راهکارهای تعدیل و کاهش تاثیرات جهانی و ملی بحران کرونا

در قسمت قبلی این مقاله به موضوع تاثیرات بین المللی بحران اپیدمی و پاندومی ویروس کرونا در حوزه های اقتصاد، اجتماع، سیاست و فرهنگ پرداخته شد.
برای تعدیل و مهار اثرات زیانبار و همچنین برای تحکیم و تقویت اثرات  غیرتخریبی و تا اندازه ای مثبت کرونا برحیات انسانی  راهکارها وپیشنهادهای زیر بدون لحاظ تقسیم بندی ها  ارائه می شود تا باشد وقتی دیگر و در فرصت مناسب   که مطالب  با تعمق بازنویسی واصلاح وتکمیل شود:

1.اعطای وام به کشورهای در معرض تهدید برای خرید ملزومات پزشکی وبیمارستانی  مورد نیاز برای پیشگیری و ممانعت از همه گیری وریشه کن سازی کرونا. 

 ودر سطح داخلی شایسته است از سوی دولت بسته های حمایتی و وام بلاعوض یا دراز مدت با سود کمتردراختیار محرومین وآسیب دیده ها قرار گیرد.

2. پیگیری  همکاری های بین المللی و گفت وگوی صلح آمیز درسطح جهانی با توجه به انعطاف انسانی که بر اثر شدت خسارت به بار آمده کرونا ایجاد شده است برای تمدید آتش بس ها ،پایان بخشیدن به جنگ و اشغال و ..

 ودر سطح ملی هم از دولتهای جهان انتظار می رود که با نرم دلی وانعطاف بیش از پیش با مردم برخورد نمایند

3. لغو تحریم ومحدودیت از سوی نهادهای بین المللی وکشورهای زورمدار

   درسطح ملی هم از حکومت های در سطح جهان، انتظار می رود که  به کاهش  محدودیت ها وتبعیض ها  در شرایطی که اولویت نخست  تامین جان انسان شده است مبادرت ورزند. و در سطح فروتر هم مدیران،انعطاف های انسانی ووجدانی پردامنه تری درقبال مردمیکرونا در زندگی عادی آنها اختلال ایجاد کرده ، قائل شوند.

4.برپایی نهادهای بین المللی مستقل به خصوص رسانه های مستقل جهانی،که دراثنا بحران های آتی بتوانند بدون ملاحظه های سیاسی، با ترکیبی از گروه های متخصص وتوانمند به شهروندان مسئول درسراسر جهان کمک کنند و اطلاع رسانی کافی وشفاف درباره میزان وخامت بحران نمایند وبا آموزش  شهروندان متعهد،سوگیریهای اجتماعی را قابل مهار وپیش بینی سازند .

 در سطح ملی ودرسطح خرد مدیران میانه هم می توانند با گشاده نظری از چنین راهکاری بهره مند شوند ویک کمیته  ملی همیاری داوطبانه متشکل از امنا ومتخصصان اجتماع ( افزون بر نمایندگان مجلس ویا ستادهای مقابله با بحران) تشکیل دهندکه بتوانند کمک رسانی ونحوه کمک رسانی را  دربازه زمانی مناسب وبا کیفیت فزون ترمدیریت وهدایت نمایند.

5.ارتباط پیوسته بین نهادهای دولتی با نهادها وخیریه های غیردولتی ومردم نهاد برای اولویت خدمت رسانی دراثنا ودرپسا  بحران واعتماد واتکا به تجربه عملی آنها که شناسایی وآگاهی  بهتری از درد محرومان دارند.

6. الگو سازی رسانه ای از  رفتار یک شهروند مسئول دراثنا ودر پساکرونا    

     اندوختن سرمایه های معنوی دردوره بحران  یکی از تکیه گاههای امن  وآرامش بخش هست و در پساکرونا احتمالا یکی از برنامه ریزی ها که از حکومتها در سطح کلان  انتظار می رود همین  طرح ونمایش رسانه ای مهارت ها واشتراک تجربه کسانی است که از سرمایه معنوی برخوردار بوده وتوانستنددر دراثنا بحران مطابق انتظار ازیک شهروند مسئول و متعهد رفتار کنند

 در گاه رخداد پاندومی شدن ویروس کرونا درسطح جهان ودرسطح هر کشور نخستین سوال این بود که اکنون با بحران پیش آمده چه باید کرد؟

صاحب نظران ومتخصصان در حوزه های مطالعاتی وشغلی  وتجربی خود توصیه ها وراهکارهی برای تامین سلاما وآرامش به مردم نمودند برای مثال درشبکه های اجتماعی، از سوی افرادی با پایگاههای مختلف فکری وجهان بینی های متفاوت  فراخوانی مبنی بر مراقبه  ومدیتیشن در یک ساعت مشخص در سراسر جهان  ودعا به هر روشی که هرکس می دانست وبا آن مانوس بود صورت گرفت ودر رسانه های وشبکه های  ملی برای نمونه در شبکه های اجتماعی جمهوری اسلامی ایران،توصیه های به کتاب خوانی، تماشای فیلم ،و راز ونیاز نماز ودعای خالصانه  برای استعانت از حضرت خداوندی و  غلبه برالتهاب  واضطراب ناشی از بیماری کرونا صورت گرفت

 حاصل اشتراک گذاری تجربه ها برای پذیرش شرایط ناخواسته دوران قرنطینه تا لحظه نگارش متن آن بوده است که  کسانی که توانستند کتاب بیشتری بخوانند،دعا ونیایش عمیق تر وخالصانه تری داشته باشند، ازفراغت نامحدود پیش آمده با خلاقیت بیشتری بهره ببرند وسرگرمی های متنوعی با خانواده ودرفضای مجازی تدارک ببینند، وتوان آترناتیوسازی بیشتری داشتند ،سبب شد که مسئولانه ورشدیافته وبالغ تر عمل کنند وشبکه های  اجتماعی می توانند بامعرفی این الگوهای رفتاری، نقش بی بدیل خود در رهگشایی  ویاری فکری وعاطفی  به کاربران این شبکه ها ایفا نمایند

 وبه این ترتیب، مردم  رابه رفتار براساس معیارهای جهانی  یک شهروند مسئول ومتعهد وفهیم در هنگامه بحران  کروناوپسا کرونا تشویق ومتقاعد سازند.

   شهروندی که زمان ونحوه دریافت خبردر اثنا بحران را مدیریت کند به هر خبری واکنش نشان ندهد و هرخبر و فیلمی را درفضای مجازی منتشر نکند و مثبت اندیشی را  در پیش گیرد و در خاطر داشته باشدچون  کنترلی بر اوضاع ندارد  درنتیجه،خبرهای منفی اورا فلج خواهند ساخت  ودر مرحله عالی تر این شهروند تحت آموزش رسانه وشبکه های اجتماعی سعی در تبدیل تهدید به فرصت نموده از همه توان خود برای یاری به دیگران بهره ببرد. حتی اگر در اندازه شنیدن تلفنی درد دلهای یک مادربزرگی که به شدت دلتنگ فرزندان خود هست یا همسرنگرانی که دغدغه  حصور دلبندش در بخش درمانی کرونایی هاست، یا همدلی با کسانی که در خانه های کوچک با سلیقه ها وعادت های  متفاوت این روزگار را باید سپری کند.

در رسانه ها وشبکه های کشورهای  اسلامی می توان در این الگوسازی  به  مصادیقی در تاریخ صدر اسلام همچون سیره رفتاری پیامبر عظیم الشان اسلام ویاران دردوره شعب ابی طالب یا رفتار عرفای چون ابواسعید ابی الخیر درمواجهه با بحران وتنش های زمانه استنادجست..

8. تداوم سیاست حمایت اجتماعی  درارائه خدمات رایگان وارزان و تسهیل شده  به مردم در قرنطینه دربازه زمانی کوتاه مدت و درپسا کرونا 

در اثنا بحران  فرصت های کم سابقه ای  برای استفاده بهینه از زمان و شبیه سازی شرایط بیرونی در خانه،در اختیار مردم قرار گرفت تا دوره قرنطینه خانگی را با آرامش و رضایت خاطر بیشتری پذیرا شوندو پیشنهاد می شود با توجه به خلاهای عاطفی و خلا شادهای جمعی در دوره کرونا پس از خاتمه بحران کرونا هم خدمات ارزان یا نیم بها در اختیار مردم قرار گرفته تا این عدم تعادل روحی پیش آمده را جبران نمایند  ارزان کردن یا خدمات رایگان سینماها ، کنسرت ها،مراکز تفریحی، دانلود رایگان فیلم ها وکتاب ها  تا مدتی ادامه یابد تا آن خلا عاطفی جبران شده وجامعه به تعادل رسیده و به هر موجی از نا آرامی اجتماعی نپیوندد.

9.ساخت تندیس واعطا جایزه جهانی-  ملی به مدافعان سلامت ومدافعان آموزش مجازی و مدافعان خانواده در میادین ومراکز فرهنگی وتشویق های مالی درپساکرونا

  با توجه به فشار طاقت فرسایی که پزشکان وکلیه اعضای کادر درمان دربیمارستانهای خاص بیماران کرونایی،  برای تامین امنیت جانی وسلامتی مردم درسراسر جهان ایفا نمودند همچنین با توجه به تلاش قابل احترام وتقدیر معلمان واساتید دانشگاه وفعالان در عرصه تولیدخلاق کلیپ های آموزشی برای مهار کرونا درشبکه های اجتماعی تلاش کادر فنی مدارس و دانشگاهها برای ارائه کلاسهای مجازی با کمترین آمادگی ذهنی وعملی قبلی  و... متقبل شدند، ضروری است که در پسا کرونا تقدیر شایسته ای از آنان به عمل آید وپاداش شایسته در هرسال در سالروز " جشن سلامت"به آنان اعطا شود

همچنین پیشنهادمی شود که  به جز مدافعان سلامت ومدافعان آموزش دراثنا بحران، بسیاری از زنان  دنیا در مناطق کرونا زده،در خانواده درمعرض فشارهای مستمرو فزاینده روحی وعاطفی برای حفظ کیان خانواده قرار گرفتند وبا عنایت به نقش بی تکرار و بی بدیل زنان در خانواده برای تامین وتضمین بهداشت روانی خانواده ها  با وجود بارداری و یا شکیبایی درقبال رفتارهای پرخاشگرایانه مردان بیکار شده وکنترل جوانان بی قرار و همجواری عاطفی با بیماران کرونایی، کهنسالان ومراقبت های عاطفی از بیماران روحی و... در مجموع برای سرپانگه داشتن دیرک خیمه بحران زده خانواده ایفا نمودند.ساخت تندیسی از فداکارترین آنان در دوره پسا کرونا  به فرهنگ سازی درباره شهروند مسئول و متعهد کمک می کند واین مهم را رسانه ها وشبکه های اجتماعی با جستجو این زنان فداکارو طرح وپیشنهاد وپیگیری  ساخت تندیس و تشویق آنان ودریافت تندیس اخلاقی  از مقامات کشوری، استانی و شهرستانها ودر بخش داری ها می توانند به سرانجامی مطلوب برسانند.

10.جابه جایی در اولویت سیاستگذاری ها دراثنا ودر دوره پساکرونا

درتعاریفی که از دولتمرد ومدیر موفق شده است بر مولفه های چون  درک شرایط وتفکیک و آنالیز  داده ها  برای تصمیم گیری بخردانه وهمچنین آمادگی لحنی  و سازگارسازی با تغییرات و ایجاد تعادل بین شرایط بیرونی با اقتضائات درونی  تاکید شده است . 

 مطالعه و تحلیل اخبارجهانی در حال حاضرو  بررسی تطبیقی بین عملکرد دولتها در سطح جهانی نشانگرآن است که  آن گروه از سیاستگذارانی که  تصمیم گیری ها واقع بینانه و به موقعی در متن بحران اتخاذ نموده اند که  مولفه ها ی یاد شده در آنها نمود بیشتری داشته است.

   برهمین پایه، می توان پیش بینی کرد که در پسا کرونا هم راهکارهای راهگشا یانه زیر بیشتر مورد اهتمام وتوجه کشورهای قرار گیرد که دولتمردانی پراگما وسازنده برای پذیرش تغییرها وسازگارسازی شرایط کشورخود با محیط بیرونی داشته باشند وبرای مثال تغییرهای زیر را اعمال نمایند:

.تجدید نظر در سیستم های آموزشی به سود استفاده گسترده تر از وسایل کمک آموزشی مدرن و استفاده از طرفیت های فضای مجازی برای آموزش شهروندان میان سال وحتی کهنسال در رفتار در دوره بحران، تا درصورت وقوع  بحران های مشابه چنین سر درگمی و  غافلگیرهای مستاصل کننده ای گریبان مدیران و مجریان ونا آشنایان با فضای مجازی را نگیرد.  

    درپسا کرونا مدیران سازنده  از تجربه بحران کرونا خواهند آموخت که باید مهارت لازم در آمادگی لحنی در هنگام مصاحبه با رسانه ها  داشته باشند تا به سوژه تلخی از  لطیفه ها، دشنام ها ونفرت ها درشبکه های مجازی تبدیل نشوند .

    بحران کرونا این امر را به سیاستگداران ارشد حکومتی در سطح ملی و فروملی خواهد آموخت که تقبیح مدرنیسم وانکار سویه های مثبت رسانه ها وشبکه های اجتماعی ،فقط صورت مساله را تغییر داده ومساله همچنان پابرجا خواهد بود و  چاره ای جز سرمایه گذاری و استفاده از ظرفیت های فضای مجازی و اینترنتی  دربخش های مختلف صنعتی واداری وخدماتی مانند آموزی مجازی وازراه دور، عملی سازی دور کاری درشهرهای بزرگ،  الزام واشتیاق به پرداخت قبوض وخرید اینترنتی  و.. همه آن عادت واره های که دراثنا بحران ناگزیر از شکستن آنها با سختی وتلخکامی شدند.

     آموزش میانسالان برای استفاده از  ظرفیت وپتانسیل اینترنت وفضای مجازی برای یک زندگی آسوده تر وآشتی بین میانسالان وکهنسالان با فضای مدرن مجازی برای رفع ضرورتها واحتیاج های روزمره.

اولویت دیگرویا شاید اولین اولویت ، رسیدگی به احوال خانواده های سوگوار کرونایی و مبتلایان درپساکروناباشد  واهتمام به برگزاری "جشن بزرگ سلامت "در پسا کرونا است.کسانی که عزیزان خودرا همزمان با بحران کرونا  در کشورهای سنت گرایی چون ایران از دست دادند ودرگیر بحران مضاعف سوگواری ناتمام شدند و تلاش برای خاطره زدایی از مرگ های غریبانه، دلبندانشان بدون مجلس ترحیم وهفت وچهلم و بی  برخورداری از همدلی حضوری دوستان و آشنایان که ناگزیر شدند بسیار غریبانه در خود وبا خود بگریند. به خصوص در خانواده های سنتی و آیین گرا و خانواده های با صبغه قومی این گونه عزاداری حسرتی بزرگ برای آنان ایجاد کرد  وسوگواری های ناقص دست کم تا مدتی ازاراده آنها برای سازگاری اجتماعی  می کاهد.

 و رسانه ها وشبکه های اجتماعی در کاستن از آلام  وآرامش بخشی اولیه وشادی بخشی ثانویه  به مصیبت دیده ها تاثیر غیر قابا انکاری داشته وخواهند داشت.

ساخت برنامه های شاد برای برگرداندن ذهن مردم ترسیده از ویروس و گرفتار در قرنطینه خانگی از اولویت های سیاستگذاری دردوره کرونا وادامه آن در پسا کرونا است با این تفاوت که دراثنا بحران برنامه های سرگرم کننده بدون تماشاگر برگزار شود ودرپساکرونا با انبوهی از تماشاگرانی که تشنه حضور اجتماعی بوده اند.

    اصلاح بودجه وردیف های اختصاصی بودجه یکی از راههای تامین بودجه لازم برای ترمیم روحیه تخریب شده گروههای آسیب پذیر وزیان دیده  و بازسازی عاطفی وروحی مردم  و کمک اقتصادی به بیکارها و کارگزان روزمزد  و  ... خواهد بود

 این امرنیاز به  اراده وقاطعیت درسطح ملی وفروملی خواهد داشت وکار آسانی نخواهد بود که بودجه برخی نهادها قطع یا کسرشود واین نیازمند یک عزم قوی دربرخی ازکشورها  خواهد بود که با مقاومت دراین حوزه ها روبرو خواهند شد به خصوص اگر شفافیت مالی در نحوه تامین درآمدهای دولتی وهزینه آن در کشورها وجود نداشته باشد این کار دشوارتر  ونیاز به مجاهده پیدا خواهد کرد.

دولتمردان ومدیران رئالیست در هر سه سطح جهانی ، ملی وفروملی باید تغییر را  بپذیرند و با بازنگری در استراتژی و مرحله بندی کردن  وتوسل به متدلوژی  به جای تحمل کردن تغییر آن  را به فرصتی برای تعیین کنندگی و سمت وسوسازی تبدیل کنند هرگونه مقاومت بی دلیل وبی منطق و رویا پردازانه وتوهم مدار درقبال  تغییرهای پیش آمده مدیران وتصمیم سازان را خواسته وناخواسته از مدار تصمیم گیری بخردانه دور خواهد کرد.

* استادیار گروه علوم سیاسی وروابط بین الملل دانشگاه آزاداسلامی شهرضا