه‌‌شدن جامعه منجر شده و نهادهای اجتماعی را بالمره منهدم کرده است. در این وضعیت علاوه بر تعطیلی سینما و تئاتر، دانشگاه و مدرسه و دیگر اماکن عمومی، احزاب و نهادهای مدنی هم به‌سختی گردهم می‌آیند. اساساً در وضعیتی به‌سر می‌بریم که به قول اخوان،

اگر دست محبت سوی کس یازی
به اکراه آورد دست از بغل بیرون

لذا می‌توان گفت کرونای دموکرات، جامعه مدنی را هدف گرفته است!

کرونا، آسیب‌پذیرترین قشرها را هدف می‌گیرد. این ویروس به‌طور خاص به کسانی‌که از مشکلات زمینه‌ای از قبیل بیماری ریوی، قلبی، کلیوی در رنج هستند، حمله می‌‌کند؛ از این جهت ضدعدالت هم رفتار می‌کند؛ گویی همچون فاشیست‌ها که معلولان را قتل عام می‌کردند، به «داروینیسم اجتماعی» معتقد است.

کرونا، به‌سراغ کسب‌و‌کارهای کوچک رفته است. این ویروس، اثر چندانی بر ابر بنگاه‌ها نخواهد نداشت اما در مقابل، به مصاف درآمدهای «بخور و نمیر» کسب‌و‌کارهای کوچک رفته و «مسأله بقاء» را از نو گشوده است؛ به‌ویژه در شرایطی که تورم و ناکارآمدی، قشرهای ضعیف را به قعر جدول حیات دلالت می‌کرد.

کرونا، ساخت قدرت را منهدم کرده است. این ویروس ساخت قدرت معیوب کشور را از منظری جدید به پرسش گرفته و تصویری جدید از مسئولیت‌ناپذیری و هرج‌و‌مرج بوروکراتیک به‌دست داده و مع‌الاسف وضعیت ملوک‌الطوایفی را احیا کرده است.

کرونا، خرافات را احیا کرده است. این ویروس بعضی خرافات و گزاره‌های ته‌نشین‌شده را به سطح آورده و در منظر عموم قرار داده و شوربختانه، مردم مستأصل را نیز به این وادی کشانده است؛ چه آنانکه روغن بنفشه استعمال کردند و چه آنانکه که به اطبای دوره‌گرد و حرز و تعویذ روی آوردند و کمر به هدم خود بستند.

کرونا، همراه با انسداد است. نحوه عملکرد این ویروس عجیب است؛ با سرفه‌های خشک آغاز می‌شود و با درگیری‌ ریه‌ها و انسداد مجاری تنفسی به حیات افراد پایان می‌دهد؛ یعنی آزادی گفتار را مختل و ایجاد خفقان می‌کند. کارویژه این ویروس ایجاد اختناق است چون چند برابر قوی‌تر از ذات‌الریه و ذات‌الجَنب است و از این منظر به کار فرد مستبد و رژیم‌های استبدادی می‌آید.

مضاف بر این موارد به جست‌و‌جو حول ریشه لغوی کرونا پرداختم و آن را هم‌ریشه لغت (crown) به‌معنای تاج یافتم. چنانکه مشاهده می‌کنیم در اشکال ترسیمی از این ویروس، نقاطی شبیه به لبه‌های تاج وجود دارد که به سلول‌های بدن انسان می‌چسبند و درگیری ایجاد می‌کنند. از این منظر، می‌توان خصلت شاهانه و جبارگونه کرونا را برجسته کرد. این خصلت علاوه بر پزشکی،‌ در سیاست هم مسبوق به سابقه است. به‌عنوان نمونه دکتر سعید امیرارجمند در کتاب (The Turban for the Crown) خصلت‌های شاهانه و تاج‌دارانه معطوف به انباشت قدرت را برشمرده و سپس، از چگونگی احیاء آن‌ها سخن گفته است./ مشق نو