سال گذشته دست‌کم ۷۰ کولبر کشته و ۱۵۴ نفر دیگر مجروح و مصدوم شدند

در سالی که گذشت بارها اخبار مربوط به جان‌باختن یا مجروح و مصدوم شدن کولبران در مناطق مرزی غرب ایران به گوش رسید. تجمیع آمارهای گردآوری شده اما نشان می‌دهد که بسیاری از کولبران و کاسب‌کاران جان‌باخته در کردستان، با شلیک مستقیم مأموران مرزبانی ایران کشته شده‌اند.

وب‌سایت شبکه حقوق بشر کردستان، روز جمعه یک فروردین‌ماه، با انتشار گزارشی آماری از وضعیت کولبران در سال ۹۸ از کشته شدن دست‌کم ۷۰نفر و زخمی یا مصدوم شدن بیش از ۱۵۴ نفر از کولبران و کاسب‌کاران کُرد خبر داد.

براساس شناسایی‌ انجام شده، ۵۸ نفر از کولبران در نتیجه تیراندازی مستقیم ماموران نظامی و مرزبانی و ۱۲ کولبر دیگر در اثر حوادثی همچون سقوط از ارتفاع، سرمازدگی، ریزش بهمن، انفجار مین‌های پاک‌سازی نشده و تصادفات جاده‌ای ناشی از تعقیب و گریز با نیروهای نظامی جان خود را از دست داده‌اند.

اسامی سه کودک کولبر به نام‌های فرهاد خسروی ۱۴ ساله، آزاد خسروی ۱۷ ساله و اسماعیل ساوجی نژاد ۱۶ ساله در میان جان‌باختگان به چشم ‌می‌خورد.

بیشتر بخوانید: کشف پیکر بی‌جان فرهاد خسروی، کولبر ۱۴ ساله

جان‌باختن این کودک-کولبران در حالی است که براساس ماده ۶ کنوانسیون جهانی حقوق کودک، همه دولت‌های جهان مکلف به شناسایی حق ذاتی، حق بر حیات و تضمین بقا و رشد کودک شده‌اند. مفاد مندرج در قواعد مدنی این کنوانسیون که در حکم حقوق داخلی همه کشورها به شمار می‌آید، رعایت تمامی حقوق کودکان را برای همه کشورها از جمله جمهوری اسلامی ایران نیز الزام آور کرده است.

شبکه حقوق بشر کردستان همچنین در ادامه گزارش خود تأکید کرده که برخی از خانواده‌های کولبران جان‌باخته تحت فشار نیروهای نظامی از اطلاع رسانی خودداری می‌کنند و همین مسأله منجر به لحاظ نشدن اسامی برخی از کولبران جان‌باخته در آمارها می‌شود.

از سوی دیگر آمار ارائه شده از زخمی‌ها و مصدومان نیز نشان می‌دهد که در سال گذشته ۱۴۸ کولبر با شلیک مستقیم نیروهای انتظامی و مرزبانی زخمی شده و ۶ نفر دیگر در پی حوادث طبیعی و اتفاقات ناگوار در مسیرهای ناامن کولبری مصدوم شده‌اند.

جسد یخ‌زده فرهاد خسروی، کولبر نوجوانی که در اثر برف و بوران در ارتفاعات «ته ته» در هورامان مفقود شده بود، جمعه ۲۹ آذر در منطقه «گناو» گردنه ژالانه پیدا شد. سه روز پیش از آن نیز جسد برادر ۱۷ ساله فرهاد به نام آزاد خسروی در همان مناطق کشف شد.

گذشته از این، در ماه‌های اخیر دست‌کم ۱۰ کولبر و کاسب‌کار مرزی دیگر نیز در همین منطقه کشته یا زخمی شده‌اند.

در گزارش منتشر شده از سوی شبکه حقوق بشر کردستان اما با تکیه بر آمارهای به‌دست آمده، مناطق مرزی هورامان از توابع استان کرمانشاه به‌عنوان مرگبارترین منطقه برای کولبران در سال گذشته شناخته شده است.

اواسط بهمن ماه سال گذشته، در منطقه دیگری از مناطق مرزی ایران به نام «سرشیو» از توابع شهرستان سقز در استان کردستان نیز دست‌کم ۲۳ کولبر بر اثر بارش برف و کولاک در کوهستان گم شدند که پس از عملیات جستجوی گروه‌های امدادی، ۲۱ کولبر زنده اما مصدوم نجات یافتند. در جریان همین اتفاق، دو کولبر به‌نام‌های «عثمان فتوحی» و برادرزاده‌اش «کمیل فتوحی» بر اثر سرما زدگی جان خود را از دست دادند.

براساس اظهارات نمایندگان مجلس اما حدود ۸۰ هزار تن در استان‌های کردستان، آذربایجان‌غربی، ایلام و کرمانشاه برای تامین معیشت از سرناچاری به کولبری روی آورده‌اند.

این نمایندگان مجلس اوایل دی‌ماه ۱۳۹۸ و پس از انتشار اخباری مبنی بر کشته و زخمی شدن تعدادی از کولبران، طرحی را با عنوان «منع شلیک مستقیم به کولبران» در دستور کار مجلس قرار دادند.

در همین زمینه: منع شلیک مستقیم به کولبران در دستور کار مجلس

براساس این طرح اصول و ضوابط اختیارات مأموران مرزبانی برای شلیک کردن و استفاده از اسلحه تعیین شده بود.

هم‌زمان با ارائه این طرح، رسول خضری، نماینده پیرانشهر در مجلس اعلام کرد «سال‌هاست در مناطق مرزی تعدادی از کولبران به خاطر سرمازدگی، ریزش بهمن یا تیراندازی مامورین نظامی و انتظامی کشته یا زخمی می‌شوند. لذا ما به منظور جلوگیری از کشته و زخمی شدن آنها برای تامین معیشتی حداقلی خانواده و به منظور پیشگیری از تیراندازی غیر ضروری طرحی را با قید دو فوریت تهیه کرده بودیم که در نوبت بررسی طرح‌های دو فوریتی در مجلس قرار دادیم.»

از نتایج قطعی تصویب یا عدم تصویب این طرح اما تاکنون خبر دقیقی منتشر نشده است.

ادامه تردد کولبران در مناطق مرزی ایران به اقلیم کردستان عراق در حالی است که در فروردین ماه ۹۸ هیئتی متشکل از نمایندگان و مقامات ۱۲ وزارت خانه دولت عراق پس از بررسی وضعیت و شرایط مرزهای مشترک با ایران، اعلام کردند که به دلیل عدم وجود تأسیسات زیربنائی برای بخش‌های اداری، گمرکی و و نقل و انتقالات در مناطق کوهستانی مرزی میان دو کشور، بسیاری از گذرگاه‌ها و مسیر‌های تردد کولبران و کاسب‌کاران ایرانی، شرایط لازم را برای تبدیل شدن به مرزی رسمی و بین المللی دارا نیست.

عیسی منصوری معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، ‌کار و رفاه اجتماعی اما در آخرین اظهار نظر خود در روز ۹ اسفندماه ۹۸ درباره ساماندهی کولبران در استان‌های مرزی، اعلام کرد که کولبری بخشی از یک زنجیره بسیار بزرگ کسب و کار و تجارت مرزی است. او گفت «از آنجا که کولبری فعالیت غیررسمی است، ساکنان شهرهای مرزی در آمارگیری‌ها اعلام می‌کنند بیکار هستند.»

معاون توسعه کارآفرینی واشتغال وزارت تعاون، ‌کار و رفاه اجتماعی همچنین بدون ارائه برنامه مشخصی برای حل مشکلات کولبران، اعلام کرد که کولبری و رفع مشکلات مرزنشینانی که در این زمینه فعال هستند بحث دیروز و امروز نیست و سال‌هاست که همزمان با فصل سرد و مرگ بسیاری در کوهستان‌های برفی «سوژه خبرنگاران» و «فعالان اجتماعی» می‌شود.