عفو بین‌الملل: تهدید و بازداشت روزنامه‌نگاران به دلیل نوشتن از کرونا یک پدیده جهانی شده است

سازمان عفو بین‌الملل روز جمعه با انتشار گزارشی تاکید کرده است که سرکوب روزنامه‌نگاران و کسانی که مواجهه‌ دولت‌ها در مبارزه با بیماری کووید-۱۹ را نقد می کنند، مانع تلاش‌ها برای مقابله این بیماری است.

عفو بین‌الملل هشدار داده است که سانسور اطلاعات حیاتی مرتبط با شیوع این بیماری به یک پدیده جهانی تبدیل شده است و از دولت‌ها خواسته است که بهداشت و سلامت عمومی را بر خودخواهی‌هایشان ارجحیت دهند.

اشفق خلفان، مدیر بخش حقوق و سیاستگذاری‌های عفو بین‌الملل می گوید: «اگر مردم نتوانند به اطلاعات دقیق دسترسی داشته باشند امیدی به مهار این ویروس نیست. واقعا نگران کننده است که می بینیم بسیاری از دولت‌ها بیشتر علاقمند به حفاظت از شهرتشان هستند تا نجات جان انسانها.»

وی افزوده است که از نخستین روزهای شیوع این ویروس و هنگامی که مقامات چینی اقدام به سانسور رسانه‌ها و مجازات افشاگران اطلاعات کردند، روزنامه‌نگاران در سراسر جهان به دلیل انتشار اطلاعاتی که بطور بالقوه به نجات جان مردم کمک می کند، زندگی، شغل و آزادی شان را به خطر انداخته‌اند.

سانسور خطرناک

حق برخورداری از بهداشت و سلامت، حق دسترسی به موقع و دقیق به اطلاعات را ضروری می کند اما دولت‌ها در سراسر جهان روزنامه‌نگاران را به دلیل به اشتراک گذاشتن این اطلاعات ضروری دستگیر و زندانی می کنند.

در تاریخ ۱۲ اکتبر، روزنامه روسی «نووایا گازتا» مقاله ای به قلم النا میلاشینا منتشر کرد که مقامات چچنی را بخاطر نوع واکنش به شیوع کرونا مورد انتقاد قرار داده بود. رمضان قدیروف، رهبر چچن گفته بود کسانی که بیماری کووید-۱۹ را انتقال می دهند بدتر از تروریست‌ها هستند و باید کشته شوند. میلاشینا در مقاله‌اش هشدار داده بود که اینگونه سخنان باعث می شود که مردم از ترس، علائم بیماری را پنهان کنند. در واکنش رهبر چچن با انتشار ویدیویی در اینستاگرام میلاشینا را تهدید کرد و از دولت روسیه و سرویس امنیت فدرال خواست که «جلوی کسانی که در حال نوشتن و تحریک مردم ماهستند» را بگیرند.

در نیجر، «مامانی کاکا تودا» روزنامه نگار در پنجم مارس پس از انتشار پستی در شبکه‌های اجتماعی دستگیر شد. او در این پست درباره یک مورد مشکوک به بیماری کووید-۱۹ در بیمارستان مرکزی در نیامی، پایتخت نوشته بود. او به «انتشاراطلاعاتی که به اخلال در نظم عمومی منجر می شود» متهم شده است.

در مصر، نیروهای امنیتی در روز ۱۸ مارس، عاطف حسب‌الله، سردبیر روزنامه الکرارپرس را دستگیر کردند که آمار مبتلایان به کووید-۱۹ را زیر سوال برده بود. او به مدت یک ماه ناپدید بود.

در ونزوئلا، داروینسون روخاس، روزنامه نگار پس از گزارش شیوع کرونا در این کشور ۱۲ روز بازداشت شد و از سوی مقامات تحت فشار قرار گرفته بود تا منابع خود را فاش کند. او به «ترویج نفرت» و «تحریک به ارتکاب جرم» متهم شده است و تا پایان تحقیقات با قرار وثیقه آزاد است.

در ترکیه، عصمت چیت و گونگور آسلان، کارمندان ارشد یک وب سایت خبری در تاریخ ۱۸ مارس به دلیل انتشار مقاله‌ای درباره دو مورد مرگ ناشی از کووید-۱۹ در بیمارستان محلی، بازداشت شدند. آنها پس از بازجویی برای فاش کردن منبع اطلاعاتی شان، آزاد شدند و تحت فشار قرار گرفته اند تا گزارش‌های خود درباره این موضوع را متوقف کنند.

در هند، روزنامه‌نگارانی که وضعیت کووید-۱۹ را گزارش می کردند به مراکز پلیس احضار شده اند از جمله پیرزادا عاشیق، روزنامه نگار ارشد و سیزارتا واراداراجان، سردبیر یک روزنامه در اوتارپرادش. بسیاری دیگر نیز مانند زبیر احمد، روزنامه نگار آزاد دستگیر شده اند.

روزنامه‌نگاران به دلیل گزارش‌هایشان درباره شیوع کووید-۱۹ در بسیاری از کشورها از جمله آذربایجان، قزاقستان، صربستان، بنگلادش، کامبوج، اوگاندا، رواندا، سومالی، تونس و فلسطین تحت پیگیر قانونی قرار گرفته‌اند.

دستگیری روزنامه نگاران به بهانه انتشار فیک نیوز

علاوه بر دستگیری و تهدید روزنامه نگاران، بسیاری از کشوها از جمله آذربایجان، مجارستان، روسیه، ازبکستان، کامبوج، سریلانکا، تانزانیا و چندین کشور حوزه خلیج فارس، شیوع ویروس کرونا را بهانه‌ای کرده اند تا قوانین جدید علیه «اخبار جعلی» وضع کنند. در بیشتر موارد این دولت‌ها هستند که مشخص می کنند چه اخباری جعلی هستند و از این قوانین علیه انتشار آزاد اطلاعات استفاده می کنند.

بعنوان مثال در مجارستان، دولت ویکتور اوربان با اصلاح قانون مجازات در این کشور، مقررات جدیدی وضع کرده است که بر اساس آن می‌توان روزنامه نگاران را به دلیل «انتشار اطلاعات نادرست» یا «انتشار واقعیت‌ها به شیوه‌ای که مانع محافظت موفقیت آمیز از مردم علیه کرونا شود»، به مجازات زندان تا ۵ سال محکوم کرد.

• نتیجه پژوهش‌ها: کرونا در محله‌های فقیرنشین بریتانیا ۲ برابر بیشتر قربانی می‌گیرد
• کرونا و «روزنامه‌نگاری بحران» در گفت‌وگو با شمس‌الواعظین

در بوسنی، یک پزشک به جرم انتشار «اطلاعات نادرست» و «ایجاد ترس و وحشت» به جریمه تا ۱۵۰۰ یورو محکوم شده است چون در رسانه‌های اجتماعی نوشته است که بیمارستان محلی فاقد تهویه و تجهیزات ضروری است.

مقامات میانمار هشدار داده‌اند که هر کسی که اخبار جعلی درباره کووید-۱۹ منتشر کند مورد پیگرد قانونی قرار می گیرد و مقامات هر کسی را که درباره کمبود تجهیزات بیمارستانی سخن بگوید مورد پیگرد قرار می دهند.

در تانزانیا نیز مجوز یک روزنامه آنلاین پس از آنکه عکسی از رئیس جمهوری منتشر کرد که در میان جمع زیادی از مردم درخیابان حضور دارد و فاصله اجتماعی رعایت نشده است، مجوزش تعلیق شد.

سازمان عفو بین‌الملل از تمامی کشورها خواسته است که به حقوق بشر احترام بگذارند و بجای فشار آوردن به روزنامه نگاران و ممانعت از انتشار اخبار و اطلاعات، تلاش کنند اطلاعات درست و معتبر در دسترس مردم قرار گیرد تا مبارزه واقعی با شیوع کرونا امکانپذیر باشد.