هیئت مذاکره کننده دولت از چه ارزش‌های باید پاسداری کند؟
بالاخره پس از رایزنی‌های نسبتا طولانی و نگرانی‌ها از عدم توافق حکومت و سیاسیون در کابل بر سر تعیین هیئت مذاکره کننده، این هیئت مشخص گردید. هیئت ۲۱ نفر عضو دارد به شمول ۶ زن .
اعضا آن از گروه‌های سیاسی، قومی و اقشار مختلف جامعه نمایندگی می‌کند. به نظر میرسد که اگر روند رهایی زندانیان طالبان طبق فیصله گروه تماس دولت و طالبان به پیش رود، زمینه برای آغاز مذاکرات بین الافغانی فراهم خواهد شد. حال پرسش این است که این هیئت در جریان مذاکره و گفت‌وگو با طالبان از چه ارزش‌های باید حفاظت و پاسداری کنند؟ این یادداشت به بیان محورهای اساسی از این ارزش‌ها پرداخته است.
حق نشر عکس Getty Imagesافغانستان در ۱۹ سال گذشته به ارزش‌ها و دست آوردهای بی پیشینه‌ای دست یافته است. تعلق خاطر نسبت به ارزش‌هایی چون آزادی بیان، حقوق زنان، حقوق بشر، گردش دموکراتیک نخبگان، مشارکت ملی در ساختار قدرت، آزادی فعالیت و تشکیل احزاب و جریان‌های سیاسی و مدنی و جزء آن جنبه ایدئولوژیکی ندارند، بلکه این ارزش‌ها دست‌آوردهای ملت افغانستان است که در پی چهل سال خشونت و منازعه و با پرداخت هزینه‌های سنگین مادی و معنوی بدست آمده‌اند.
افغانستان جدید دارای روابط گسترده بین المللی است و به رغم تداوم جنگ و فساد در عرصه آزادی بیان، تکثرگرایی سیاسی و فکری در سطح منطقه جزو کشورهای پیشگام و دارای احترام در سطح جهان است. باید اذعان کرد که هنوز ما در تطبیق ارزش‌های نوین موفق نبوده ایم و با چالش‌های اساسی رو برو هستیم، اما در پایه‌ریزی و اساس‌گذاری اصول اساسی یک جامعه آزاد و دموکراتیک موفقیت‌های زیادی به دست آوده‌ایم که در ذیل به این دست‌آوردها اشاره می شود و انتظار می‌رود که هیئت مذاکره کننده برای دفاع از ان‌ها برنامه و توان اقناعی و سیاسی داشته باشند.
۱. جایگاه زنانبا اذعان به اینکه هنوز در سطوح مختلف و به اشکال گوناگون علیه زنان تبعیض روا داشته می‌شود، اما جایگاه زنان در افغانستان امروز بسیار متفاوت از جایگاه شان دوره‌های پیشین از جمله دوره حاکمیت طالبان است. امروز زنان افغان، در سطح رهبری هر سه قوه مقننه، مجریه، و قضائیه حضور موثر دارند و برای بهبود این وضعیت تلاش مستمر صورت می‌گیرد. زنان افغان در ۱۹ سال اخیر به لحاظ دانش و تخصص پیشرفت‌های چشمگیری کرده‌اند و همچنان در بخش‌های دولتی و خصوصی در حال پیش رفت هستند.
امروز زن افغان در مدیریت دستگاه دیپلماسی، تحول فرهنگی و اقتصادی کشور نقش انکار ناپذیری دارد. این در حالی است که در دوران حاکمیت طالبان زنان به طور مطلق از حقوق شهروندی خود محروم بودند. از این رو ایجاب می کند همانطور که در ترکیب هیئت هرچند بلحاظ کمی حضور کمرنگ دارند ولی انتظار می رود بلحاظ تأثیر گذاری جایگاه ممتاز داشته باشند تا پس از تحقق صلح، حقوق و جایگاه زن افغان با مخاطره مواجه نشود.
۲. آزادی بیان و چند صداییافغانستان امروز در سطح منطقه از این جهت بی نظیر است. امروز در افغانستان سانسور، تک‌صدایی و هژمونی رسانه دولتی رنگ باخته است. در افغانستان پسا طالبان احزاب، جریان‌ها و بخش‌های خصوصی دارای رسانه‌های مستقل و منتقد نظام سیاسی و حکومت هستند. امروز در افغانستان کسی به خاطر انتقاد از نظام و حکومت تحت پیگرد قرار نمی گیرد. افغانستان جزء معدود کشورهای منطقه است که شهروندانش دسترسی آسان به شبکه‌های اجتماعی دارند و هر شهروند قادر است صدای خود را بلند کرده واقعیت‌ها را با مردم و مسئولان شریک سازند.
افغانستان از استبداد، اقتدارگرایی و تک صدایی رنج برده و خاطره‌های طولانی انحصار و استبداد در حال فراموشی است. بنابراین، بازگشت دوباره به دوران سانسور ممکن نیست و بهتر است که در فرایند صلح و گفت‌وگوهای بین الافغانی این امر به عنوان یک واقعیت انکار ناپذیر مورد توجه قرار گیرد و برای حراست از آن برنامه ریزی شود.
۳. گردش نخبگان بر اساس اراده مردمبا وجود اینکه در مدیریت نهادهای انتخاباتی و صیانت از ارای مردم با چالش‌هایی مواجه بوده‌ایم که قابل انکار نیست و باید اصلاح گردد، اما اصل گردش نبخگان بر اساس خواست و ارداۀ مردم دست آورد بزرگی است. افغانستان با پیشینه طولانی از نظام‌های سلطنتی و امارتی برای نخستین بار در ۱۹ سال گذاشته شاهد مراجعه به ارای مردم جهت تعیین زعیم سیاسی بوده است.
این مکانسیم دموکراتیک انتقال قدرت، چشم‌انداز پاسخگوسازی مسئولان و نخبگان را ترسیم کرده و به تدریج تعمیق می‌بخشد. انتخابات اخیر ریاست جمهوری گواه این امر بود که نخبگان سیاسی حد اکثر تلاش خود را به خرج دادند تا به مردم مراجعه کرده و قناعت مردم را بگیرند. افغانستان در این ۱۹ سال با برگزاری چهار دور انتخابات ریاست جمهوری سه دور انتخابات پارلمانی راه درازی را برای تمرین و نهادینه سازی دموکراسی پیموده است. تجارب گذشته و ناکامی‌های موردی در این عرصه هرچند تلخی و مرارت خود را داشته است اما سرمایه ما برای اصلاحات و بهبود محسوب می شوند.
۴. مناسبات دوستانه و وسیع بین المللیافغانستان امروز دارای روابط گسترده، وسیع و راهبردی با دولت‌ها و نهادهای بین المللی جهانی، منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای است، چنین تجربه‌ای در تاریخ کشور بی پشینه است. افغانستان در بخش عمده قرن نوزده در حوزه نفوذ انگلیس قرار داشت. هرچند با کسب استقلال به برقراری روابط راهبردی با سایر کشورها روی آورد ولی بی ثباتی سیاسی داخلی و منازعات بین المللی از قبیل جنگ جهانی دوم(۱۹۳۹-۱۹۴۵) و جنگ سرد(۱۹۴۵-۱۹۹۱) مانع از آن شد که افغانستان در جهان اعتبار فرا قطبی پیدا کند.
در این میان سیاه ترین کارنامه بین المللی افغانستان دوران حاکمیت طالبان است که تنها سه کشور دولت وقت را به رسمیت شناخته بود. اما امروز افغانستان به دلیل گام برداشتن در راستای ارزش‌های جهانی از قبیل حقوق بشر، نظم دموکراتیک و توسعه همه جانبه، روابط خارجی گسترده و توام با احترام دارد. بنا براین روند صلح نباید به سمت حرکت کند که اعتبار و مناسبات بین المللی افغانستان آسیب ببیند. تردیدی نیست که افغانستان به عنوان یک کشور در حال توسعه، به شدت نیازمند حمایت جامعه جهانی است و تداوم این حمایت‌ها در گرو وجود نظامی است که رعایت و تقویت قواعد و هنجارهای پذیرفته شده بین المللی را بپذیرد.
۵. احترام به حقوق شهروندییکی از افتخارات نظام سیاسی جدید، پذیرش و حرمت‌گذاری به حقوق شهروندی است. بر این اساس در افغانستان امروز هیچ شهروندی به دلیل تعلق به یک گروه قومی، زبانی، مذهبی و جنسیتی برچسب تحقیر و توهین نمی‌خورد. در سال‌های اخیر شاهد بوده‌ایم که اگر مواردی از این گونه نفرت‌پراکنی‌ها صورت گرفته است، با واکنش تند و گسترده عمومی از نقاط مختلف کشور و واکنش مسئولان حکومتی مواجه شده است.
افغانستان امروز این افتخار رادارد که اماکن مذهبی اقلیت سیک با بودجه دولتی بازسازی می‌شود، نمایندگان این گروه مذهبی در پارلمان افغانستان حضور دارند. در حالی که افغانستان در دوره طالبان شاهد نفرت‌پراکنی عمیق دینی، مذهبی، قومی، جنسیتی و زبانی بود. حال یک بار دیگر با جدی شدن بازگشت طالبان این نگرانی تشدید شده است.
۶. تقویت بخش خصوصیتجریه کشورهای توسعه یافته نشان می‌دهد که سهم‌گیری بخش خصوصی در تمامی عرصه‌ها به خاطر ایجاد فضای رقابتی هم کیفیت کار و خدمات ارائه شده را افزایش می‌دهد و هم موجب کاهش هزینه‌های سنگین دولتی می‌گردد. خوشبختانه در ۱۹ سال اخیر بخش خصوصی افغانستان به تدریج در مسیر فعالیت قرار گرفته و تقویت شده است و در برخی عرصه‌ها از جمله فعالیت‌های اقتصادی، آموزشی و ارائه خدمات صحی پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای داشته است.
بنابراین این، ایجاب می‌کند که در روند مذاکرات از این زاویه هم به نظام سیاسی آینده نگریسته شود. زیرا در چارچوب یک نظام سیاسی تمامیت خواه و اسلام‌گرا این فرصت فرهم نبوده در نتیجه حجم وسیع سرمایه‌گذاری انجام شده و تجارب ارزشمند به دست آمده از بین خواهد رفت و قطار توسعه کشور با مشکل جدی مواجه خواهد شد.
۷. تساهل و تسامحافغانستان از خشونت و افراط گرایی رنج برده و هنوز رنج می‌برد. یکی از دلایل اصلی خشونت و افراط گرایی در کشور فقدان فرهنگ تساهل و تسامح و رواداری بوده است. تمامیتخواهی در تمامی اشکال خود از جمله تمامیتخواهی مردسالارانه، قوم‌گرایانه و دین‌گرایانه موجب می‌شود تا دیگری قابل تحمل نبوده محکوم به حذف گردد و رویکرد حذفی موجب ترویج خشونت می‌شود.
دوران چهارساله حکومت طالبان اوج خشونت‌ورزی و ناشکیبایی را به منصه ظهور رساند. این نگرانی وجود دارد که فرهنگ رو به رشد تساهل و تسامح و رواداری در فردای صلح قربانی نگردیده و باردیگر عدم مدارا، تحمل ناپذیری و ناشکیبایی جای آن را نگیرد. این نگرانی با توجه به تجربه حکومتداری طالبان و مبانی فکری آن‌ها برای نسل جدید بسیار برجسته است. لذا انتظار می رود در جریان گفت‌وگوها و تصامیم اتخاذ شده برای عبور از وضعیت جنگی این دست‌آورد مورد توجه مذاکره کنندگان قرار گیرد.
دست‌آوردهای فوق از آن رو برجسته گردید که مبانی اندیشه سیاسی طالبان، تجربه حکومتداری این گروه و حتی حالا که مرتب این مسایل را به اسلام ارجاع می‌دهند، تقابل این گروه با این ارزش‌ها را نشان می‌دهد. افغانستان از یک طرف نیازمند ختم منازعه است و از جانب دیگر آمادگی ندارد که تمام ارزش‌ها و دستاوردهای خود را کنار بگذارد. لذا این هنر مذاکره کنندگان است که چطور بین این دو مهم جمع کنند.
بیشتر بخوانید:
- کشمکش دولت و طالبان بر سر فهرست هیات مذاکره‌کننده صلح
- هیات مذاکره دولت افغانستان با طالبان تعیین شد
- حمایت پومپئو از تیم مذاکره‌کننده افغانستان؛ طالبان: اینها 'افراد بانفوذ' نیستند
منبع خبر: بی بی سی فارسی 
اخبار مرتبط: هیئت مذاکره کننده دولت از چه ارزش‌های باید پاسداری کند؟
حق کپی © ۲۰۰۱-۲۰۲۴ - Sarkhat.com - درباره سرخط - آرشیو اخبار - جدول لیگ برتر ایران
