توافق اوپک پلاس؛ تلاش برای نجات نفت از بحران شیوع کرونا
بی بی سی فارسی
اوپک و کشورهای هم‌پیمان آن، یکشنبه ۲۴ فروردین، اعلام کردند که تولید روزانه نفت خود را ده میلیون بشکه کاهش می‌یابد. این میزان کاهش تاریخی تولید نفت دوبرابر مقداری است که اوپک در بحران مالی سال ۲۰۰۹ از تولید خود کاست و بُعد تازه‌ای از تاثیر شگرف شیوع ویروس کرونا بر اقتصاد جهانی را نمایان می‌کند.
- چرا بازار نفت به یک 'توافق تاریخی' واکنشی سرد نشان داد؟
آنچه روز یکشنبه به طور رسمی اعلام شد در واقع نتیجه مذاکراتی بود که اوپک و کشورهای هم‌پیمان، مشهور به«اوپک پلاس»، از روز پنچ‌شنبه ۲۱ فرودین آغاز کرده بود. اوپک پلاس شامل ۱۱ کشور عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت، اوپک، و ۹ صادرکننده عمده دیگر نفت از جمله روسیه است. این گروه جهت چاره‌جویی برای افت شدید قیمت نفت، تحت تاثیر شیوع ویروس کرونا، نشست ویژه‌ای برگزار کرد و مذاکرات نمایندگان کشورهای عضو طی تعطیلات آخر هفته نیز به طول انجامید.
یک روز بعد از جلسه اوپک پلاس، وزیران نفت و انرژی «گروه ۲۰» به ریاست عربستان سعودی برای جلب مشارکت جهانی در کاهش تولید در روز جمعه ۲۲ فرودین نشست داشتند؛ نشستی که آمریکا در آن با حمایت از تصمیم اوپک تلاش کرد تعادل به بازار نفت بازگردد. این سطح از همکاری در حوزه نفت در میان قدرت‌های بزرگ اقتصادی کم‌تر ثبت شده است. جلسه ۲۰ اقتصاد بزرگ جهان که مانند بسیاری از نشست‌های رسمی این روزها اینترنتی برگزار شد، شاهد مذاکره روسیه و عربستان از یک سو و آمریکا از طرف دیگر بود.
بیشتر بخوانید:
- کاهش ده درصدی تولید نفت اوپک پلاس زیر سایه کرونا
- اوپک پلاس چیست و در بازار نفت چه اهمیتی دارد؟
بازارها در زمان برگزاری نشست‌ها و اعلام نتایج آن، به‌مناسبت عید پاک مسیحیان تعطیل بود و واکنش بازار به نتیجه تصمیم‌های اخیر، هنوز مشخص نیست. اما کارشناسان انرژی در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی می‌گویند، نشانه‌ای از تغییر جدی در قیمت نفت برای روز بازگشایی بازار پیش‌بینی نمی‌کنند.
فصل کرونا در بازار نفتآژانس بین المللی انرژی برآورد کرده که مصرف روزانه ۱۰۰ میلیون بشکه نفت خام در جهان یک‌سوم کاهش پیدا کند و این نتیجه تعطیلی بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان برای مقابله با شیوع گسترده ویروس کروناست. افت شدید تقاضا در بازار انرژی، قیمت نفت را در روزهای اخیر به پایین‌ترین میزان در ۱۸ سال اخیر رساند. این افت قیمت تهدیدی برای تولیدکنندگان نفت مانند ایران و فرصتی برای کشورهای مصرف‌کننده انرژی مانند چین است که انرژی ذخیره می‌کند و برای احیای اقتصاد خود به نفت و گاز، نیاز دارد.
قیمت نفت برنتسال ۲۰۲۰ میلادی
منبع: اینترکانتیننتال اکسچنجشرایط امروز بازار نفت ویژه است، چون عاملی خارج از بازار بر سازوکار عرضه و تقاضا تاثیر گذاشته؛ شیوع ویروس کرونا. به همین دلیل محدود کردن عرضه که سازمان کشورهای صادرکننده نفت، اوپک، معمولا برای ایجاد تعادل در بازار از آن استفاده می‌کند، مانند گذشته نتیجه نمی‌دهد.
اوپک و کشورهای هم‌پیمان آن به رهبری روسیه، بر سر کاهش تولید روزانه ۱۰ میلیون بشکه تولید نفت توافق کردند. این میزان کاهش تولید در تاریخ اوپک کم‌سابقه است و اگر شرایط عادی بود احتمالا به بازار شوک وارد می‌کرد. اما تحلیلگران گلدمن ساکس می‌گویند، دست‌کم باید ۱۹ میلیارد بشکه از عرضه روزانه در سه‌ماهه دوم سال جاری میلادی کم شود تا شرایط تغییر کند.
جان هال، رییس شرکت مشاوره انرژی آلفا در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی فارسی تاکید می‌کند که با وجود توافق کاهش تولید، عرضه بازهم حدود ۱۵ تا ۳۰ میلیون بشکه در روز بیشتر از تقاضا خواهد بود. این کارشناس انرژی، معتقد است جدا از سیاست کاهش تولید، مادامی که مشخص نیست بحران کرونا چه زمانی تمام می‌شود، میزان تقاضا برای خرید نفت مبهم خواهد ماند.
اگر تخمین افت ۳۰ درصدی تقاضای جهانی نفت طی هفته‌های اخیر به خاطر شیوع کرونا و قرنطینه شدن نیمی از جمعیت جهان دقیق باشد، انتظار نمی‌رود کاهش روزانه ده میلیون بشکه‌ای از تولید اوپک که کم‌تر از نیمی از نفت جهان را تولید می‌کند، تاثیر معناداری بر قیمت نفت داشته باشد. افزون بر این، فعالان بازار درباره پایبندی عربستان و روسیه به توافق کاهش تولید تردید دارند.
حق نشر عکس Getty Images Image caption مذاکرات اعضای اوپک پلاس در هفته‌های اخیر از راه دور انجام شد. در این تصویر ولادمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه از دفترش در حال گفتگو با اعضای اوپک است (۲۶ مارس ۲۰۲۰)فاتح بیرول، رییس آژانس بین المللی انرژی، با اشاره به این‌که ۶۰ درصد فراورده‌های نفتی در صنعت حمل‌ونقل مصرف می‌شود به بی‌بی‌سی فارسی گفت که بیش از ۴ میلیارد نفر در جهان در قرنطینه هستند و بسیاری از سفرهای هوایی و زمینی متوقف شده‌اند و به همین دلیل تصمیم تولیدکنندگان برای کاهش ۲۰ درصدی نفت کمکی به ایجاد تعادل در بازار نمی‌کند. آقای بیرول که در نشست کشورهای گروه ۲۰ شرکت داشت و از نزدیک رایزنی‌ها را دنبال کرده معتقد است بحران جهانی نفت تا زمانی‌که بحران شیوع ویروس کرونا ادامه داشته باشد پابرجاست و سه ماه آینده، دورانی سرنوشت‌ساز در آینده صنعت انرژی‌ست.
قیمت نفت برنت در ابتدای سال ۲۰۲۰ میلادی، حدود ۷۰ دلار در هر بشکه بود. شیوع ویروس کرونا هم‌زمان با بروز اختلاف بین عربستان و روسیه درباره کاهش تولید نفت، باعث شد که قیمت نفت خام ظرف سه ماه به حدود ۳۰ دلار در هر بشکه سقوط کند.
پیش از مذاکرات اخیر اوپک و هم‌پیمانانش - طبق روال معمول پیش از برگزاری جلسات اوپک- قیمت نفت اندکی افزایش یافت اما بلافاصله افت کرد. به این ترتیب، قیمت نفت خام برنت در پایان هفته معاملاتی به حدود ۳۱ دلار در هر بشکه رسید؛ رقمی که هم‌چنان نسبت به ابتدای سال، از نصف هم کم‌تر است. بسیاری از تحلیلگران بازار انرژی این را نشانه‌ای از بی‌اثر بودن توافق اوپک پلاس بر بازار می‌دانند.
برنامه اوپک پلاس برای تنظیم بازار نفتکاهش ده میلیون بشکه‌ای تولید نفت ٢٣كشور اوپك و غير اوپك از اول ماه می میلادی آغاز می‌شود و به این ترتیب، این کشورها به‌ویژه عربستان و روسیه می‌توانند تا آن‌زمان هرچقدر که می‌خواهند تولید و ذخیره کنند. بعد از آن، و از ماه ژوئن، میزان کاهش تولید به هشت میلیون بشکه می‌رسد و این روند تا پایان سال جاری میلادی ادامه خواهد داشت. در سه ماه نخست سال آینده میلادی هم، کاهش تولید به شش میلیون بشکه در روز محدود می‌شود و بعد از آن اوپک پلاس این رویکرد را بازنگری خواهد کرد.
تهدید کرونا برای صنعت نفت و گاز ایرانسه کشور ایران، ونزوئلا و لیبی از توافق کاهش تولید مستثنی هستند. با این حال، صنعت نفت و گاز و اقتصاد ایران از افت قیمت نفت آسیب جدی خواهد دید.
تولید نفت ایران با بازگشت تحریم‌های آمریکا از نزدیک به ۴ میلیون بشکه در روز به نصف رسید. از آغاز تحریم‌های آمریکا در سال ۲۰۱۸ میلادی تاکنون صادرات نفت ایران ۹۰ درصد افت کرده و درآمد نفتی ایران هم براساس آنچه دولت در لایحه بودجه امسال پیش‌بینی کرده بود، بیش از ۶۵ درصد کاهش داشته و در خوشبینانه‌ترین حالت ۱۳۷ هزار میلیارد تومان است. این ارقام خوشبینانه پیش از شیوع ویروس کرونا و افت شدید قیمت نفت پیش‌بینی شده بود. در شرایط ویژه فعلی، ایران باید برای فروش نفت خود تخفیف بیشتری هم بدهد و این درآمد نفت ایران را پایین‌تر هم خواهد آورد.
متوسط صادرات روزانه نفت و میعانات گازی ایرانمیلیون بشکه در روز
منبع: کپلر، اداره اطلاعات انرژی آمریکافاتح بیرول، رییس آژانس بین‌المللی انرژی می‌گوید، افت شدید قیمت نفت برای هیچ‌یک از تولیدکنندگان نفت حوزه خلیج‌فارس خبر خوبی نیست؛ حتی برای کشورهایی مانند عربستان سعودی که هزینه تولید نفت در آن پایین است. آقای بیرول معتقد است کشوری مانند ایران که شرایط اقتصادی خوبی ندارد یا عراق که ۹۰ درصد درآمد دولت آن از محل فروش نفت تامین می‌شود بیشترین صدمه را خواهند دید. رییس آژانس بین‌المللی انرژی در گفتگوی خود با بی‌بی‌سی به نقل از وزیر نفت عراق گفت که این کشور، حتی توانایی پرداخت نیمی از حقوق کارکنان دولت را هم ندارند؛ چه برسد به کمک به بخش درمان و آموزش این کشور، آن‌هم در اوج بحران شیوع کرونا.
روی خوش سکه برای نفت و خبر ناخوش برای محیط زیستشیوع ویروس کرونا و تعطیلی بسیاری از کارخانه‌ها به‌ویژه در چین و آمریکا باعث کاهش حجم آلاینده‌های زیست محیطی شد. این خبر، لابلای اخبار ناگوار شیوع ویروس کرونا، فعالان محیط‌زیست را خوشحال کرد. به‌عنوان نمونه، محققان در نیویورک به بی‌بی‌سی گفته‌اند که میزان آلاینده‌های هوا در این شهر در مقایسه با مدت مشابه در سال گذشته نصف شده است یا در چین، تصاویر ماهواره‌ای ناسا از این کشور در دوران قرنطینه سراسری و بعد از تعطیلی کارخانه‌های تولید زغال‌سنگ بیش از هر عدد و رقمی نشان می‌دهد که چقدر توقف تولید صنعتی و حمل‌و نقل به بهبود کیفیت هوا کمک کرده است.
حق نشر عکس NASAاما خبر بد برای دوستداران محیط زیست این است که تبعات اقتصادی شیوع ویروس کرونا، توسعه انرژی‌های پاک را هم به چالش کشیده است.
رییس آژانس بین‌المللی انرژی به بی بی سی می‌گوید، دولت‌ها مهم‌ترین پشتیبانان پروژه‌های توسعه انرژی پاک هستند و با کاهش توان مالی دولت‌ها ، این صنعت می‌تواند این حمایت را از دست بدهد. این به معنای آن است که بازار انرژی هم‌چنان در سلطه انرژی‌های فسیلی مانند نفت باقی خواهد ماند.
آینده بازار نفت را پیشرفت تکنولوژی تعیین می‌کند نه سیاستمدارانده سال پیش، ایالات متحده آمریکا سومین تولیدکننده نفت در جهان بود؛ عربستان اولین و بعد از آن روسیه دومین فروشنده نفت. امروز، آمریکا بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت است و این جایگاه را مدیون افزایش تولید نفت و گاز شیل است و البته پیش از آن نفت ۱۰۰ دلاری سال‌های آغازین دهه ۲۰۰۰ که تولید پرهزینه شیل را اقتصادی کرد.
طی‌سال‌های اخیر، تولید نفت شیل آمریکا به ۱۳ میلیون بشکه در روز رسید. سرازیر شدن نفت آمریکا به بازارهای جهانی، کفه عرضه نفت را سنگین‌تر کرد.
تولید نفت خام آمریکامیلیون بشکه در روز
منبع: اداره اطلاعات انرژی آمریکابه همین دلیل، اوپک و کشورهای هم‌پیمانش برای حفظ قیمت نفت در دو سال اخیر برای تولید سقف گذاشتند. اما هرچه اوپک برای مداخله در بازار اصرار کرد، فرصت برای تولیدکنندگان شیل بیشتر مهیا شد. هم‌زمان تولیدکننگان شیل به کمک تکنولوژی هزینه تولید خود را پایین بردند. کارشناسان بازار انرژی درباره تاثیر شرایط فعلی بر تولید شیل تحلیل‌های متفاوتی دارند اما همه اتفاق نظر دارند که اوپک و هم‌پیمانانش دیگر نمی‌توانند روی بازار تاثیر عمده‌ای بگذارند و هم‌چنین قادر نیستند تولیدکنندگان شیل را از رقابت حذف کنند.
فاتح بیرول، رییس آژانس بین المللی انرژی، معتقد است بحران کرونا و افت شدید قیمت نفت، تولید شیل را غیراقتصادی می‌کند و احتمالا بسیاری از تولیدکنندگان شیل ورشکست شوند. اما قیمت نفت سیال است و به محض آن‌که قیمت به بالای ۴۰ دلار در هر بشکه برسد، تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا و کانادا به رقابت باز خواهند گشت. جان هال، رییس شرکت آلفا انرژی می‌گوید، بانک‌های آمریکایی و کانادایی نمی‌گذارند این شرکت‌ها ورشکست شوند و زمانی‌که همه چیز به حالت عادی برگردد باز هم رقیب بزرگی برای عربستان و روسیه خواهند بود.
تولید نفت و گاز شیل از سال ۲۰۱۵ به این سو و بعد از آخرین افت شدید قیمت در بازار سرعت گرفت. اگر این اتفاق در دوران بعد از بحران کرونا تکرار شود، فصل جدیدی در تاریخ صنعت نفت و گاز نوشته خواهد شد.
منبع خبر: بی بی سی فارسی 
اخبار مرتبط: توافق اوپک پلاس؛ تلاش برای نجات نفت از بحران شیوع کرونا
حق کپی © ۲۰۰۱-۲۰۲۴ - Sarkhat.com - درباره سرخط - آرشیو اخبار - جدول لیگ برتر ایران
