جعل وتحریف نام خلیج فارس در پرتو حقوق بین‌الملل

مورخان و تاریخ نگاران و حقوقدانان کشورمان به واکاوی اسناد ومدارک موجود به تبین  عبارت با مسمای منقوش بر پهنه نیلگون جغرافیای ایران و حقانیت آن برای ایران می پردازند که چند سالی بد خواهان و جاعلان و کج اندیشان در کشورهای دیگر  در صدد هستند با صرف هزینه های زیاد و تحریف تاریخ و تغییر نقشه های چند صد ساله نام مبارک‌ آن را به زعم خود جعل کرده یا با تلفظ و تقریر ناقص «خلیج فارس» آن را به نفع خویش مصادره کنند.

غافل از اینکه  نام خلیج فارس  به عنوان جز غیرقابل تغییر این آب و خاک در اسناد متعددی بالغ  بر ۱۸ سند در  سازمان ملل،  و در بیش از ۱۰۰ سند غیر ایرانی، قریب ۶هزار  نقشه تاریخی و حتی ۱۳۰ نقشه و سند تاریخی عربی ذکر شده است. قرنهاست از این عنوان بامسما در اسناد و مکاتبات داخلی و بین المللی استفاده شده است. عجیب اینکه در دهه های اخیرا دشمنان درصددند آن را به نام خود ثبت و با جعل عنوان خلیج فارس آن را به نفع خود مصادره و با قلب حقیقت و به نفع خویش بهره‌برداری کنند.

در تاریخ، موضوع عناوین جغرافیایی زمانی مورد مناقشه قرار می گرفت که کشوری برای اولین بار منطقه ای بلاصاحب را تصرف می کرد و نامی برای آن انتخاب می کرد. پس از مدتی با حضور نیروی کشوری دیگر در آن منطقه نام دیگری اعلام می شد‏. در این زمان بود که موضوع عناوین جغرافیایی با موضوع حاکمیت پیوند خورد. مناقشه در اسامی جغرافیایی بیشتر در آبهای آزاد یعنی در جایی که دور از حاکمیت دولتها است مطرح بوده است.

پس از انعقاد کنوانسیون حقوق دریاها این استدلال قابل طرح بود که طبق ماده ۲۴۶ این کنوانسیون هر کشور ساحلی حق نام‌گذاری آبهای دریای سرزمینی و منطقه انحصاری اقتصادی خود را دارد. چرا که این ماده از حق دولت ساحلی در اعمال صلاحیت اعم از حق قانونگذاری و مدیریت و اقدام در زمینه تحقیقات علمی در منطقه انحصاری اقتصادی و فلات قاره صحبت می کند. در تفسیری موسع این حق شامل حق نام گذاری نیز می شود.

همچنین انحصاری کردن «نام» در حقوق تجارت بین الملل از موضوعاتی است که پذیرفته شده است. اتحادیه اروپا سوء استفاده از نام های جغرافیایی در تولید کالا را موجب مسئولیت دانسته است. هر چند عمده موارد تخلف استفاده دروغین از نام یک محل است یا استفاده جعلی از نامی است که شرکتی قبلاً از نام استفاده کرده است. تعمیم این مقررات به حقوق بین الملل دریاها و به طور کلی حقوق بین‌الملل عمومی موضوعی است که نیاز به تأمل بیشتری دارد. به عبارت دیگر به سختی می توان از عبارت «حق مالکیت فکری یک کشور در نام یک سرزمین» یاد کرد.

کارگروه سازمان ملل در خصوص اسامی جغرافیایی پس از سیر مراحل اداری و انجام تشریفات قانونی عنوان خلیج فارس به نام ایران به ثبت رسانده است و نهایتا  نام خلیج فارس در کار گروه سازمان ملل برای اسامی جفرافیایی به تصویب می رسد. در بیست و سومین جلسه کارگروه اسامی جفرافیایی در ۴ آوریل ۲۰۰۶، شصت و یکمین گزارش خود را به اعتبار تاریخی، جغرافیایی و حقوقی نام خلیج فارس اختصاص داد. این گروه در بخشی از گزارش خود بیان می کند که حتی اگر جغرافی دانان گذشته نام خلیج فارس را برای این خلیج انتخاب نکرده بودند، بهترین نام برای این خلیج همان نام ایران (پرشیا) بر این خلیج بوده چرا که ایران بیشترین مرز را با این خلیج دارد و یا جمعیتی حدود ۷۰ میلیون کشوری است که در میان کشورهای ساحلی خلیج بیشترین جمعیت را داراست.

این گزارش اعلام می دارد: «در طول قرون، حداقل ۲۵۰۰ سال که بخش عمده ای از آن در زمان امپراطوری فارس بوده است، هیچگاه میان تاریخ دانان و نویسندگان در خصوص یک نام در خاورمیانه چنین اتفاق نظری وجود نداشته است».

این گروه با اشاره به تاریخ نگاران و نقشه هایی از گذشته به ذکر نام خلیج فارس در اسناد معتبر اقرار می کند. این گزارش با تفکیک میان سه دوره باستان، اسلامی و هژمونی پرتغال در خلیج فارس بیان می کند که در زمان حضور پرتغال در این خلیج ۵۰ نقشه و نامه تبادل شد که این منطقه با این نامه ها ذکر شده بود:

Persio- Persiski Zaliv, Persischer Golf, Pars Sea, Bahre Fars, Perza obol, Persiste Habbuge.

در سالهای ۱۵۰۷ تا ۱۹۵۰ میلادی، ۱۰ موافقتنامه میان کشورهایی چون کویت، عربستان، عثمانی، عمان و امارات به زبانهای عربی و انگلیسی منعقد شد که در آنها از نام خلیج فارس استفاده شده است. سازمانهای بین المللی نیز در استفاده صحیح از نام خلیج فارس نقش داشته اند. به طور مثال ۱۴ یادداشت دبیرکل سازمان ملل متحد در پاسخ و درخواست ایران برای استفاده درست از این نام در انتشارات و اسناد سازمان ملل و نهادهای وابسته وجود دارد. این گزارش از شورای اقتصادی و اجتماعی ملل متحد می خواهد تا در استفاده از نام خلیج فارس تأکید کند. این نام در انتشارات و اسناد سازمان ملل و نهادهای وابسته نیز قابل ذکر است. این گزارش در پایان از شورای اقتصادی اجتماعی ملل متحد می خواهد تا بر استفاده از نام خلیج فارس تأکید کند. 

صرفنظر از ذکر نام خلیج فارس در سایت رسمی سازمان ملل متحد، دیوان بین المللی دادگستری نیز در قضیه سکوهای نفتی همچون لوایح جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحد آمریکا از نام «خلیج فارس» استفاده کرد. شورای امنیت نیز در برخی قطعنامه های خود در خصوص جنگ عراق علیه کویت مانند قطعنامه ۶۸۷ از نام خلیج فارس استفاده کرده است. در مقابل سازمان بین المللی شورای همکاری خلیج کماکان از ذکر نام خلیج فارس پرهیز می کند.

بنابراین ‌با توجه به اسناد و مدارک و نقشه ها و برداشتهای جغرافیایی  مثبوت و موجود سازمان ملل متحد، حق گردش آزاد اطلاعات در  ماده ۱۹ میثاق حقوق سیاسی و مدنی نیز ذکر شده که شامل آزادی ارسال و آزادی دریافت اطلاعات می شود. آزادی ارسال اطلاعات به طور منطقی مشروط به صحیح بودن اطلاعات است. کنوانسیون حق تصحیح (convention on international right to correction) مورخ ۱۹۶۲ نیز بر ارسال اطلاعات صحیح از طریق وسایل  ارتباط جمعی تأکید کرده است.

به این ترتیب می توان استدلال کرد کشورهای عربی در انتشار نام مجعول از خلیج فارس در رسانه های ملی و بین المللی تعهدات خود مبتنی بر ارسال اطلاعات صحیح را نقض کرده اند. این کنوانسیون کشوری که اطلاعات کذبی را غلبه کشوری دیگر منتشر کند مؤظف به تصحیح آن از طریق همان کنوانسیون می کند. اما باید توجه داشت ایران و بسیاری از کشورهای عربی عضو این کنوانسیون نیستند.

*حقوقدان، وکیل پایه یک دادگستری

۴۷۲۳۱