پارادوکس سفر در نوروز کرونایی!

آفتاب‌‌نیوز :

هشدارهای مکرر وزارت بهداشت نتوانست عده‌ای را از سفر غیرضروری باز دارد؛ جمعیت هلال احمر گزارش کرده که در فاصله ۲۷ اسفند تا اول فرودین‌ماه حدود ۹۷۰ هزار خودرو با جمعیتی بالغ بر ۳ میلیون نفر از ۱۳ استان درگیر ویروس کرونا خارج شده‌اند که حدود ۲۴۰۰ نفر از این مسافران دارای علائم بیماری کرونا مثل تب بوده‌اند.

از طرفی وزیر ارتباطات در توئیتی با استناد به میزان مصرف اینترنت، تحلیل کرده که «در نوروز (اول فرودین‌ماه) حدود یک میلیون نفر از تهران خارج شده‌اند، درحالی‌که این آمار در نوروز سال گذشته ۴ میلیون نفر بوده است. خروجی قم هم حدود ۴۰ هزار نفر بوده است، هرمزگان، یزد و بوشهر نیز خروجی داشته‌اند. همدان هم بیشترین جذب مسافر را داشته؛ ۱۰ درصد این جمعیت. بعد از آن، لرستان، چهارمحال و بختیاری و کرمانشاه بیشترین مسافر را داشته‌اند. شمال و مشهد هم جذب مسافر کمتری داشته‌اند. »

هرچند بلافاصه برخی استان‌ها نسبت به این پیام توئیتری وزیر واکنش نشان دادند، مثلا معاون گردشگری استان همدان، این اظهارات را که استان مربوطه بیشترین جذب مسافر را داشته است، تکذیب کرده و در مصاحبه‌ای به تاریخ دوم فروردین ماه گفته که «در پنج روز گذشته کمتر از ۲۰ مسافر وارد همدان شده‌اند و آن‌ها هم در مراکز اقامتی تحت نظر مراکز بهداشتی همدان و میراث فرهنگی استان ساکن شده‌اند. »

او در پاسخ به انتقادهایی هم که به این استان درباره باز بودن خانه‌های شخصی اجاره‌ای و پذیرش مسافر در آن‌ها وارد شده، گفته که «بعد از بازرسی‌های کمیته رسیدگی به شکایات اداره میراث فرهنگی و اماکن نیروی انتظامی، تمام خانه مسافرها، خالی بوده و خانه‌های متخلف هم پلمب شده‌اند. »

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هم به عنوان متولی سفر، بعد از انتقادهایی که به سفرهای تفریحی و خانوادگی با وجود آن همه هشدار وارد شده، آمار داده که «سفرها در فاصله ۲۵ اسفند تا اول فروردین‌ماه ۵۱ درصد کاهش داشته است. »

او بدون اشاره به جزئیات بیشتری از این آمار، اضافه کرده که «روز اول فروردین‌ماه، سفرها در مقایسه با مدت زمان مشابه سال گذشته، ۶۹ درصد کاهش داشته است. »

هرچند که گزارش‌های پلیس راهور ناجا در بازه ۲۸ اسفند تا اول فرودین‌ماه هم حدود ۴۰ درصد کاهش در تردد خودروهای شخصی و ۶۰ درصد کاهش در جابه‌جایی اتوبوس‌ها را نشان می‌دهد اما فرمانده پلیس راه کشور که گزارش کرده در ۲۸ اسفندماه یک میلیون و ۱۱۲ هزار تردد در جاده‌های کشور ثبت شده، همین آمار را با وجود کاهش ۵۰ درصدی که در مقایسه با مدت زمان مشابه سال گذشته داشته، زیاد دانسته و تاکید کرده است: باید سفرها به حداقل ممکن برسد.

فرمانده پلیس راه کشور همچنین گفته که در خروجی‌های ۱۳ استان تست تب‌سنجی در حال انجام است.

اما مساله مهم‌تر وضعیت این مسافران بعد از ورود به شهر دیگر است. وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با این ادله که مسافر باید در مکانی مجاز و قابل نظارت اقامت داشته باشد، با تعطیلی مراکز اقامتی از جمله هتل‌ها مخالفت کرد اما برخی استانداران برای جلوگیری از شیوع بیشتر ویروس کرونا و کنترل سفرها تا عادی شدن وضعیت، دستور تعطیلی مراکز اقامتی همچون هتل‌ها را صادر کردند. از طرفی با آن‌که مصوب شده بود خانه‌های شخصی اجاره‌ای، مثل مدارس و کمپ‌ها و زائرسراها و مهمانسراهای دولتی تعطیل باشند اما همچنان گزارش می‌شود مسافران، این خانه‌ها را برای اقامت نوروزی، انتخاب کرده‌اند.

در وضع موجود نیز رییس‌جمهور تاکید کرده است که «ستاد ملی مبارز با کرونا تنها مرجع تصمیم‌گیر درباره حمل و نقل، لجستیک و مساله سفر با اتوبوس، هواپیما، قطار و کشتی است و می‌تواند بگوید مسیر پروازی قطع و یا مسیر قطاری قطع باشد و مسیر اتوبوسی نباشد. هیچ استاندار و مقام محلی و فردی در منطقه آزاد و هیچ‌کس دیگری حق تصمیم‌گیری در این مورد را ندارد. »

ستاد هماهنگی خدمات سفر نیز موظف است دستورات ستاد ملی مبارزه با کرونا را اجرا کند، اما این پرسش مطرح است که این ستاد چه تدابیر بعدی را برای مسافرانی که به هر انگیزه راهی جاده شده‌اند، سنجیده است.

معاون گردشگری گفته که نظارت‌های این ستاد با توجه به دستورالعمل شماره ۱ و ۲ وزیر میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی تشدید می‌شود. این دستورالعمل‌ها درباره تعطیلی مراکز اقامتی بدون مجوز، مثل همان خانه‌های شخصی و رعایت پروتکل‌های بهداشتی است. اما مساله اینجاست که با توجه به تعداد اندک ناظران در این ستادها، تاسیسات گردشگری به ویژه هتل‌هایی که هنوز باز هستند و مسافر می‌پذیرند، چگونه کنترل خواهند شد؛ همان هتل‌هایی که قبلا با ارسال نامه‌ای به وزیر، اعلام کمبود در تامین مواد ضدعفونی‌کننده کرده‌اند.

آیا ستادهای استانی، گزارش‌های روزانه از نیروی انتظامی درباره رسیدگی به خانه‌ها و اقامتگاه‌های فاقد مجوز که همچنان پذیرش مسافر دارند، دریافت می‌کنند؟ آیا اقدامی شده که مکان‌های امن و پاک برای اسکان این مسافران؛ شناسایی و تعیین شود. ستادهای سفر که هر سال یکسری بروشور و نقشه‌هایی با اطلاعات بروز نشده، بین مسافران توزیع می‌کردند آیا امسال برای آگاهی‌بخشی مسافران اقدامی کرده‌اند، مثلا نقشه یا نرم‌افزارهایی تهیه شده که مکان‌های پاک و آلوده را برای اسکان معین و مسافر را به محیط امن هدایت کند؟

سازمان جهانی جهانگردی در نامه‌ای به وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خواسته که با توجه به همه‌گیری کووید ۱۹ در کشورهای بیشتر، هماهنگی و همکاری بین‌المللی داشته باشد و ضمن یادآوری مسؤولیت‌هایی درباره وضع حساس صنعت گردشگری، تاکید کرده که «آگاهی‌بخشی از زمان تحول اوضاع به‌ویژه هنگام مسافرت، ضروری است. مسافران باید جدیدترین اطلاعات و اعلامیه‌های صادرشده توسط متخصصان بهداشت و سفر را به‌طور مرتب با سازمان بهداشت جهانی و سایر منابع معتبر بررسی کنند. مسافران نه‌تنها برای رفاه خودشان بلکه برای بهزیستی اطرافیان نیز مسؤول هستند. آن‌ها باید از علائم آگاه باشند و تمام اقدامات توصیه‌شده برای بهداشت شخصی را انجام دهند. »

وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز با طرح پیشنهاد ایجاد فرصت تعطیلی یا مرخصی برای سفر و راه‌اندازی کمپین‌هایی با عنوان «سفرت را لغو نکن» از سوی برخی مدیران گردشگری، سعی کرده مشوق‌ها و انگیزه‌هایی را برای خانه ماندن و مسافرت در آینده، ایجاد کند اما حجم و بُرد اطلاع‌رسانی و تبلیغ این حرکت‌ها به قدری اندک بوده که به نظر می‌رسد فراگیری و اثرگذاری آن‌چنان نداشته است و هنوز شنیده می‌شود برخی با توجیه این‌که هرگز زمانی برای مرخصی طولانی و مسافرت پیدا نمی‌کنند، به سفر رفته‌اند.