خصوصی‌سازی بانک‌ها در ایران با ده‌ها تریلیون تومان زیان انباشته

مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس ایران اعلام کرده است که دولت در نظر دارد سهم خود در بانک‌های ملت،‌ تجارت و صادرات و دو بیمه البرز و اتکایی امین را از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری با ۲۰ درصد تخفیف به مردم عرضه کند.

دولت در نظر دارد علاوه بر این بانک‌ها و شرکت‌ها، منابع منقول و غیرمنقول دیگر خود در پالایشگاه‌ها، شرکت‌های فعال در حوزه فلزات و خودروسازی را نیز واگذار کند و ۲۰ تا ۳۰ درصد نیز تخفیف دهد.

به نظر می‌رسد دولت امیدوار است مردم مشارکت فعالی در خرید سهام این شرکت‌ها و بانک‌ها داشته باشند.

منابع در نظر گرفته شده در بودجه امسال از محل فروش اموال منقول و غیرمنقول دولت با افزایشی بیش از ۱۰ برابری نسبت به بودجه پارسال، حدود ۴۹ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان در نظر گرفته شده است که این رقم معادل ده درصد از کل بودجه دولت است.

خصوصی‌سازی‌ در سال‌های گذشته

نحوه خصوصی‌سازی طی سال‌های گذشته همواره مورد انتقاد کارشناسان حوزه اقتصاد بوده است. بخش بزرگی از خصوصی‌سازی‌ در واقع انتقال دارایی‌های دولتی به شرکت‌های زیرمجموعه سپاه، نهادهای زیرمجموعه رهبری و غیره بوده که سهم واقعی بخش خصوصی در آنها اندک بوده است.

حتی با وجود نحوه نادرست خصوصی‌سازی، عدم تحقق اهداف برنامه‌ریزی شده برای حجم فروش دارایی‌های دولتی نیز قابل توجه است.

بیشتر در این باره: درخواست ده‌ها نماینده مجلس برای رسیدگی قضایی به «تخلفات» در خصوصی‌سازی

بهمن‌ماه پارسال مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی اعلام کرد که طی سال‌های گذشته تحقق واگذاری‌های اموال دولتی (خصوصی‌سازی) همواره بسیار کمتر از بودجه مصوب بوده است.

برای نمونه در سال ۹۷ حدود ۲۵۵۰ میلیارد تومان فروش اموال دولتی در نظر گرفته شده بود، اما در عمل ۳۷۷ میلیارد تومان به فروش رفت.

همچنین در سال گذشته فروش اموال منقول و غیرمنقول دولتی ۴۴۵۰ میلیارد تومان در نظر گرفته شده بود، اما در هفت ماه ابتدایی تنها ۱۸۷ میلیارد تومان به فروش رفته است.

این در حالی است که دولت برای سال جاری، در نظر دارد ۴۹ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان دارایی‌های منقول و غیرمنقول خود را به فروش بگذارد که ۱۰ برابر بیشتر از اهداف خصوصی‌سازی در سال گذشته خورشیدی است.

زیان‌دهی بانک‌ها

خیز دولت برای فروش سهام خود در بانک‌ها در حالی است که بر اساس آمارهای رسمی که شهریور پارسال منتشر شد، ۹ بانک ایران زیان‌ده هستند و میزان زیان انباشه آنها به ۵۶ هزار میلیارد تومان رسیده است و خبرگزاری ایرنا نیز گزارش داده که این رقم معادل بیش از «تمام اسکناس‌ها و سکه‌های در دست مردم» است.

بانک تجارت که دولت سهمی چشمگیر در آن دارد، با زیان انباشته ۱۱ هزار میلیارد تومانی مواجه است و دومین بانک بزرگ زیان‌ده ایران است.

به رغم اینکه بانک تجارت به‌عنوان بانکی نیمه خصوصی معروف است، اما ۱۷‌ درصد سهام بانک تجارت در اختیار دولت است و ۴۰‌ درصد این سهام به سهام عدالت تعلق دارد که آن هم در واقع در مالکیت دولت است.

شرکت سرمایه‌گذاری «صباتامین» که مدیریت سهام سازمان تامین اجتماعی را بر عهده دارد نیز در بانک تجارت مدیریت نزدیک به هشت درصد سهام را به‌عهده دارد. همچنین پنج ‌درصد سهام بانک تجارت به ‌صورت وکالتی در اختیار سازمان خصوصی‌سازی کشور است. به عبارتی، در عمل کنترل ۷۰ درصد سهام بانک تجارت به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در اختیار دولت است.

بانک صادرات نیز در میان بانک‌های زیان‌ده قرار دارد و دولت به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم کنترل بیش از ۵۸ درصد سهام آن را بر عهده دارد.

این بانک با زیان انباشه ۸.۵ هزار میلیارد تومان مواجه است.

خبرگزاری ایرنا شهریور پارسال گزارش داد عملکرد بانک‌های حاضر در بورسی که اطلاعات آنها در دسترس بوده است نشان می‌دهد در بین آن‌ها، ۱۱ بانک کشور سود انباشته و ۹ بانک زیان انباشته دارند؛ مجموع زیان انباشته این بانک‌ها بیش از پنج برابر سود انباشته آنها است.

این گزارش می‌افزاید بانک‌ها که توان پرداخت سود به سپرده‌گذاران ندارند هرساله بر میزان زیان انباشته آنها افزوده می‌شود.