بهره حداکثری از فشار حداکثری

درست است که این تحریم ها ناعادلانه، غیرقانونی بوده و تحت قانون فرامرزی ایالات متحده آمریکا اعمال شده است، اما در روابط بین الملل باید بیاموزیم که قدرت حرف اول را می زند نه قوانین و مقررات بین المللی. اگرچه قوانین و مقررات بین المللی نیز از جایگاه مهمی برخوردار بوده اما معمولاً از آن به عنوان ابزار استفاده می شود که در همین حال ممکن است نتیجه بدهد و یا اینکه نتیجه ای هم در بر نداشته باشد. هدف از طرح این موارد رسیدن به اهمیت موقع شناسی در تصمیم گیری سیاست خارجی است. زمانی که دست دیپلمات های کشور باز است و کشور تحت فشار نیست باید تلاش هایی در راستای برداشته شدن برخی از محدودیت ها صورت گیرد. هنگامی که کشور در تنگنا و محدودیت قرار می گیرد حل برخی از مسائل بسیار دشوارتر خواهد شد.

جمهوری اسلامی ایران در شرایط فعلی با استفاده از یک ابزار انسانی در تلاش است تا افکار عمومی دنیا را علیه ایالات متحده آمریکا بسیج کند که در این راستا هم ایالات متحده آمریکا و هم افکار عمومی بین المللی از موضوع باخبر است. به علاوه این موضوع انجام برخی از اقدامات نمادین برای نشان دادن حسن نیت لازم است که چنین اقدامی نیز صورت نمی گیرد. برای مثال آمریکایی ها ممکن است پیشنهاد کمک به ایران را مطرح و اعلام آمادگی کنند که در چنین شرایطی ایران نباید با صراحت دست رد به سینه آمریکا بزند. یا در خصوص پزشکان بدون مرز نیز به همین گونه است؛ درست است که اهمیت چندانی ندارد اما رد فعالیت های آنان بازتاب تبلیغاتی منفی و گسترده ای برای ایران به همراه داشته است و چنین اقداماتی به اعتبار استراتژیکی کشور ضربه می زند که دارای پیامدهای خاص خود است. یکی از آن پیامدها بسته شدن دست دیپلماسی در عرصه بین الملل است که در این صورت کشورهای دنیا روی ما حساب باز نمی کنند و به طور طبیعی اعتباری نیز قائل نیستند. در چنین شرایطی می توان گفت که تلاش وزارت خارجه برای رفع  تحریم ها آب در هاون کوبیدن است. با این رویه ای که ایران در سیاست خارجی خود در پیش گرفته است تحریم ها به این آسانی برداشته نخواهد شد. بدیهی است که بحران کرونا نیز به پایان خواهد رسید اما آنچه که حائز اهمیت بوده عدم استفاده ایران از فرصت های پیش رو برای حل معضلات و مشکلات است.

ایران سعی دارد با اقدامی ترحمی افکار عمومی علیه آمریکا را بسیج کند. این در حالی است که ایران کشوری ثروتمند بوده و از ظرفیت های بالایی برخوردار است و نباید نیازمند کمک های خارجی باشد هر چند که این کمک ها نشانه ضعف نیست و هر کشوری ممکن است در شرایط بحرانی نیازمند کمک دیگر کشورها باشد. اما ایران خیلی پیش تر می توانست با ایجاد فضای باز دیپلماسی امنیت داخلی کشور را تأمین کند، رویکردی که ثبات سیاسی را نیز به همراه خواهد داشت. از سوی دیگر امنیت محیط منطقه ای نیز تأمین و از میزان تنش ها و اختلافات در سطح بین المللی نیز کاسته می شد. در نهایت از دغدغه هایی که مردم با آن مواجهند نیز رهایی خواهیم یافت. ایران بدون حرکت در این مسیر از دیگران انتظار دارد تا از اقداماتشان صرف نظر کنند که چنین امری تحقق نخواهد یافت. انجام انعطاف در مواضع و برخی اقدامات نمادین برای نشان دادن حسن نیت، بخش هایی از سیاست خارجی برای کسب امتیاز است.

در روزهای اخیر نیز شاهد بودیم که برخی از کشورها از رفع تحریم های ایران استقبال کرده اند. اگر چه آنها ممکن است فشارهایی به آمریکا برای تحقق این هدف بیاورند اما در نهایت ثمری نخواهد داشت چرا که آمریکا با ایران در جنگ است و خواستار درگیری و افزایش فشار حداکثری برای شکست ایران نیز هست. به هیچ وجه آمریکا به درخواست کشورهایی چون پاکستان و کشور ثالث دیگری توجهی نمی کند.

هدف از طرح این بحث ها این نبود که جمهوری اسلامی ایران یک طرفه به سمت غرب گرایش پیدا کند؛ بلکه هدف استفاده و بهره حداکثری از هنر دیپلماسی و همچنین موقع شناسی بود. در همین حال رهبران سیاسی، عنصری حیاتی برای نجات کشور و یا برعکس عاملی برای ویرانه کردن یک کشور محسوب می شوند. این رهبرانی باید فرصت و موقع شناس باشند. فرصت برای دیپلماسی کم پیش می آید، اما فرصت های کم را باید غنیمت شمرد.

پیش از آنکه فشاری بخواهد بر ما وارد شود هنر این است که مانع آن شویم؛ در واقع یک تیم مدیریتی در حوزه سیاست خارجی یا فعال، یا محافظه کار، یا غیرفعال و یا تهاجمی هستند که مدیریت های غیرفعال یا انفعالی، یا محافظه کارانه و یا مدیریت های تهاجمی در شرایط امروزی ایران جوابگو نیست. ما نیازمند مدیریتی فعال پیشگام هستیم که یک چهره انطباقی با سیستم بین الملل را از خود نشان دهد که در اصل هدفش پیشبرد اهداف و تأمین کننده منافعش باشد.

310311