تحقق شعارهای ایکوم در تورمجازی/ فرصت برابر برای معرفی همه موزه‌ها

حمید وکیل‌باشی مشاور کاخ سعدآباد و مدیر موزه آبگینه این‌مجموعه، در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره تجربه برگزاری تور مجازی موزه‌ها در ایامی مانند نوروز امسال، گفت: ایده برگزاری تور مجازی موزه‌ها با همکاری معاونت فناوری وزارت ارتباطات و جمعی از کارشناسان موزه داری مانند رئیس موزه ملی یا آقای دبیری نژاد و من و آقای عمیدی به دلیل تعطیلی موزه‌ها ناشی از شیوع ویروس کرونا شکل گرفت.

وی افزود: برای این‌منظور تلاش شد تا زیرساخت موزه‌ها ارتقا داده شود. هزینه‌های برگزاری این‌تورها برعهده وزارت ارتباطات بود و و حتی گروه فیلمبرداری نیز برای این‌کار آماده شد.

مشاور کاخ سعدآباد درباره اینکه چقدر کرونا موجب شد تا این‌ایده اجرایی شود گفت: الان صحبت بر سر جهان پس از کروناست. در زمان کرونا ما باید بازنگری‌هایی داشته باشیم. کرونا ضرورتی بوجود آورد و باعث شد نگاه دیگری به نداشته هایمان کنیم به این ترتیب تورهای مجازی جدی تر گرفته شدند.

حل مشکل سرعت اینترنت با استفاده از استریم

وکیل‌باشی در پاسخ به این‌سوال که معمولاً سرعت اینترنت مردم را به‌سمت استفاده از تورهای مجازی تشویق نمی‌کند، گفت: وزارت ارتباطات از فناوری «استریم» استفاده کرد تا از این‌طریق صدا و تصویر با هرسرعت اینترنتی، بدون‌مشکل قابل مشاهده باشد. اما اگر گاهی مشکلی هم پیش می‌آمد به این‌دلیل بود که در تمام سالن‌ها مودم وجود نداشت و باید از اینترنت موبایل استفاده می‌شد. اما اینجا هم تنها مشکل در بخش ارسال بود و گرنه هنگام پخش با کمترین مشکل مواجه بودیم. واقعیت این است که نتیجه کار قابل قبول بود. این‌میان موزه‌داران هم محک زده شدند. چون بحث خلاقیت و گفتار و… مطرح بود. در کاخ سعدآباد به‌جای یک‌کارشناس از دونفر استفاده شد و یکی از آنها سوال مخاطبانی که آنلاین بودند را می‌پرسید. گاهی هم برای اینکه تعامل بین مخاطبان آنلاین و کارشناس وجود داشته باشد سوالات را می‌نوشته و به کارشناس می‌دادیم تا پاسخ دهد.

رئیس موزه سفال و آبگینه در ادامه گفت: در پخش زنده تور موزه‌ها که در ایام نوروز اجرا شد، ۳ مورد را رصد می‌کردیم. یکی، بازخورد مردم در قالب پیام‌ها بود یکی هم رکورد تعداد افرادی که آنلاین بودند و دیگر اینکه چه تعداد بعد از آن از تصاویر و فیلم‌ها دیدن کردند. هیچ‌زمانی نمی‌توانستیم توری برگزار کنیم که به‌عنوان مثال ۶ هزار نفر همراهمان در موزه باشند. ولی از این‌طریق توانستیم برای حداقل ۶ هزار نفر تور موزه به‌صورت همزمان تنها در یک مکان اجرا کنیم.

وی همچنین درباره وقفه‌ای که گاهی در جریان تورهای مجازی میان تصاویر مربوط به سالن‌ها رخ می‌داد، گفت: در برخی از موارد، برای اینکه بتوانیم دوربین را از سالنی به سالن دیگر ببریم باید وقفه‌ای بوجود می‌آمد. این وقفه را گاهی با نمایش ویدئو و یا تصاویر پر می‌کردیم. گاهی در این زمان تعداد افرادی که آنلاین بودند کم می‌شد. نگه داشتن بازدیدکننده در این زمان سخت است اگر برای آنها کمی تصاویر خسته کننده به نظر برسد به راحتی آن فضا را ترک می‌کند.

وکیل‌باشی ادامه داد: باید برای انجام بهتر تورهای مجازی موزه‌ها سرعت اینترنت در محل فیلمبرداری بسیار بالا باشد. ما این کار را زمانی برنامه‌ریزی کردیم که فرصتی برای آن نداشتیم. درحالی‌که از پیش تمرین کرده بودیم اما توضیح‌دادن جلوی دوربین برای ما تجربه جدیدی بود. این موضوع به آموزش بیشتری نیاز دارد. الان سر فصل جدیدی باز شد و باید دوره آموزشی ویژه فعالیت در فضای مجازی را برای کارکنان موزه‌ها برگزار کنیم. این‌دوره‌ها می‌تواند در قالب آموزش‌های ضمن خدمت باشد. کارشناسان مختلفی این برنامه را می‌دیدند و راهنمای موزه باید مطالب را دقیق بیان کند در هنگام پخش زنده کارشناس گاهی محافظه کار می‌شد. این خوب نیست. ممکن بود برخی از مسائل علمی را مطرح نکند چون می‌دانست که به احتمال زیاد این مسائل را تعدادی تأیید و یا ممکن است رد کنند.

وی از بررسی بازدیدهای انجام گرفته خبر داد و گفت: موزه ملی همچنان در بازدید مجازی رکورددار است و این موضوع ما را خوشحال می‌کند چون این موزه حول محور باستان شناسی است تور مجازی کاخ موزه‌ها نیز تعداد دانلود زیادی داشتند.

توجه جدی به زیست مجازی موزه‌ها

مشاور کاخ سعدآباد درباره اینکه کرونا موجب شد تا این تورها اجرا شود، گفت: این‌اتفاق فقط برای سرگرم‌کردن مردم نبود وقت آن رسیده که از جنبه‌های مختلف آن را بررسی کنیم و موضوع زیست مجازی را جدی‌تر ببینیم. کرونا و بازدید مجازی باعث شد تا چنددوره شعار ایکوم را در یک‌برنامه محقق کنیم. شعار موزه‌های تراپیوسته، شبکه‌های اجتماعی و هشتگ ها از جمله آنها بود. شعار امسال موزه‌ها برابری برای همه بود در واقع با اجرای تورهای مجازی حتی موزه‌های کوچک‌تر هم توانستند همپای موزه‌های بزرگ‌تر در یک فرصت یک‌ساعته و برابر و در یک‌ساعت مشخص به معرفی موزه خود بپردازند.

وی درباره اینکه برخی از موزه‌داران بر این‌باورند که برگزاری تورهای آنلاین بازدیدکنندگان را از فضای فیزیکی موزه‌ها می‌گیرد گفت: دقیقاً برعکس خواهد بود زمانی که کارشناس درباره یک‌اثر تاریخی توضیحی می‌دهد بازدیدکننده مشتاق می‌شود تا آن را از نزدیک ببیند چون به‌عنوان مثال آن‌کارشناس می‌گوید که این‌اثر بسیار زیباست اما زیبایی آن در قالب تصویر و یا فیلم نمی گنجد. این‌تورها در واقع یک‌فرصت تبلیغ برای موزه‌ها هم به شمار می‌آمد.

وکیل‌باشی درباره حضور مسئولان در یک‌تور مجازی بازدید از موزه گفت: حضور مسئولان در این‌برنامه‌ها به‌عنوان مسئول نبوده و آنها مانند یک‌کارشناس به معرفی بخش‌های دیگری از آن موزه پرداختند. به‌عنوان‌مثال معاون میراث فرهنگی درباره اینکه ۱۲ قنات در کاخ سعدآباد وجود داشته صحبت کرد و اینکه فضای سبز کاخ نیز مانند اشیای آن بسیار مهم است. اما این انتقادها نیز وجود داشت که به‌عنوان مثال جایگاهی که برای صحبت‌های آنها در نظر گرفته شده بود، شاید از منظر تصویر و جاذبه‌های تصویری مناسب نبوده است که این انتقادها نیز به جا و درست است. این‌نقدها برای ما خیلی جالب بود چون باعث می‌شد تجربه به دست آوریم و بدانیم که مخاطب چه چیزهایی را می‌پسندد و یا نمی‌پسندد.

رئیس موزه آبگینه در پایان درباره برخی واکنش‌ها به انتخاب موزه هنرهای زیبا از میان کاخ‌های مجموعه سعدآباد گفت: واقعیت این است که همیشه وقتی درباره کاخ سعدآباد صحبت می‌شود تنها جنبه اقامتی و تاریخ پهلوی آن در نظر گرفته می‌شد. مجموعه نیاوران تنها سه کاخ دارد و کارکرد آن مشخص است. اما در کاخ سعدآباد، مجموعه‌های عظیم و جالب‌توجهی از اشیا و مجموعه‌های هنری داریم که بسیار مهمتر از این هستند که اینجا زمانی اقامتگاه پهلوی و قاجار هم بوده است. از طرفی همیشه آمار بازدید از جایی مانند کاخ ملت بسیار زیاد بوده است اما از موزه هنرهای زیبای مجموعه سعدآباد بازدید بسیار کمی انجام می‌گرفت. ما در واقع خواستیم موزه هنرهای زیبا را در سعدآباد بیشتر معرفی کنیم.