قرنطینه در پنجاب، فرصتی برای تبدیل ظفرنامه به موسیقی

به تازگی برای اولین بار، تمام کتاب مقدس ظفرنامه، در پنجاب هند به موسیقی تبدیل شد.

دکتر سرتاج ساتیندر، خواننده‌، نوازنده، شاعر و بازیگر سرشناس با فرصتی که قرنطینه در اختیارش گذاشت توانست یک رویای دیرینه را عملی کند: ضبط و اجرای تمام کتاب ظفرنامه‌ی گورو گوبیند سینگ و ترجمه‌ی تمام اشعار این کتاب به زبان هندی پنجابی و انگلیسی.

سرتاج در گفتگو با یورونیوز اعلام می‌کند که شرایط ناگوار امروز ما بسیار شبیه شرایط دهمین رهبر مقدس سیک‌ها، گورو گوبیند سینگ است: «وقتی که او توانست در بدترین شرایط دستاوردی داشته باشد که الگو و مبنای آموزش قرار بگیرد؛ فهمیدم که من هم باید رویای دیرینه‌ام، ضبط ظفرنامه را در دست بگیرم. این کار در طول یک هفته و با تلفن‌های طولانی به سفارت ایران عملی شد.»

به گفته‌ی سرتاج ساتیندر، بسیاری از کودکان پنجابی از کودکی با اسم ظفرنامه آشنایی دارند و حتی ابیاتی از آن را از کودکی حفظ می‌شوند، چرا که کتاب مقدس سیک‌ها و در بردارنده شیوه نگرش و دستوارت اخلاقی آخرین رهبر سیک‌هاست.

ظفرنامه‌‌ی اورنگ‌زیب کتابی‌ که سیصدوپانزده سال پیش به شعر فارسی نوشته شده، پاسخ آخرین رهبر از سلسه گوروهای دهگانه‌ی سیک‌های پنجاب، گورو گوبیند سینگ است که پس از ادب و تهنیت، حاکم زمان خود «شاه اورنگ‌زیب گورکانی» را بازخواست می‌کند؛ چرا که پس از سوگند به قرآن، پیمان‌شکنی کرده بود و دست به کشتار سیک‌ها و هندوها زده بود تا آنان را مسلمان کند. گفته می‌شود که گورو گوبیندسینگ چهار پسر خود را به خاطر خیانت و پیمان شکنی شاه نواده‌ی مغول، از دست داده بود.

اما شیوه‌ی شجاعانه‌ی گورو گوبیند سینگ برای رویارویی شجاعانه با کشتارگران فرزندانش، پس از آن، سرمشق پیروانش قرار گرفت: او پس از شماتت حاکم بدعهد زمان خود، طی شعرهای ظفرنامه پیشنهاد می‌کند که صلح برقرار شود و هرچند دفاع حق طبیعی سیک‌هاست ولی جلوی کشتار هر دو طرف باید گرفته شود. گورو گوبیند سینگ، این دستاورد کلامی و اخلاقی خود را ظفرنامه می‌خواند و به این ترتیب بر شاه زمان خود اعلام برتری می‌کند.

سرتاج که برای دکترای خود بر روی «موسیقی صوفی» مطالعه کرده‌ و پیش از این به خاطر علاقه شخصی‌اش مدرک زبان فارسی را نیز گرفته بود، از تجربه‌ی کار بر روی ظفرنامه خرسند است و به رسانه‌های هند اعلام کرد که «شبیه کار کردن بر روی یک دکترای دیگر بود.»

دکتر سرتاج پیش از این نیز به فارسی شعر سروده: در ستایش فرهنگ اصیل پنجابی، که دستار را نه مایه‌ی شرم بلکه مایه‌ی افتخار می‌داند. این خواننده‌ی صوفی، در نماهنگی که در سال 2012 بر اساس شعر دستار منتشر کرد، نشان می‌دهد که بساط دود و دم و عرق‌خواری و وقت‌تلف‌کنی را با شوخی و ترانه و رقص به هم می‌ریزد و مردم را به کار و کشاورزی فرامی‌خواند.

هواداران دکتر سرتاج در هندوستان کم نیستند، به ویژه جوانانی که او را به خاطر شجاعتش در بیان پیام‌های اخلاقی و فرهنگی تحسین می‌کنند، به ویژه در فضای سینما و صنعت رسانه‌های تصویری هند که به گفته‌شان افسار اخلاق گسیخته، به گونه‌ای که دولت هند در صدد برآمده که بر روی تولیدات تصویری نظارت اعمال کند. هرچند، سرتاج با سانسور مخالف است: او در گفتگو اعلام کرد که با توقیف یکی دو نماهنگ، فضا فرهنگی نمی‌شود و دیدگاه‌ها تغییر نمی‌کند.از دید او فرهنگ را باید با آموزش ساخت و شرایط را برای تحصیل جوان‌ها فراهم کرد.

او خودش برای فرهنگ‌سازی، زبان فارسی را «پتینه‌زدایی» می‌کند تا جوانان امروز را به گذشته‌شان پیوند بدهد.

از یک‌صد‌وپنجاه سال پیش با سلطه‌ی بریتانیا، جدا شدن پاکستان از هند، ایالت پنجاب میان هند و پاکستان تقسیم شد. در هند، زبان فارسی از ادارات و نوشتار رسمی و دولتی رخت‌بربست و زبان انگلیسی جای فارسی را گرفت. اکنون مردم دیگر به غیر از وام‌واژه‌های فارسی در زبان پنجابی، دیگر به این زبان سخن نمی‌گویند ولی بسیاری از پنجابی‌ها همچنان به این زبان عشق ‌می‌ورزند، آن راتحسین می‌کنند و آرزو دارند فارسی بیاموزند.