از «نون،خ» تا «پایتخت»؛ گرفتار تیغ تیز ممیزی

فاطمه پاقلعه نژاد- ماجرای ممیزی و سانسور در تلویزیون قصه‌ای است که سر دراز دارد. از همان سال‌های خیلی خیلی دور که شایعه شده بود ژاپنی‌ها پیشنهاد خرید نسخه سانسورشده سریال «سال‌های دور از خانه» یا همان اوشین خودمان را به صداوسیما داده‌اند تا همین یک سال پیش که امیرمهدی ژوله کمپینی راه انداخت برای یاد کردن از موارد عجیب سانسور در زمان نوشتن سریال‌های تلویزیونی که با استقبال بازیگران و نویسندگان دیگر هم روبه‌رو شد اما خیلی زود ژوله با تذکراتی روبه‌رو شد و تصمیم گرفت پی کمپینش را نگیرد.

از ابتدای سال۹۹ اما ماجرای ممیزی و سانسور در تلویزیون از آباژور و طراحی لباس برای بازیگران فیلم و سریال‌های خارجی گذشته و سانسور سریال‌ها و برنامه‌های داخلی حاشیه‌ساز و جنجال‌ساز شدند. از همان روزهای ابتدایی نوروز پخش فیلم‌های محصول سینمای ایران با ممیزی اعتراض صاحبان فیلم‌ها را به دنبال داشت و حاشیه‌هایی درست کرد، اما تلویزیون که می‌خواست نشان بدهد با هیچ‌کس سر شوخی ندارد به تولیدات خودش هم رحم نکرد و آنها را هم با ممیزی تغییر داد. سریال‌هایی که با مجوز و تایید تلویزیون ساخته می‌شوند اما یک‌باره در زمان پخش تیغ تیز ممیزی پیکره‌شان را مخدوش می‌کند. البته که این روزها با گسترش شبکه‌های اجتماعی بازیگران و عوامل این سریال‌ها و حتی برخی از برنامه‌های تلویزیونی در صفحات شخصی‌شان به این موضوع اعتراض می‌کنند و همین اعتراض بار دیگر خبرساز می‌شود و همین موضوع سانسور را از یک اتفاق عادی میان برنامه‌ساز و تلویزیون به یک جنجال علنی می‌کشاند. 

افزایش تعداد این جنجال‌ها در ابتدای سال جدید انگار به قولی روی تلویزیون را در روی مردم باز کرد و دیگر سانسور یک موضوع پنهانی نبود و هر روز هم بیش از قبل شد. تلویزیون مثل همیشه برای این جنجال‌ها هم هیچ توضیحی نداشت؛ اما در شبکه‌های اجتماعی این سوال بارها پرسیده شد که ممیزی و سانسور که همیشه بخشی از تلویزیون و برنامه‌هایش بوده و طبق پروتکل‌های خاص خودش انجام می‌شده اما ایراد کار کجاست که تیغ تیز ممیزی این روزها برای برنامه‌های داخلی تیزتر از قبل و حاشیه‌ساز شده است؟ آیا ناشی از مشکلات مدیریتی در تلویزیون است یا چون این جنجال‌ها در فضای مجازی که در این ایام شیوع کرونا رقیبی جدی برای تلویزیون شده است، برنامه‌های تلویزیونی را مطرح می‌کند تلویزیون ترجیح می‌دهد در قبال آنها موضعی نگیرد و سکوت کند تا قاعده بدنامی بهتر از گمنامی است کار خودش را انجام بدهد؟

ماجرای مهمانی که با قطع برنامه حرف‌هایش تمام شد!

یکی از پرسروصداترین جنجال‌های تلویزیون در یکی دو ماه اخیر برمی‌گردد به حضور امیرحسین رستمی به عنوان مهمان در استودیوی برنامه «فرمول یک» و گفت‌وگویش با علی ضیا. بازیگر سریال «لیسانسه‌ها» که با امیر کاظمی دیگر بازیگر این سریال در این برنامه حاضر شده بود به یک‌باره حرف‌هایی زد که مجری برنامه هم نتوانست جلوی او را بگیرد. همین موضوع باعث شد تا در میان حرف‌های مجری برنامه قطع شود و امیرحسین رستمی و امیر کاظمی بدون خداحافظی از مخاطبان برنامه را ترک کنند و برنامه بدون هیچ توضیحی ادامه پیدا کند. این اتفاق هرچند با توضیحاتی در شب‌های بعد از سوی امیرحسین رستمی و علی ضیا همراه شد اما جنجال آن حسابی در شبکه‌های اجتماعی تلویزیون را به سیبل منتقدانی تبدیل کرد که معتقد بودند تلویزیون می‌توانست این ماجرا را طوری مدیریت کند که هم پاسخ پرسش‌های مهمان برنامه داده شود و هم انگ کم‌تحملی تلویزیون در مقابل حرف‌های متفاوت به این رسانه زده نشود.

«پایتخت» و ماجراهایش

فصل ششم سریال «پایتخت» از همان قسمت اول با کنایه‌های سیاسی‌اش تفاوت خود را با فصل‌های قبل نشان داد و توجه‌ها را به سمت خود جلب کرد. نقی معمولی در این فصل دیگر معمولی نبود و با یک تیرگی بر پیشانی آمده بود که حرف‌هایی بزند و از دغدغه‌هایی بگوید که با فصل‌های قبل تفاوت اساسی داشت. نماینده پاکدست سریال هم قرار بود نقد برخی از سیاسیونی باشد که با رای مردم به مجلس می‌روند و بعد دچار نسیان می‌شوند و مشغول دغدغه‌های خودشان! از همان قسمت دوم اما وقتی در یک مهمانی با حضور جمعی از اهالی شهر حاجی مالکی دیالوگ کمتری داشت برخی از سانسور حرف‌های او نوشتند. بازیگر این نقش هم در صفحه شخصی‌اش از ممیزی زیاد بر سکانس‌هایش گلایه کرد. این ماجرا اما در قسمت‌های بعد هم ادامه داشت و هر کدام از بازیگران به نوعی به سانسور سریال در صفحات شخصی‌شان واکنش نشان دادند. درنهایت سریالی که قطعا با مجوز و تایید شورای فیلمنامه تلویزیون ساخته شده بود گرفتار قیچی ممیزی شده بود و این مساله جنجال‌های زیادی آفرید.

به همه این ماجراها اضافه کنید جنجالی که بر سر سکانس پایانی سریال رخ داد. جنجالی که این بار برعکس ماجراهای قبلی بر سر سانسور نشدن این سکانس به وجود آمد و تلویزیون مجبور شد برای آرام کردن فضا دو جلسه میزگرد برای سریال بگذارد تا کارگردان و مشاورش درصدد توجیه آن سکانس برآیند تا شاید آبی باشد بر آتش منتقدان سخت‌گیر تلویزیون.

«نون خ» و خودسانسوری

فصل دوم سریال «نون، خ» یک هفته پس از پایان پخش «پایتخت» درحالی روی آنتن شبکه یک رفت که این شبکه هنوز به خاطر قسمت پایانی «پایتخت» تحت فشار بود. شاید همین موضوع باعث شد تا تلویزیون این بار محتاط‌تر عمل کند. حالا دیگر در قسمت‌هایی از سریال صداگذاری و تغییر دیالوگ‌ها مشخص بود و این موضوع با پست اینستاگرامی بازیگر نقش مهیار واضح‌تر شد. پاشا جمالی در صفحه شخصی‌اش با عصبانیت از ممیزی نوشت و از این گفت که لب‌هایش چیز دیگر می‌گوید و صدایشان حرف دیگری می‌زند!

پست اینستاگرامی سعید آقاخانی و رونمایی از سکانسی که تقلید یک پسربچه از بهروز وثوقی در فیلم «گوزن‌ها» بود جنجال دیگری بود که بار دیگر رد پای ممیزی را در این سریال نشان داد. هرچند آقاخانی تاکید کرده بود که به دلیل طولانی بودن این سکانس این بخش از بازی این پسربچه بااستعداد حذف شده اما بسیاری در شبکه‌های اجتماعی ماجرا را بی‌ربط به جنجال سکانس پایانی «پایتخت» ندانستند و از خودسانسوری آقاخانی و تیمش نوشتند.

این موضوع پس از پایان سریال در قسمت پانزدهم، درحالی که قرار بود ۱۷قسمت باشد، بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت اما تهیه‌کننده سریال موضوع ممیزی در «نون، خ» را تکذیب کرد و گفت که با طولانی‌تر کردن قسمت‌های پخش شده سریال را در ۱۵قسمت تمام کرده‌اند.

«کامیون» و جنجال دختران فوتسالیست

سریال «کامیون» که یکی از کم‌حاشیه‌ترین سریال‌های نوروزی تلویزیون بود در قسمت‌های پایانی حاشیه‌ساز شد آنقدر که دو شب، تکرار دو قسمت از سریال روی آنتن رفت و بعد در یکی دو قسمت با یک پایان‌بندی عجیب پخش سریال تمام شد. این موضوع باز هم اعتراض بازیگران سریال را در صفحات شخصی‌شان به دنبال داشت.  اما ماجرا چه بود؟ در قسمت‌های پایانی پای دختری فوتسالیست به قصه باز می‌شد که سکانس‌هایی از بازی او در زمین فوتبال هم در روند قصه وجود داشت. همین سکانس‌ها باعث جدال میان تلویزیون و عوامل سریال شد و پس از پخش دو قسمت تکراری به جای قسمت‌های جدید، در نهایت این تلویزیون بود که برنده این جدال شد و قیچی ممیزی بر بخش زیادی از قسمت‌های پایانی سریالی قرار گرفت که طبق روال عادی تمام سریال‌های تلویزیونی حتما از شورای فیلمنامه تلویزیون مجوز ساخت گرفته و براساس آن مجوز ساخته شده است. حال اینکه چه اتفاقی افتاده که خط قرمزهای تلویزیون جلوتر آمده و این سریال را با دردسر مواجه کرده را باید از مسوولان مربوطه پرسید.

گرد و خاک «زیرخاکی» پیش از پخش

هنوز سریال «نون خ» تمام نشده بود که پخش تیزرهای سریال ماه رمضان شبکه یک یعنی «زیرخاکی» آغاز شد. سریالی کمدی با بازی بازیگران مطرح سینما مثل پژمان جمشیدی و هادی حجازی‌فر و ژاله صامتی در کنار بازیگر کارکشته سینما و تلویزیون گوهر خیراندیش. سریالی که ضبط آن چندماه قبل تمام شده بود و بازیگرانش هر کدام به سراغ کار و زندگی خودشان رفته بودند اما همین موضوع برای سریال دردسرساز شد. دو، سه روز قبل از آغاز ماه رمضان به یک باره خبر توقیف «زیرخاکی» منتشر شد. کم کم گمانه‌زنی‌ها برای علت این اتفاق آغاز شد تا ماجرا رسید به گوهر خیراندیش و حضور این بازیگر در خارج از کشور در جشن ازدواج فرزندش. جنجالی که یکی دو روزی شبکه‌های اجتماعی را درنوردید و افراد زیادی به آن واکنش نشان دادند اما در نهایت و به یک‌باره ماجرا حل شد و «زیرخاکی» که محصول سیمافیلم است به کنداکتور تلویزیون برگشت.

۲۵۲۵۸