تاخیر ۶ روزه «سرنوشت‌ساز» چین در هشدار خطر کرونا

شش روز پس از آنکه دولت چین مخفیانه برنامه رویارویی با شیوع ویروس جدید کرونا را تنظیم کرد و شهر ووهان نقاهتگاهی را برای پذیرش بیماران به راه انداخت، میلیون‌ها نفر در آستانه سال نو قمری از مرکز بیماری خارج شدند.

آسوشیتدپرس روز چهارشنبه با انتشار گزارشی اعلام کرد دولت چین در جریان بالا گرفتن شیوع ویروس کرونا ۶ روز حیاتی را برای اطلاع‌رسانی به مردم این کشور و جامعه جهانی از دست داده است.

بنا بر این گزارش، شی جیپینگ، رئیس جمهوری چین در روز هفتم پس از آگاهی گسترش اپیدمی، یعنی ۲۰ ژانویه نسبت به در خطر بودن سلامت عمومی هشدار داد. اما پیش از این، بیش از ۳۰۰۰ نفر در یک هفته سکوت دولتی به بیماری مبتلا شده بودند. آسوشیتدپرس می‌گوید این اطلاعات را بر مبنای اسناد داخلی دولت چین که به رویت این خبرگزاری رسیده است، منتشر می‌کند.

بر اساس داده‌های این خبرگزاری، تاخیر در هشدار نسبت به وضعیت بهداشت و سلامت در فاصله روزهای ۱۴ تا ۲۰ ژانویه، نه اولین اشتباه دولت چین در رویارویی با ویروس جدید کرونا و نه جدی‌ترین اتلاف وقت در سطح جهانی بود: رهبران کشورهای مختلف با وجود هشدارها، هفته‌ها و حتی ماه‌ها دست روی دست گذاشتند و به‌شکل جدی به سراغ بیماری جدید نرفتند.

• درس‌های سخت قرنطینه ووهان

با این حال، تاخیر کشور اول در یک بازه زمانی حیاتی روی داد: آغاز شیوع ویروس. جمهوری خلق چین همزمان می‌خواست تا افکار عمومی را نسبت به خطر بیماری جدید حساس کند و هم جلوی دستپاچگی مردم و هرج و مرج را بگیرد.

اما کارشناسان دیدگاه یکسانی درباره درست یا غلط بودن عملکرد دولت چین ندارند.

دکتر زو-فنگ ژانگ، اپیدمولوژیست دانشگاه کالیفرنیا می‌گوید: «اگر دولت چین شش روز زودتر وارد عمل می‌شد، بیماران بسیار کمتری داشتیم و امکانات بیمارستانی برای پاسخگویی به مراجعان کافی بود.»

با این حال بنیامین کاولی، استاد دانشگاه هنگ‌ کنگ می‌گوید که اعلام وضعیت اضطراری، تصمیم ساده ای نبوده است: «اگر دولت پیش از موعد هشدار می‌داد، ممکن بود اعتبار خود را مانند ماجرای چوپان دروغگو زیر سوال برد و در مراحل بعد امکان بسیج [نیروها و مردم] را ازدست بدهد.»

تاخیر شش روزه دولت مرکزی البته پس از آن روی می‌دهد که «مرکز ملی کنترل بیماری‌ها» برای دو هفته هیچ مورد جدید از ابتلا به بیماری را اعلام نکرد. این در حالی است که از ۵ تا ۱۷ ژانویه، سه روز پیش از نخستین هشدار جدی دولت به شهروندان، صدها بیمار، نه تنها در ووهان، بلکه در سراسر چین در بیمارستان‌ها بستری شده بودند.

کنترل سفت و سخت دولتی بر اطلاعات، بروکراسی چند لایه و مقاومت در برابر انتشار اخبار بد، احتمالا از مهمترین عواملی بودند که مانع از اطلاع‌رسانی سریع دولت در روزهای نخست شیوع ویروس شدند: قبل از هرگونه هشداری از سوی پکن، تایلند در سیزدهم ژانویه نخستین مورد ابتلا به بیماری مرموز جدید را شناسایی و اعلام کرد.

با این همه و در حالی که در یکی دو هفته اخیر بسیاری از رسانه‌ها چین را به انتشار آمار غلط از شمار قربانیان و لاپوشانی بحران در روزهای اول اپیدمی متهم کرده اند، دولت چین می‌گوید از همان آغاز کار خطر شیوع ویروس و بیماری را به سازمان جهانی بهداشت گوشزد کرده است.

اسنادی که به رویت خبرگزاری آسوشیتدپرس رسیده، نشان می‌دهد که رئیس کمیسیون ملی بهداشت جمهوری خلق چین، ۱۴ ژانویه در جریان یک جلسه محرمانه ویدیوکنفرانسی، گزارشی «مبهم» درباره اپیدمی جدید را به مقام‌های بهداشتی محلی می‌دهد. یک یادداشت نشان می‌دهد که این جلسه محرمانه برای جا انداختن دستورهای رئیس جمهوری، نخست وزیر و معاون نخست وزیر برای مقابله با ویروس کرونا برگزار شده است. براساس این یادداشت رئیس کمیسیون بهداشت می‌گوید: «شرایط اپیدمی همچنان سخت و پیچیده است، بدترین شرایطی است که از زمان شیوع ویروس سارس در سال ۲۰۰۳ با آن رو‌به‌رو هستیم و از قرار معلوم، این وضعیت به بزرگ‌ترین مورد مرتبط با سلامت عمومی تبدیل می‌شود.»

در حالی‌که دولت چین همواره بر شفافیت و سرعت و صداقت در انتشار اطلاعات پافشاری می‌کند، بخشی از یادداشت‌های منتشر شده نشانگر آن است که مقام‌های این کشور با اشاره به ثبت اولین مورد ابتلا در تایلند نتیجه گرفته‌اند که «شرایط به دلیل احتمال شیوع بیماری در خارج به‌شکل معناداری تغییر کرده است.»

کمیسیون ملی سلامت چین پس از جلسه ۱۴ ژانویه، یک جزوه راهنمای مقابله با ویروس جدید را برای مقام‌های بهداشتی محلی ارسال می‌کند. روی جلد این جزوه آمده است: «برای انتشار عمومی نیست». دستور‌العمل دولتی از مقام‌های محلی می‌خواهد تا موارد مشکوک را شناسایی و قرنطینه کنند، در بیمارستان‌ها کلینیک درمان تب راه بیاندازند و به پزشکان و پرستاران لوازم محافظتی بدهند.

با این حال و در همین زمان، دولت همچنان خطر بیماری را برای مردم «کم‌اهمیت» جلوه می‌داد: لی کون، رئیس اورژانس مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های چین روز ۱۵ ژانویه در تلویزیون گفت: «احتمال انتقال ویروس از انسان به کم است.»

تنها یک روز بعد، مقام‌های بهداشتی ووهان و دیگر مناطق سرانجام کیت‌های تست مورد تائید مرکز کنترل و پیشگیری و چراغ سبز دولت را برای آزمایش موارد مشکوک گرفتند. در سراسر کشور ده‌ها مورد جدید ثبت شد.

در بیستم ژانویه، رئیس جمهوری شی جیپینگ برای نخستین بار به مردم این کشور هشدار داد که شیوع ویروس باید جدی گرفته شود. این همان روزی است که دکتر ژونگ نانشان اعلام کرد ویروس از انسان به انسان منتقل می‌شود.

• دعوای آمریکا و چین بر سر ویروس کرونا؛ ترامپ آن را «ویروس چینی» توصیف کرد

این تاخیر در واکنش مقام‌های چینی به شیوع ویروس کرونا، شاید اتهام ترامپ به پکن را تقویت کند. رئیس جمهوری ایالات متحده گفته بود که مخفی کاری دولت چین، واکنش جهانی به بیماری جدید را به تاخیر انداخت. ولی ماجرا اینجا است که از بسیاری از دولت‌ها و به‌ویژه دولت ترامپ از ۲۰ ژانویه کم و بیش دو ماه را برای اتخاذ موازین احتیاطی از دست دادند و کار به اینجا کشید.

به توییتر یورونیوز فارسی بپیوندید