تهران، کرونا و والت دیزنی

جایی که بخشی از نوستالژی دوران کودکی‌ام در آن شکل گرفته بود، دیگر برایم رنگی جز رنگ خاکستری نداشت. شاید بپرسید چرا؟ دقیقاً نمی‌دانم ولی شاید چون آن روز، کودکی در پارک نبود که آن جا را برایم معنا کند. بدون صدای بازی و شادی کودکان، نه از کودکان در پارک خبری بود و نه از نوستالژی دوران کودکی‌ام. حتی صدای جیرجیر تاب به گوش نمی‌رسید و همه تاب‌ها، خسته از پرواز، تن به سکون داده بودند. چیزی که می‌دیدم، دیگر برایم محیط همیشگی را تداعی نمی‌کرد. ثبات چند ساله، جای خود را به خاموشی داده بود. به این فکر کردم که کل جهان ما، چیزی جز یک قرارداد ذهنی نیست. فضاهای انسانی بر حسب ادراک ما، موضوع‌مدار هستند و هدف ما، ساخت پایدار و دائمی اشیاء و تصاویر در ذهنمان است. ما فقط دلبسته فضا هستیم تا بتوانیم به حیات خود مفهوم ببخشیم. اعتیاد همیشگی به منظور معنا بخشیدن به تمام رخدادها و کنش‌های پیرامونمان که نیاز ما به فهم مناسبات حیاتمان را ارضاء می‌کند. در واقع فضا، ساخته و پرداخته ذهن ما است، نه یک وجود فیزیکی که بتوان آن را لمس کرد.

آگاهی ما از فضا بر تصوراتی قابل اجرا استوار است. این تصورات اغلب، تجربیات ما هستند. پارکی که برای من به مثابه نوستالژی دوران کودکی‌ام است، برای دیگری یادآور عشق و برای فردی دیگر، نشانی از جدایی است ولی موضوع مشترک در تمام انسان ها، برداشت عاطفی نسبت به فضا است. فضایی، بیانگر غم و فضایی، بیانگر شادی است و این، تقابل عواطف ما است که به پیرامون ما معنا می بخشد. با توجه به موارد فوق، شاید بتوان معماری را هنر فضا توصیف کرد. هنری که به دریافت‌های عاطفی و حسی افراد شکل می‌دهد ولی از این موضوع نیز نباید غافل شد که معماری، هر چقدر هم سعی در جهت دادن به نخستین برداشت افراد داشته باشد، بازخوانش آن توسط افراد صورت می‌گیرد و هر کس بر اساس برداشت و تجربیات خود، به فضا معنا می‌دهد. در واقع، معماری سناریویی برای فضا است اما رسیدن به این سناریو، دست برداشت‌کنندگان از فضا است. معماری مانند یک متن، هر چقدر هم کامل، دارای برداشت‌های متفاوتی است که ناشی از الگوهای تجربی، فرهنگی، عاطفی و ذهنی ما هستند ولی آن چیزی که کاملاً مشخص است، لزوم وجود افراد و کنش‌های اجتماعی برای خلق یک فضا است. یاد سخنی از والت دیزنی افتادم که می گوید: «انسان می تواند رویای زیباترین مکان را در جهان بپروراند، آن را خلق کند، طراحی کند و بسازد اما این مکان به مردم نیاز دارد تا آن را واقعیت بخشند.»

*معمار

۲۳۵۲۳۷