اگر او را شناختی تقدیم و تأخیر فرج ضرری به تو نمی‌رساند

به گزارش خبرنگار مهر، حدیث شریفی از حضرت سیدالساجدین امام سجاد (ع) وجود دارد که راوی خبر مهمی در عصر غیبت است. معنا و مضمون حدیث به این شرح است که: «قائم آل محمد علیهم السلام دو غیبت دارد که یکی از دیگری طولانی‌تر است… غیبت دوم، آن قدر طول می‌کشد که بیشتر شیعیان از دین و عقیده خویش برمی‌گردند و ثابت نمی‌ماند مگر کسی که یقین قوی و معرفت صحیح داشته باشد و پذیرفتن حکم ما بر او دشوار نیاید و تسلیم ما اهل بیت باشد.»

تأویل این حدیث شریف ما را به دانش‌های مهمی چون «جامعه شناسی روزگار عصر غیبت» خواهد رساند. اگر به تاریخ نگاهی بیفکنیم به این نتیجه خواهیم رسید که پیشبینی حضرت سجاد (ع) عملاً محقق شده است. اینکه بیشتر شیعیان از دین و عقیده خویش باز می‌گردند، چند معنا می‌تواند داشته باشد که صرفاً معنای ظاهر آن بی‌توجهی به احکام دین و شریعت مصطفوی (ص) است.

معنای مهم دیگری که از این حدیث شریف می‌توان استیفا کرد، افتادن در دام مدعیانی است که به اسم منجی خود را مهدی عصر معرفی می‌کنند که جریان بابیه از این دسته است. حتی کذابانی نیز خود را متصل و باب حضرت ولیعصر (ع) معرفی کرده‌اند که حتی هم‌اکنون نیز جریان صرخی در عراق مدعی این امر است.

ائمه معصومین ضمن پیشبینی این امر و آگاهی از مشکلات زمان ما، دستوراتی را درباره چگونگی مواجهه و شناخت منجی آخرالزمان حضرت ولیعصر (عج) ارائه کرده و برای ما به یادگار گذاشته‌اند. بر این اساس در کلام رسول خدا (ص) تا احادیث امام حسن عسکری (ع) درباره ولیعصر (ع) که همنام پیامبر است، روایاتی وجود دارد.

پژوهشگران زیادی از دوران آغاز غیبت تاکنون به گردآوری، طبقه بندی و شرح این احادیث اقدام کرده‌اند. یکی از مهم‌ترین منابع شیعی در این موضوع کتاب شریف «کَمالُ الدّین و تَمامُ النّعْمَة» اثر شیخ صدوق محمد بن علی بن بابویه قمی است. شیخ در این کتاب ضمن ارائه نمونه‌های بسیاری از غیبت پیامبران الهی، به بررسی کامل تولد و امامت حضرت ولیعصر (عج)، روایات پیامبر و ائمه معصومین (ع) درباره ظهور آن حضرت، کسانی که به خدمت آن حضرت رسیده‌اند و شرایط دوران ظهور ایشان پرداخته است.

غیبت دوم، آن قدر طول می‌کشد که بیشتر شیعیان از دین و عقیده خویش برمی‌گردند و ثابت نمی‌ماند مگر کسی که یقین قوی و معرفت صحیح داشته باشد و پذیرفتن حکم ما بر او دشوار نیاید و تسلیم ما اهل بیت باشد شیخ در این کتاب بسیاری از مباحث اعتقادی شیعه را درباره آن حضرت و غیبت آن امام مطرح کرده و به پاسخ‌گویی شبهات منکران و مخالفان می‌پردازد. این کتاب از قدیمی‌ترین منابع روایی و کلامی شیعه است و از این جهت اهمیت بسیاری دارد.

«کَمالُ الدّین و تَمامُ النّعْمَة» در یک دهه اخیر بارها ترجمه و منتشر شده است و ضمن اینکه یکی از منابع مهم پژوهش‌های دوران معاصر در حوزه مهدویت نیز به شمار می‌رود.

پس از انقلاب این پژوهش‌ها به یک حوزه معرفتی مهم بدل شد و آثار مهمی برای همه گروه‌های سنی جامعه تولید و در دسترس مخاطبان قرار گرفت. سال ۹۸ نیز با انتشار و بازنشر چند اثر مهم و همچنین تجدید چاپ «کَمالُ الدّین و تَمامُ النّعْمَة» مواجه بود.

انتشارات دلیل ما زمستان سال گذشته (۱۳۹۸) ششمین چاپ کتاب «روش روشن؛ در وظایف زمان غیبت» نوشته مهدی مهدوی را با شمارگان هزار نسخه، ۱۶۸ صفحه و بهای ۱۵ هزار تومان، منتشر کرد.

چاپ پیشین (پنجم) این کتاب سال ۹۷ با شمارگان دو هزار نسخه و بهای هشت هزار تومان منتشر شده بود. نخستین چاپ این کتاب زمستان سال ۹۱ با شمارگان دو هزار نسخه و بهای سه هزار و پانصد تومان در دسترس مخاطبان قرار گرفته بود.

کتاب پنج بخش با این عناوین و سرفصل‌ها دارد: «برتری مؤمنان زمانِ غیبت»، «وظایف زمان غیبت»، «شناخت امام زمان (عج)»، «شناخت علائم ظهور» و «وظایف نزدیک ظهور». کتاب زبانی ساده و روان دارد و عامه مردم می‌توانند از آن بهره ببرند.

نویسنده عنوان کتاب از یکی از فرمایشات حضرت ولیعصر (ع) گرفته است. این فرمایش پس از آن صادر شد که عده‌ای از شیعیان درباره جانشینی حضرت عسکری (ع) به اختلاف افتاده بودند. سخن حضرت به این شرح است: «اِجْعَلُوا قَصْدَکُمْ اِلَیْنا بِالْمَوَدَّةِ عَلَی السُّنَّةِ الْواضِحَةِ، فَقَدْ نَصَحْتُ لَکُمْ، وَاللّهُ شاهِدٌ عَلَیَّ وَعَلَیْکُمْ» قصد محبت به سوی ما را بر سنت و روش روشن قرار دهید.

شیخ طوسی و علامه طبرسی در «غیبت» و «احتجاج» به این فرمایش حضرت اشاره کرده‌اند. مهدی مهدوی سعی کرده با روشی عقلانی در روایات و احادیث غور کرده و یک نظام فکری و معرفتی برای زندگی مؤمنان در عصر غیبت طرح ریزی و پیشنهاد کند.

اِجْعَلُوا قَصْدَکُمْ اِلَیْنا بِالْمَوَدَّةِ عَلَی السُّنَّةِ الْواضِحَةِ: قصد محبت به سوی ما را بر سنت و روش روشن قرار دهید بخش اول کتاب که درباره علت برتری مؤمنان در زمان غیبت نکاتی طرح شده. بخش دوم شرح و دسته بندی وظایفی است که ائمه معصومین در عصر غیبت مؤمنان را به آن ارشاد فرموده‌اند. بخش سوم درباره شناخت حضرت ولیعصر (عج) است. نویسنده در این بخش خصوصیاتی را برای حضرت برشمرده که به واسطه آن ایشان از مدعیان دروغین مهدویت متمایز می‌شوند.

بخش چهارم کتاب علائم ظهور حضرت است. این بخش نیز حاوی احادیث بسیار مهمی است که با روش عقلانی نیز سازگار است. مباحث این بخش نیز رسوا کننده مدعیان دروغین مهدویت است و برای اهل معنا اطمینان بخش خواهد بود. بخش پنجم نیز درباره وظایف زمان نزدیک به ظهور حضرت است.

در بخشی از این کتاب که دربردارنده مجموعه‌ای از روایات پیرامون ظهور امام زمان (عج) است، می‌خوانیم: «گر چه شناخت امام معصوم علیه‌السلام در هر زمان لازم است، ولی رمز تأکید بر شناخت در ضمن تکالیف زمان غیبت آن است که نجات انسان به شناخت امام و امامت او بستگی دارد، خواه ظهور دولت حقه را درک کند یا نه...

امام صادق علیه‌السلام فرمود: علامت (امام خویش) را بشناس، اگر او را شناختی تقدیم و تأخیر فرج ضرری به تو نمی‌رساند، خداوند (درباره غیبت) فرموده: روزی که هر گروه از مردم را با امام و پیشوایشان بخوانیم. هر کس امامش را بشناسد [نزد خدا] مانند کسی است که در خیمه خود حضرت مهدی علیه‌السلام به خدمت آن حضرت اشتغال دارد.»