هشدار یک کارشناس: ویروس کرونا آب‌های زیر‌زمینی را تهدید می‌کند

با توجه به سابقه ورود پساب «غسالخانه‌»ها به آب‌های زیرزمینی، نگرانی‌ها نسبت به احتمال آلودگی منابع آبی به ویروس کرونا افزایش یافته است. یک کارشناس منابع آب و ‏محیط‌زیست درباره تخلف در دفع پساب ناشی از شست‌وشو یا دفن بیماران مبتلا به کرونا و تصفیه فاضلاب بیمارستان‌ها هشدار داد و خواستار نظارت گسترده و روزانه بر این موارد شد. مدیر شرکت آب و فاضلاب تهران اما می‌گوید: آلوده شدن آبهای زیرزمینی مبنای علمی ندارد.

به گفته یک کارشناس محیط زیست در مناطقی مانند استان‌های شمالی ایران که سطح آبی زیرزمینی ‏بالاست و به‌ویژه در بعضی از شهرها که قبرستان‌ها در جلگه قرار دارند، احتمال آلودگی آب‌های زیرزمینی بیشتر است و حتی با وجود استفاده از آهک در دفن بیماران، ممکن است آلودگی ویروسی به چاه‌های اطراف محل دفن برسد.  برخی از کارشناسان و مسئولان خواستار تشدید و گسترش نظارت بر دفع پساب غسالخانه‌ها و پسماند بیمارستان‌ها شده‌اند

پس از ورود ویروس کرونا به ایران و افزایش تعداد قربانیان این ویروس، غسل دادن فوت‌شدگان مبتلا به کووید ۱۹ قبل از تدفین، در پروتکل دفن این بیماران گنجانده شد. مسئله‌ای که نگرانی‌هایی را درباره وضعیت سلامت کارکنان سازمان بهشت زهرا و تهدید سلامتی آن‌ها برانگیخت. با گذشت زمان و افزایش چشمگیر فوت شدگان، اکنون خطر ورود پساب شست و شوی بیماران به آبهای زیرزمینی نیز براین نگرانی‌ها افزوده شده است.

تورج فتحی، کارشناس منابع آب و ‏محیط‌زیست، اما به روزنامه شهروند گفت: برای سنجش میزان آلودگی آب، باید بر تصفیه‌خانه‌های غسالخانه‌ها باید به صورت گسترده و روزانه نظارت شود.

به گفته زهرا صدراعظم نوری، رئیس کمیسیون سلامت شورای شهر تهران، در پایتخت ستاد ملی مبارزه با کرونا بر نحوه دفن پساب بهشت زهرا نظارت می‌کند. طبق اظهارات او فوت شدگان مبتلا به کووید ۱۹ از «متوفیان عادی» تفکیک شده و در ساعات مشخصی (دو بعدازظهر تا شب) شست و شو داده می‌شوند اما «گندزدایی» از آب پساب شست و شو را برخلاف انجام عمل ضدعفونی و «گرفتن تست روزانه از کارکنان»، سازمان بهشت زهرا انجام نمی‌دهد و این مسئله برعهده وزارت نیرو و بهداشت گذاشته شده است.

رئیس کمیسیون سلامت شورای شهر تهران نیز یکشنبه ۲۴ فروردین به روزنامه شهروند گفت: از ‏وزارت بهداشت و وزارت نیرو درخواست شده نظارت معمول خود «براساس پروتکل‌های بهداشتی موجود» را به صورت «روزانه» افزایش دهند.

سابقه ورود پساب آلوده به آب‌های زیرزمینی

بخش اعظم نگرانی‌ها درباره آلودگی ویروسی آب‌های زیرزمینی برپایه سابقه مشکلات ناشی از ورود پساب بهشت زهرا به قنات‌های مجاور است که قبل از شیوع ویروس کرونا نیز وجود داشته است. مسئله‌ای که به نوشته «شهروند» به تایید حسن ‏اصیلیان، معاون انسانی سازمان محیط‌زیست و محمود رضائیان، مدیرعامل وقت سازمان بهشت زهرا رسیده و قرار بوده تصفیه‌خانه‌هایی برای «مهار» آب غسالخانه بهشت زهرا ایجاد شود.

تورج فتحی دراین رابطه گفت: «ما تا سال‌ها درباره بهشت‌زهرا مشکل داشتیم. تا پیش از‌سال ۸۶ پساب این غسالخانه به چاه ‏جذبی ریخته می‌شد که در داخل حریم کیفی مادرچاه قنات مجیدآباد بود که درنهایت آب به روستای ‏مجیدآباد می‌رفت. اهالی شکایت کردند و بعد از گذشت بیش از یک‌سال تصفیه‌خانه ساخته شد و آب ‏تصفیه برای آبیاری محیط استفاده شد.»‏

این کارشناس درباره احتمال انتقال آلودگی در پروسه دفن بیماران گفت: «هر بیمار کرونایی تا زمانی که دفنش انجام شود، بار آلودگی گسترده‌ای دارد ‏که برای همین استفاده از آهک برای تدفین تجویز شده چرا که حتی بعد از مرگ هم قابلیت گسترش ‏ویروس وجود دارد. حالا شست‌وشوی این اجساد هم اگر بدون رعایت اصول دقیق و رصد پساب آن باشد، ‏نمی‌توان نگرانی از آلودگی آب‌های زیرزمینی را نادیده گرفت».

به گفته او در مناطقی مانند استان‌های شمالی ایران که سطح آبی زیرزمینی ‏بالاست و به‌ویژه در بعضی از شهرها که قبرستان‌ها در جلگه قرار دارند، احتمال آلودگی آب‌های زیرزمینی بیشتر است و حتی با وجود استفاده از آهک در دفن بیماران، ممکن است آلودگی به چاه‌های اطراف محل دفن برسد.

مجتبی یزدانی، معاون خدمات شهری شهرداری تهران صبح امروز گفت: شرکت آب و فاضلاب تهران بر سیستم تصفیه خانه سالنهای تطهیر بهشت زهرا نظارت دائم دارد و یک دستگاه پایش ازراه دور و کلر زنی در تصفیه‌خانه این آرامگاه نصب شده است.

هشدار درباره سطح آلودگی «عمومی» فاضلاب بیمارستان‌ها

تورج فتحی درباره فاضلاب‌های بیمارستانی نیز هشدار داد و گفت ممکن است افزایش درصد آلودگی در تصفیه‌خانه بیمارستان‌ها، میزان آلودگی فاضلابی که درنهایت به فاضلاب شهری ریخته می‌شود را به بالاتر از حد «استاندارد آلودگی عمومی» برساند. ریختن اضافه مواد آلوده به چاه‌های جذبی یا چاه‌هایی که به سفره‌های آب زیرزمینی راه دارند نیز می‌تواند فاجعه‌بار باشد.

فتحی اضافه کرد: «ما در سال‌های گذشته و پیش از آنکه با ‏بحرانی چون حال حاضر مواجه باشیم مطالعاتی را بر مناطق پایین‌دست گورستان‌ها و در شهرهای ‏مختلف انجام دادیم. نتیجه این بود که آب‌های موجود در پایین دست گورستان‌ها همیشه آلودگی بیشتر و ‏گسترده‌تری داشته‌اند چرا که همواره تخلیه غیرمجاز فاضلاب در آنها بالاتر بوده که درنهایت نظارت ‏را افزایش دادیم و حتی برخورد قانونی داشته‌ایم. اما تخلفات همچنان وجود داشتند.»

در همین رابطه محمدرضا بختیاری، مدیر عامل آبفای استان تهران اما شیوع کرونا از طریق آب و فاضلاب شهری را «فاقد اعتبار علمی» خواند و گفت میزان کلر آب تهران به مقدار حداکثری ۸ درصد افزایش پیدا کرده و ۶۵ آزمایشگاه در استان تهران به صورت مستمر کیفیت آب را بررسی می‌کنند.

علاوه بر تهران در برخی دیگر از شهرهای ایران از جمله کرمانشاه نیز درباره لزوم تشدید نظارت بر پساب غسالخانه‌ها و «ایمن‌سازی» منابع آبی نگرانی وجود دارد.