پایش بازار انرژی

چکیده :قیمت نفت به نصف خود در ابتدای سال ۲۰۲۰ رسید. نشانه هایی از ترمیم بازار به چشم نمی خورد. سه موضوع عمده دلیل این وضعیت است. اول ویروس کرونا و شیوع آن در سراسر جهان و تعطیل شدن محیط های تولیدی و کاهش تقاضا، دوم به مصالحه نرسیدن اوپک با روسیه و سوم اضافه تولید کردن عربستان سعودی و متحدانش همچون امارات عربی متحده و در نتیجه اضافه عرضه در...

پویایی های بازار:

۱- قیمت نفت به نصف خود در ابتدای سال ۲۰۲۰ رسید. نشانه هایی از ترمیم بازار به چشم نمی خورد. سه موضوع عمده دلیل این وضعیت است. اول ویروس کرونا و شیوع آن در سراسر جهان و تعطیل شدن محیط های تولیدی و کاهش تقاضا، دوم به مصالحه نرسیدن اوپک با روسیه و سوم اضافه تولید کردن عربستان سعودی و متحدانش همچون امارات عربی متحده و در نتیجه اضافه عرضه در بازار. در یک نظر سنجی توسط رویترز از کارشناسان نفتی مشخص شد که اکثرا معتقدند که قیمت نفت برنت در کریدور ۳۰ دلار هر بشکه باقی خواهد ماند. بصورت جزئی تر قیمت نفت برنت در سه ماهه دوم ۲۰۲۰ حدود ۳۴٫۸۷ دلار هر بشک ه، و برای سه ماهه سوم، ۳۹٫۰۵ و برا ی سه ماهه چهارم ۴۴٫۰۸ دلار و برای کل سال ۴۲ دلار پیش بینی می شو د . پیش بینی ها در فوریه حاکی از آن بود که قیمت نفت برنت در کل سال ۲۰۲۰ بصورت متوس ط ۶۰٫۶۳ دلار خواهد بود. قیمت نفت وست تگزاس اینترمدییت نیز در سه ماهه دوم ۲۰۲۰ توسط کارشناسان نفتی ۳۰٫۳۷ دلار و ۳۷ دلار برای کل سال حدس زده ش د. در همین حال گلدمن ساکس در گزارش خود پیش بین ی کرده که قیمت نفت برنت به ۲۰ دلار هر بشکه در آوریل می رسد. استاندارد چارترز می گوید قمیت نفت تگزاس به متوسط ۳۲ معتقد است که در سه ما هه دوم سال برنت ING دلار هر بشکه در ۲۰۲۰ سقوط می کند. شرکت در بازار به قیمت ۳۳ دلار هر بشکه به فروش می رسد.

۲- یکبار دیگر در توضیح این وضعیت دلائل افت قیمت نفت را از روابط بین اوپکی ها و غیراوپکی ها شروع می کنیم. روسیه و چند کشور دیگر که در اوپک نیستند، اظهار تمایل کردند که برای ممانعت از کم شدن قیمت نفت با یکدیگر همکاری نمایند. عربستان سعودی به تدریج رهبری مذاکرات را از سوی اوپک به عهده گرفت. در قبل از اجلاس وزرای اوپک در مارس ۲۰۲۰ ، یک هیئت کارشناسی اوپک پیشنهاد داد یک میلیون بشکه در روز کاهش تولید در جلسه پیش رو مورد بحث و بررسی قرار گیرد. پس از آن منابعی اعلام کردند که در این جلسه صحبت از یک و نیم میلیون بشکه کاهش تولید خواهد بود که افزایش این رقم این گمان را قوی می کرد که عربستان و روسیه بر سر کاهش تولید به توافق رسید هاند. اما با آغاز جلسات مشخص شد این گمان نادرست بوده است. در حالی که اوپک پیشنهاد کاهش ۱٫۵ میلیون بشکه دیگر در روز را مطرح م یکرد، روسیه اعلام کرد با این پیشنهاد مخالف است و تنها حاضر به تمدید قرارداد کاهش تولید فعلی است. این اختلاف نظر بین روسیه و عربستان باعث شد قرارداد کاهش تولید که تا پایان ماه مارس اعتبار دارد تمدید نشود و پس از آن، کشورها به هر میزان که تمایل دارند نفت تولید کنند. در پی این اتفاقات، قیمت نفت برنت روز جمعه، ۶ مارس، % ۹٫۴ کاهش یافت که بیشترین کاهش روزانه پس از دسامبر ۲۰۰۸ بود. با آغاز جنگ نفتی بین عربستان و روسیه، عربستان قیمت نفت خود را به شدت کاهش داد و تخفیف زیادی برای مشتریان خود در نظر گرفت. این اقدام باعث شد تا قیمت نفت برنت در نخستین روز هفته دوم ماه مارس به زیر ۳۵ دلار سقوط کند. پس از این سقوط شدید، قیمت نفت اندکی افزایش داشت اما با اعلام عربستان مبنی بر افزایش تولید در ماه آوریل به روزانه ۱۲٫۳ میلیون بشکه مجدداً قیمت نفت کاهش یافت. به نظر م یرسد عربستان به دنبال هرچه پایینتر آوردن قیمت نفت باشد تا روسیه را متقاعد به همکاری کند. در مقابل روسیه اعلام کرده است در برابر قیم تهای پایین نفت آسیب کمی خواهد دید و آمادگی خود برای قیمت پایین نفت را اعلام کرده است.

۳- اما بزر گترین تولید کننده نفت یعنی آمریکا تاکنون واکنش خاصی از خود نشان نداده است. در حالی که رییس جمهور ترامپ در توییتی از کاهش قیمت نفت و در پی آن کاهش قیمت بنزین استقبال کرده است، مطمئناً تولیدکنندگان نفت شیل در آمریکا از بازندگان بزرگ این کاهش قیمت هستند زیرا با افت قیمت نفت به حدود ۳۰ دلار این تولیدکنندگان قادر به تامین هزین ههای خود نیستند و ورشکسته م یشوند. پس منتظر فهرست اعلام ورشکستگی شرکتهای فعال در زمینه انرژی در روزهای آینده هستیم. هرچند رییس جمهور آمریکا از کاهش قیمت نفت استقبال کرده، اما در عمل باید به دنبال پایان این جنگ نفتی باشد تا مانع ورشکسته شدن شرکتهای فعال در میادین شیل آمریکا شود تا امنیت انرژی این کشور به خطر نیفتد.

۴- تقاضای سوخت چین پس از شیوع ویروس کرونا، قرنطینه شدن شهرها و کاهش سفرها به شدت کاهش یافت. برخی تخمین ها نشان می دهد تقاضای سوخت در این کشور ۴ میلیون بشکه در روز پایین آمده است. ولی انتظار م یرود واردات نفت خام چین در ماه فوریه تنها ۱۶۰ هزار بشکه در روز نسبت به ماه ژانویه کاهش یافته باشد. واردات نفت خام چین، بزرگترین وارد کننده نفت دنیا، در ماه مارس پایینتر از فوریه خواهد بود چون بیشتر قراردادهای نفتی برای ماه فوریه بسته شده بودند و پس از کاهش تقاضا در این کشور به خاطر شیوع ویروس کرونا، در راه رسیدن به چین بودند. چین در ماه مارس سال جاری میلادی پایینترین واردات نفت خام را خواهد داشت. یکی دیگر از دلایل آن هم می تواند فصل تعمیرات و نگهداری پالایشگاه ها در زمستان و تابستان باشد. عربستان، بزرگترین عرضه کننده نفت به چین، صادرات نفت خود را به چین حداقل ۵۰۰ هزار بشکه در روز برای ماه مارس پایین آورده است و دلیل آن هم کاهش تقاضای پالایشگاهها در بحبوحه شیوع ویروس کرونا است. عوامل زیادی تعیین کننده واردات کمتر نفت خام توسط چین در ماه مارس است ولی دلایلی هم وجود دارد که نشان م یدهد واردات نفت خام ای ن کشور سقوط نخواهد کرد. اگر چین بتواند به طور موثری شیوع ویروس کرونا را در ماه مارس کنترل کند، تقاضای سوخت در ماه آوریل دوباره افزایش می یابد. ضعیف ترین ماه برای واردات نفت خام چین در سال جاری میلادی ماه مارس خواهد بود چون پالایشگاه ها تولید سوخت را در بحبوحه تقاضای پایین برای آن کاهش داده اند. ویروس کرونا در شرایطی شایع شد که ذخایر سوخت چین برای سال نوی چینی در پایان ژانویه و اوایل فوریه، یعنی زمان اوج سفرها افزایش یافته بود. این ویروس سفرها را محدود کرد. بنابراین چین با عرضه بیش از حد سوخت مواجه شد و حالا سوخت مازاد را به کشورهای همسایه خود در آسیا صادر می کند. محدودیت های سفر و کاهش فعالیت اقتصادی، ۴ میلیون بشکه در روز تقاضای چین را کاهش داد ولی این کاهش تقاضا باعث نمیشود چین واردات نفت خام خود را به ش دت پایین بیاورد. چین بزرگترین موتور رشد تقاضای نفت در جهان است و اگر بتواند به زودی جلوی شیوع ویروس کرونا را بگیرد و محرکهای اقتصادی لازم را فراهم کند، واردات نفت خام در پایان ماه مارس دوباره اوج خواهد گرفت.

۵- تولید نفت اوپک در فوریه به پایینترین حد طی یک دهه گذشته رسید چون عرضه نفت لیبی به خاطر بسته شدن بنادر و میادین نفتی آن کاهش یاف ته و عربستان سعودی و سایر تولیدکنندگان خلیج فارس تولید خود را بیش از سهمیه شان از قرارداد کاهش تولید پایین آوردند. ۱۳ کشور تولید کننده نفت عضو اوپک به طور میانگین روزانه ۲۷٫۸۴ میلیون بشکه نفت در ماه گذشته تولید کردند که ۵۱۰ هزار بشکه در روز کمتر از ماه ژانویه بود. افزایش تولید عراق و نیجریه باعث شد اوپک در فوریه ۱۲۸ درصد به قرارداد پایبند بماند که کمتر از ۱۳۳ درصد ماه ژانویه بود . تولید نفت اوپک در ماه فوریه پایی نترین حد از سال ۲۰۰۹ تا حالا بود یعنی زمانی که اوپک بیشترین کاهش تولید را به خاطر بحران مالی اعمال کرد . تولید نفت لیبی از ۱۸ ژانویه به خاطر بسته شدن بنادر و میادین نفتی آن توسط گروه های وفادار به خلیفه حفتر کاهش یافته است. میانگین تولید نفت لیبی در فوریه ۱۵۵ هزار بشکه در روز بود یعنی کمتر از ۷۶۰ هزار بشکه در ماه ژانویه. تولید نفت ایران و ونزوئلا تغییر چندانی نداشت. هر دوی این کشورها همچنان تحت تحریم های آمریکا قرار دارند. اکوادور در پایان ۲۰۱۹ اوپک را ترک کرد و به این ترتیب ۵۰۰ هزار بشکه دیگر از تولید نفت این گروه نسبت به ماه دسامبر کاهش یافت.

۶- شاخص سهام آمریکا ۷٫۶ درصد در روز دوشنبه پایین آمد که بیشترین کاهش از ۲۰۱۱ تا کنون بود و باعث توقف موقتی تجارت شد. در بازار سهام نیویورک، تعداد سها مهایی که به پایی نترین حد خود طی ۵۲ هفته گذشته رسید هاند در روز دوشنبه به بیش از ۳۵۰۰ رسید که بیشترین تعداد از ۲۰۰۸ تا کنون است. شاخص سهام ا سپی ۵۰۰ (نزدک) بیش از ۵ تریلیون دلار از ارزش خود را از دست داده است. ارزش کل ده شرکت بزرگ ا سپی ۵۰۰ از نظر سرمایه بازار، بیش از ۱٫۴ تریلیون دلار کم شده است. ارزش سهام مایکروسافت ۲۵۰ میلیارد دلار از نوزدهم فوریه پایین آمده که بیشتر از سایر شرکتهای آمریکاست. شرکتهای اپل و آلفابت هرکدام ۲۰۰ میلیارد دلار از دست دادند. سرمایه شرکت آمازون ۱۷۰ میلیارد دلار کم شد . به این ترتیب، شاخص بخش انرژی آمریک ا ۵۰ درصد نسبت به اوج ۵۲ هفته آن پایین آمده و عملکرد بدتری نسبت به سایر بخشها داشته است. نرخ سود ده ساله خزانهداری آمریکا یک بار دیگر در روز دوشنبه به پایینترین حد خود رسید . همچنین با شکست مذاکرات تولیدکنندگان نفت در وین و آغاز یک جنگ قیمت که ارزش نفت را بیش از این پایین می آورد، بازارسهام در خاورمیانه سقوط کرد. ارزش سهام آرامکوی عربستان برای اولین بار به کمتر از عرضه اولیه آن در بورس رسید. سهام این شرکت ۳٫۹ درصد در ریاض سقوط کرد و ۳۱٫۷ ریال عربستان معامله شد یعنی کمتر از ۳۲ ریالی که در عرضه اولیه آن در ماه دسامبر فروخته شده بود. شاخص بازار بورس اوراق بهادار عربستان، تداول، ۶٫۵ درصد پایین آمد. شاخصهای اصلی سهام در دبی، ابوظبی و کویت بین ۵٫۳ تا ۶٫۴ درصد در نیم ساعت اول آغاز تجارت در روز یکشنبه سقوط کردند. بیشترین کاهش ارزش مربوط به سهام بانک ها می شد.

۷- بر اساس مدارکی که موید تقویت حضور مسکو در خاورمیانه است، شرکت نفت دولتی روسیه ۲۵۰ میلیون دلار به یک مشاور خارجی پرداخت کرده تا برای عقد قراردادهای نفتی در کردستان عراق به آن کمک کند. این مبلغ مربوط به قراردادهایی م یشود که به روس نفت کمک کرده یک بازیگر خارجی مهم در صنعت نفت کردستان عراق شو د. این قراردادها که در راستای تلاش ولادیمیر پوتین برای تقویت موقعیت کرملین در منطقه بسته شده، روسیه را بیش از پیش درگیر مسائل عراق کرده است. این مبلغ از نظر استاندارد قراردادهای مشاوره مالی بسیار بالاست. به گزارش بلومبرگ روس نفت در ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ تا ۳ میلیارد دلار به دولت منطق های کردستان عراق در ازای عرضه نفت در آینده پرداخت کرده است که منبع مالی قابل توجهی برای این منطقه نفت خیز در عراق است.

۸- چند تحول سیاسی نیز در جهان شاهد بودیم که غیرمستقیم به قیمت نفت می تواند مرتبط باشد. در هند کشتار مسلمانان هند ی درباره قانون تبعیض آمیز حق شهرون دی رخ داد که درپی آن مهاجران مسلمان ساکن هند اجازه دری افت تابعیت نخواهند داشت. پس زا تصویب این قانون هندوهای افراطی با حمله به مساجد و خانه ه ای مسلمانان، آنها را مورد ضرب و شتم قرار داده و به قتل می رسانند . در ترکیه در تاریخ ۹ اسفن د از کشته شدن ۳۳ سرباز این کشور بر اثر یک « ختای » خاورمیانه استاندار حمله هوایی در استان ادلب سوریه خبر داد. در پی این حادثه شورای امنیت مل ی ترکیه به ریاست اردوغان تشکیل جلسه داد. همچنین پس از آن ترکیه تهدید خود درباره اروپا را عملى کرد؛ مرزها باز شد و آوارگان سورى از طریق مرز بلغارستان به سمت اروپا حرکت کردن د. بعد از آن جنگنده‌ها و توپخانه ترکی ه ۲۰۰ مقر ارتش سوریه را هدف قرار دادند که این حملات منجر به انهدام ۵ بالگرد ، ۲۳ تانک و سامانه دفاعی و کشته و زخمی شدن ۳۰۹ نفر از ارتش سوریه شده است. همچنین مسکو و آنکارا در تاریخ ۱۰ اسفن د برای کاهش تن شها در ادلب توافق کردند و به دیدار پوتین و اردوغان در ۱۵ اسفند و امضای آت شبس انجامید. در تاریخ ۱۱ اسفندماه ترکیه ۲ جنگنده سوریه را سرنگون کرد و سپس شش پهباد ترکیه توسط سوریه مورد هدف قرار گرفت. در تاریخ ۱۳ اسفند ارتش سوریه مواضع ارتش ترکی ه را در در غرب سراقب و المسطومه ادلب هدف حملات موشکی گسترد های قرار داد که بر اثر آن شماری از ای ن نیروها کشته یا زخمی شد ند. از طرفی در تاریخ ۱۰ اسفند در دوحه توافق صلحی میان آمریکا و طالبان با حضور مایک پامپئو، وزیر امور خارجه آم ریکا به عنوان شاهد امضا شد. این توافق بخشی از یک توافق بزرگتر برای سازش در افغانستان و پایان طولانیترین جنگ آمریکاست. اما این توافق چندان پایدار نبود و در تاریخ ۱۴ ا س فند، آمریکا حمله هوایی علیه طالبان در شهرستان نهر سراج در ولایت هلمن د انجام داد اما به هر حال خروج تدریجی نظامیان آمریکا از در صلاح ال د ین « الصدیق » افغانستان آغاز شده است. در تاریخ ۱۱ اسفند پایگاه نظام ی آمر یکا به نام عراق هدف موشک قرار گرفت. این پایگاه محل حضور نی روهای آمر یکایی و تجهیزات نظامی متعلق به ائتلاف بین المللی است. همچنین در تاریخ ۱۵ اسفند، یک حمله راکتی به نزدیکی سفارت آمریکا در بغداد ثبت شد. از طرفی در تاریخ ۲۱ اسفند منابع عراقی از شلیک ۱۰ موشک کاتیوشا به پایگاه نظامیان آمریکایی خبر دادن د. گروه رسان های الاعلام الحر بی عراق اعلام کرد که این راکتها به پایگاه آموزشی «التاجی» واقع در شمال بغداد اصابت کرده ولی تلفاتی نداشته و ۱۱ نفر مصدوم شده‌اند.

۹- الکساندر بانوف، استادیار دانشکده شیمی و فناوری شیمیایی دانشگاه فنی دولتی نووسیبیرسک روسیه گفته که فناوری پالایش گازهای همراه شامل استفاده از کاتالیزوری که گاز همراه را به هیدروژن و نانوالیاف کربن تبدیل می کند، موفق عمل کرده است و توسط دانشمندان این دانشگاه در سال ۲۰۲۱ به بازار عرضه می شود.

منبع: دانشگاه شریف