دولت بریتانیا در غیاب بوریس جانسون چگونه اداره می‌شود؟

بوریس جانسون،‌ نخست وزیر بریتانیا به دلیل ابتلا به بیماری کووید۱۹ در بیمارستان بستری است و بر اساس آخرین گزارش‌ها به دلیل وخامت حال جسمانی به بخش مراقبت‌های ویژه منتقل شده است.

با توجه به شرایط بحرانی کنونی در بریتانیا بواسطه اوج‌گیری شیوع ویروس کرونا و دوران گذار پس از قطعیت یافتن برکسیت دولتمردان این کشور در پی یافتن راهی برای اتخاذ تصمیم‌های درست در غیاب راس هرم دستگاه اجرایی هستند.

وزرای کابینه آقای جانسون صبح روز سه شنبه با حضور در ساختمان شماره ۱۰ داونینگ استریت نخستین نشست هیئت دولت را در غیاب بوریس جانسون برگزار کردند.

دومینیک راب،‌ وزیر امور خارجه بریتانیا به عنوان یکی از اعضای کابینه ماموریت یافته بود که ریاست نشست هیئت دولت در غیاب بوریس جانسون را برعهده گیرد.

با توجه به اینکه سمتی به عنوان معاون نخست وزیر در دستگاه اجرایی بریتانیا تعریف نشده،‌ غیبت آقای جانسون این سوال را مطرح کرده است که در صورت طولانی شدن بازگشت نخست وزیر،‌ دستگاه اجرایی چگونه اداره خواهد شد و تصمیم‌های کلیدی و حیاتی در دولت چطور اتخاذ می‌شود؟

این در حالیست که بریتانیا هنوز به پیک یا نقطه اوج بحران ناشی از شیوع ویروس کرونا نرسیده و دولت برای کنترل اوضاع به شدت تحت فشار قرار دارد. بر اساس آخرین آمارها بیش از ۵۰ هزار شهروند بریتانیایی به ویروس کرونا مبتلا شده و بیش از ۵ هزار نفر نیز در پی ابتلا به بیماری کووید۱۹ جان باخته‌اند.

• وخامت حال جانسون؛ نخست وزیر بریتانیا با ماسک اکسیژن نفس می‌کشد
• بوریس جانسون، نخست وزیر بریتانیا در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان بستری شد
• بوریس جانسون ۱۰ روز پس از ابتلا به ویروس کرونا در بیمارستان بستری شد

دومینیک راب کیست و آیا او سکان‌دار اصلی است؟

دومینیک راب،‌ ۴۶ ساله و وکیل سابق دستگاه قضایی بریتانیا است که سال ۲۰۱۰ برای نخستین بار به عنوان نماینده وارد پارلمان این کشور شد و پنج سال پس از آن به دولت راه یافت. وی عنوان «دبیر اول دولت» را نیز با خود یدک می‌کشد.

آقای راب به عنوان یکی از طرفداران پرنفوذ طرح خروج کشورش از اتحادیه اروپا،‌ موسوم به برکسیت در سطح ملی به شهرت رسید و در زمان نخست وزیری ترزا می به سمت وزیر برکسیت منصوب شد.

بوریس جانسون پس از پیروزی در انتخابات سال گذشته برای ریاست حزب محافظه کار و تصدی سمت نخست وزیری، دومینک را به عنوان وزیر امور خارجه برگزید.

آقای راب به تازگی و در پی اوج‌گیری شیوع ویروس کرونا بر عملیات بازگرداندن هزاران بریتانیایی گرفتار در پشت مرزهای بسته و زمین گیر شدن هواپیماهای مسافربری در اغلب نقاط جهان نظارت داشت و این عملیات را مدیریت می‌کرد.

وزیر امور خارجه بریتانیا دوشنبه شب در خصوص چگونگی اداره امور بدون حضور بوریس جانسوین گفت که امورات دولت بر زمین نخواهد ماند و کارها انجام خواهد شد. وی همچنین یادآور شد که بوریس جانسون از وی خواسته است که در صورت لزوم برای پیشبرد طرح‌ها و برنامه‌های دولت جهت مهار بحران ناشی از شیوع ویروس کرونا وظایف او را برعهده گیرد.

حال آنکه روشن نیست چگونه وزیر امور خارجه که در سطح عالی دولت نسبتاً بی تجربه است چگونه می‌تواند با همان اختیارات و قدرت تعریف شده برای بوریس جانسون فرمان دهد و تصمیم‌های حیاتی اتخاذ کند.

این در حالیست که تنش‌هایی میان وزرا و کارمندان دولت به شکل علنی مطرح شده و در میان اعضای کابینه نیز اختلاف نظرهای اساسی در خصوص اولویت بندی های بهداشتی و اقتصادی ظهور پیدا کرده است.

برغم همه اینها بسیاری از تحلیلگران شانس دومینک راب را برای جانشینی نخست وزیر در صورتی که وی نتواند به کارش ادامه دهد بسیار بالا می‌دانند.

جانشین نخست وزیر چگونه انتخاب می‌شود؟

برخلاف ایالات متحده آمریکا که در صورت غیبت رئیس دستگاه اجرایی اختیارات ابتدا به معاون رئیس جمهوری و سپس بر اساس سلسله مراتب به دیگر شخصیت‌های تعیین شده توسط قانون تفویض می‌شود در بریتانیا هیچ راه کار قانونی برای تعیین جانشین نخست وزیر زمانی که وی به نحوی در صحنه حضور ندارد،‌ پیش بینی نشده است.

این مسئله حتی زمانی که در بریتانیا یک معاون نخست وزیر نیز وجود داشته باشد نیز به سادگی قابل حل نیست زیرا هیچ بند قانونی یا ماده ای در قانون اساسی تضمین نکرده که معاون نخست وزیر به صورت خودکار جانشین فرد نخست دستگاه اجرایی می‌شود.

بر اساس امتیاز ویژه‌ای که در اختیار خاندان سلطنتی قرار گرفته، رهبر کشور یا ملکه، جانشین نخست وزیر را انتخاب می‌کند اما واقعیت‌ به گونه‌ای است که شرایط سیاسی حاکم بر هر دوره زمانی در ظهور نخست وزیر جدید نقش اساسی ایفا می‌کند.

در انستیتوی دولت بریتانیا یا نهاد دولت این کشور آورده شده است که نخست وزیر تا زمانی که استعفا دهد یا از دنیا برود در سمت خود باقی است.

با این حال در شرایط ویژه مثل اوضاع کنونی که نخست وزیر به دلیل وخامت بیماری توانایی اداره کشور را ندارد اگر بنا باشد که جانشینی دائمی برای نخست وزیر یا «کفیل نخست وزیری» انتخاب شود این مسئولیت بر عهده کابینه خواهد بود که از ملکه بخواهد این انتخاب را انجام دهد.

سابقه پنهان‌کاری در بریتانیا هنگام بیماری نخست وزیر

در تاریخ معاصر بریتانیا بارها اتفاق افتاده که نخست وزیر بیمار و ناتوان از اداره کشور شود. در اغلب موارد بیماری نخست وزیر برای آنکه بر روحیات مردم تاثیر منفی نگذارد پوشیده و مخفی مانده است.

دیوید لوید جرج یکی از آنهاست که چند هفته پیش از پایان جنگ اول جهانی به بیماری همه گیر«آنفولانزای اسپانیایی» مبتلا شد و در خانه بستری و قرنطینه شد. دولت بریتانیا در آنزمان تصمیم گرفت برای جلوگیری از تخریب روحیه مردم و برای آنکه ترس و اضطراب بر شهروندان مستولی نشود این مسئله را از افکار عمومی پنهان کند.

هفت نخست وزیر بریتانیا نیز تاکنون هنگام دوران خدمت از دنیا رفته‌اند که طبق رسم معمول صاحب منصب پادشاهی یکی دیگر از اعضای دولت را مامور اداره دستگاه اجرایی کرده است.

به توییتر یورونیوز فارسی بپیوندید