رکود مهمان هتل‌های استان سمنان شد/ ضرر گریبان‌گیر خدمات گردشگری

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها – محمدحسین عابدی: مقابل درب یکی از بزرگ‌ترین هتل‌های استان سمنان می‌ایستیم نگهبان در حال تماشای تلویزیون شگفت‌زده ما را نگاه می‌کند انگار چند ماهی می‌شود که به‌جز کارکنان هتل کسی را ندیده است با تعجب می‌پرسد می‌خواهید بروید داخل؟ جوری سوال را طرح می‌کند که انگار خطری درون هتل ما را تهدید می‌کند، می‌گوییم.... بله؛

سوت‌وکور است، ساکت؛ آن‌قدر که جز صدای باد و پارس سگی که دورتر بوی ما را شنیده، چیزی به گوش نمی‌رسد تا ساختمان اصلی چند متری راه است یکی به استقبال می‌آید او هم انگار همین حالا از پای تلویزیون بلند شده است متوجه می‌شود که مسافر نیستیم خیالش راحت می‌شود انگار از خطری جسته است.

چند قدمی همراهمان می‌شود و می‌گوید: درست خاطرم نیست اما آخرین مسافری که در هتل پذیرش شد ۱۰ روز اول اسفندماه بود شاید هم پنجم خاطرم نیست اما به یاد دارم که یک زن و شوهر تهرانی بودند از خودروی‌شان یادم است یک بی ام دبلیو سیاه؛ دیگرکسی به اینجا نیامده البته مسافرها کم‌وبیش می‌آمدند اما چون حق پذیرش نداشتیم می‌رفتند.

عدم پذیرش مسافر و ضررهای آن

صاحب هتل نیست اما مدیر داخلی هتل که البته تأکید دارد برای مصاحبه باید هماهنگ کند، می‌گوید: از اسفندماه است که هتل پذیرش ندارد البته مجبور بودیم باز باشیم چراکه ممکن بود هرلحظه دستورالعمل جدیدی بیاید از سوی دیگر به انواع تجهیزات ضدعفونی مجهز بودیم که اگر لازم شد مهمانان پذیرش شوند بتوانیم تمام و کمال خدمات بهداشتی و حفاظت شخصی را به آنان ارائه کنیم اما ترس از کرونا سبب می‌شد که حتی اگر پذیرش مسافران هم آزاد باشد، کسی به ما مراجعه نکند.

هتل‌ها تا پایان سال ۹۹ باید کار کنند تا فقط جبران ضررهای اسفندماه ۹۸ تا بهار ۹۹ جبران شود و این یعنی رکود یا به‌عبارت‌دیگر ورشکستگی کمالی بابیان اینکه ضرر هنگفتی به هتل در این دو ماه واردشده است، بیان داشت: این ضررهای در بخش‌های مختلف است و اگر روی‌هم آنان را جمع کنیم شاید به ۸۰۰ میلیون تومان یا حتی یک میلیارد تومان هم برسد چراکه این هتل بالغ‌بر ۴۲ نیروی کاری دارد از سوی دیگر صدها کیلوگرم گوشت، مرغ، لبنیات، نوشیدنی و … در انبارها وجود داشت که مصرف نشد و باید پول آن‌ها پرداخت می‌شد، قبوض آب، گاز، برق، اینترنت، هزینه نگهداری مکان، چک‌هایی که شب عید داده شدند تا بتوانیم آن‌ها را پاس کنیم و ده‌ها هزینه دیگر که شاید من هم ندانم و صاحب هتل بهتر بداند.

وی بابیان اینکه ضرر واردشده از بابت کرونا به هتل‌ها و مکان‌های اقامتی بیش از دیگر اصناف بود به این دلیل که نخست هزینه‌هایشان تأمین نشد، دوم سودی که قرار بود شب عید و فروردین‌ماه داشته باشند حالا وجود ندارد و سوم ترس از کرونا سبب می‌شود که دوران رکود مالی این اماکن حداقل شش ماه دیگر هم وجود داشته باشد لذا به عقیده من هتل‌ها تا پایان سال ۹۹ باید کار کنند تا فقط جبران ضررهای اسفندماه ۹۸ تا بهار ۹۹ جبران شود و این یعنی رکود یا به‌عبارت‌دیگر ورشکستگی مقطعی.

ضرر میلیاردی

شرایط هتل عجیب‌وغریب است سرانگشتی می‌توان حساب کرد که این هتل ماهی ۸۰ میلیون تومان فقط حقوق کارکنانش را نتوانسته تأمین کند از سوی دیگر در این دو ماه سه میلیون و ۵۰۰ هزار تومان قبض آب، برق و تلفن و … دارد و به‌طور تخمینی می‌توانسته ۸۰۰ میلیون تومان از اجاره اتاق‌هایش درآمد داشته باشد که نصیبش نشده است پس بی‌راه نیست اگر بگوییم تنها همین یک هتل در استان سمنان بیش از یک میلیارد تومان ضرر کرده است آن‌هم در ۵۰ روز یعنی روزی دو میلیون تومان ضرر!

مقصد دیگر یک مهمان‌پذیر معمولی است با هشت اتاق کوچک اما مرتب، مهمان‌پذیری در دل شهر که معمولاً میزبان زائران رضوی است و بهار و نوروز اوج کارش؛ صاحب این مهمان‌پذیر هم تمام چک‌ها، پرداختی‌های بیمه، بیمه خودرو، عمر، بازپرداخت سررسید وام‌ها و … را به اسفند و فروردین موکول کرده که درآمدش با درآمد شش، هفت ماه این مکان برابری می‌کند.

جلوی پیشخوان پیرمردی دست زیر چانه، سریال نون خ می‌بیند، در را که باز می‌کنیم رشته‌ای از صدف‌ها و فلزها به هم برخورد می‌کند و با یک ریتم یکنواخت ورودمان را اعلام می‌دارد. پیرمرد از حال و هوای سریال بیرون می‌آید هدفمان از آمدن را بیان می‌کنم و می‌گوید: از بیچاره شدن مان گزارش تهیه می‌کنید؟ آن‌قدر بی حوصله است که گویا حال و هوای پاسخ به پرسش‌ها را هم ندارد تا آنجا که وقتی نامش را می‌پرسیم می‌گوید برای چه می‌خواهید!

همه چیزمان دود شد و رفت هوا، دو ماهی که می‌توانست اوج کاسبی مان باشد تمام و کمال هدر رفت او را حاجی می‌نامند از قدیمی‌های مهمان‌پذیرهای استان سمنان است بنای مهمان‌پذیرش هم که یکبار بازسازی شده، نشان از سرّ درونش می‌دهد می‌گوید: همه چیزمان دود شد و رفت هوا، دو ماهی که می‌توانست اوج کاسبی مان باشد تمام و کمال هدر رفت.

او که تا همین امروز درب مسافر خانه‌اش را باز نگه داشته و حتی یک روز هم از اسفندماه تا امروز آن را تعطیل نکرده است، می‌گوید: نبستم چراکه آماده بودم هر زمان اعلام کردند مسافر بگیرید بتوانم مسافران را پذیرش کنم اما در این مدت کسی را هم پذیرش نکردیم چراکه میراث فرهنگی مدام بازدید می‌کرد و از این کار منع شده بودیم.

حاجی می‌گوید: اینها همه‌اش مسخره بازی بود کرونا دیگر چه صیغه‌ای است ما اینجا الکل داشتیم اتاق‌ها تمیز هستند بارها اعلام کردیم که چرا نمی‌گذارند مسافر بگیریم از کجا بیاوریم پول کارگر و هزینه‌ها را بدهیم میراث فرهنگی با ما بد تا کرد.

از او می‌پرسم اگر نظارت و بازرسی میراث فرهنگی نبود مسافر پذیرش می‌کردید بدون درنگ می‌گوید صد درصد چرا نکنم؟ همان‌هایی که دستور بسته شدن و تعطیلی و قرنطینه دادند حالا ضرر ما را جبران می‌کنند؟

ضرر هنگفت مسافر خانه

وی در پاسخ به این سوال که چه میزان ضرر کرده است می‌گوید: خیلی، اصلاً نمی‌دانم چقدر … به آن فکرم نمی‌کنم بالاخره که بدبخت شدیم چه ۵۰ میلیون چه ۱۰۰ میلیون؛ کاری هم که برایمان نمی‌کنند نهایتاً یک وام ۱۰، ۲۰ میلیون تومانی ۱۴ درصد که آن را هم باید پس دهیم.

شرایط دیگر واحدهای اقامتی هم همین گونه است معمولاً آنانی که قدیمی تر بوده و اصطلاحاً استخوان دار هستند توانسته‌اند تاب بیاورند اما در این بین هم هستند تازه واردهایی که ورشکستگی خیلی زود به سراغشان آمده است نمونه‌اش چندین واحد اقامتی بوم گردی است که با وام‌های بعضاً ۳۰ میلیون تومانی و با دست خالی توسط یک روستایی بازگشایی شدند و هنوز به شش ماه نرسیده مجبور به تعطیلی شدند حالا اما با اقساط بانکی معوق و جیب خالی روبرو هستند و ورشکستگی خیلی زود سراغشان آمده است. میراث فرهنگی تعداد این واحدها را اعلام نمی‌کند اما ۸۲ واحد بوم گردی در استان سمنان وجود دارد که ۱۵ درصدشان در همین یکسال اخیر راه اندازی شده‌اند.

رکود تا چه زمان ادامه دارد؟

اما رکود تا کی قرار است گریبان بخش گردشگری استان سمنان را بگیرد؟ علی‌رضا صالحیان مدرس اقتصاد دانشگاه در این باره به خبرنگار مهر، می‌گوید: مشکل واحدهای اقامتی دو بخش دارد نخست ضرری که در شب عید و بهار کردند و دوم ترس روانی که مردم از اقامتگاه‌ها دارند و ممکن است تا چند ماه آتی نیز ادامه یابد در نتیجه پیش بینی می‌شود حداقل تا شهریور واحدهای اقامتی مسافرتی در رکود بمانند و پس از آن‌هم دیگر فصل پیک مسافرت‌ها را از دست داده‌اند و باید تا شب عید منتظر بمانند در نتیجه علناً این واحدها باید مدت‌زمان مدیدی در رکود بمانند.

صالحیان بابیان اینکه استقبال دوباره از واحدهای اقامتی نیازمند تخلیه بار روانی ناشی از کرونا در جامعه و اصطلاحاً بازیابی اعتماد عمومی توسط این هتل‌ها و مهمان‌پذیرها است که این موضوع هم کمی زمان می‌برد. این دسته از واحدهای خدماتی مانند رستوران‌ها و فست‌فودها سال‌ها و ماه‌ها به طول می‌انجامد تا بتوانند اعتماد عمومی را جلب کنند اما با یک اتفاق خواسته یا ناخواسته به سر جای اولشان باز می‌گردند و این طبیعت مشاغل خدماتی در این سطح است.

هزینه‌ها در صنعت توریسم بالا است در نتیجه کار یک هتل که متضرر شده با ۵۰ میلیون و ۱۰۰ میلیون تومان وام قرض‌الحسنه هم راه نمی‌افتد چراکه حتی جبران ضرر حقوق کارکنانش را هم نمی‌کند وی در پاسخ به این سوال که باید برای رفع ضرر و رکود این واحدها چه کرد، می‌افزاید: هزینه‌ها در صنعت توریسم بالا است در نتیجه کار یک هتل که متضرر شده با ۵۰ میلیون و ۱۰۰ میلیون تومان وام قرض‌الحسنه هم راه نمی‌افتد چراکه حتی جبران ضرر حقوق کارکنانش را هم نمی‌کند لذا باید پلان و برنامه‌ای جدی و عملیاتی برای این واحدها ریخت به نظر می‌رسد کمک‌های مالی در چند مرحله، استمهال بدهی‌هایشان به بخش‌های دولتی، اجرای برنامه‌های مسافرتی و خدماتی با انعقاد قراردادهایی مثلاً با شرکت نفت، سازمان‌های هواپیمایی، ارتش، آموزش و پرورش و … برای اقامت مسافران می‌تواند از جمله اقداماتی باشد که برای جبران بخشی از خسارات صنعت گردشگری انجام داد.

این مدرس دانشگاه می‌افزاید: مطمئناً نمی‌توان هرگز ضرر واردشده به این واحدها را جبران کرد اما می‌توان بخشی از آن را بازگرداند تا حداقل کمتر دچار ضرر شوند در نتیجه می‌توان برای هتل‌ها و واحدهای اقامتی در ماه‌های باقی مانده سال سهمیه پذیرش مسافر در نظر گرفت آن‌هم برای بخش‌های دولتی و خصوصی با پرداخت بخشی از هزینه اقامت به صورت سوبسید؛ اینگونه هتل‌ها با ارائه خدمات مسافری مشتریان بیشتری خواهند یافت در نتیجه صدقه و وام هم دریافت نمی‌کنند مضافاً بر اینکه دولت هم اصلاً بودجه‌ای ندارد که بتواند به هتل‌های کشور میلیاردها تومان پول حتی به شکل وام بدهد.

راهکارهایی که دولت باید در نظر بگیرد

یک فعال گردشگری نیز درباره این شرایط رکورد پیش آمده به خبرنگار مهر، می‌گوید: گردشگری یک زنجیره از خدمات است که حمل و نقل، خدمات اقامتی، غذا، راه، نیروی انتظامی و اماکن، میراث فرهنگی، شرکت‌های خصوصی تولیدی اقلام غذایی، مرغداری‌ها و دامداری‌ها و … را تحت تأثیر خود دارد در نتیجه رکود یک بخش به رکود دیگر بخش‌ها نیز منتهی می‌شود کما اینکه بسته شدن هتل‌ها و مهمان‌پذیرها، رستوران‌ها، دانشگاه‌ها و… به ورشکستگی بسیاری از مرغداران و دامداران و… انجامیده است لذا اگر قرار است کاری برای رفع ضرر بخش گردشگری شود نیز باید برنامه‌ای همه جانبه و چندبخشی باشد.

محمدرضا شریعتی بابیان اینکه مهمان‌پذیرها، بوم گردی‌ها، هتل‌ها و … دچار رکودی شده‌اند که علی‌رغم ایجاد شدن یکباره، متأسفانه مدت‌ها برای رهایی از آن زمان لازم است تا دوباره زنجیره گردشگری شکل خود را دوباره به دست بیاورد لذا به نظر می‌رسد دولت باید بسته حمایتی مثلاً شش‌ماهه یا ۹ ماهه شامل وام قرض‌الحسنه، استمهال بدهی‌ها و… را به این واحدها ارائه کند تا دوباره از رکود خارج شوند هرچند هرگز جبران ۱۰۰ درصد خساراتشان را نمی‌کند.

آغاز پذیرش مسافر با اقدامات تأمینی

دولت می‌تواند با به کارگیری راهبردی در راستای تهیه سهمیه مسافر و خدمات مسافرتی به هتل‌ها و اقامتگاه‌ها کمک کند در ادامه اجرای طرح فاصله گذاری اجتماعی گویا قرار است هتل‌ها و اقامت گاه‌های استان سمنان کم کم با شیبی ملایم مسافر پذیرش کنند اما شنیده‌ها حاکی از آن است که فعلاً می‌بایست با رعایت تمام نکات ایمنی و بهداشتی ۲۰ درصد ظرفیتشان را تحت اقامت مسافران قرار دهند که نه تنها دردی از آنان دوا نمی‌کند بلکه در این ایام مسافری در استان نیست که به هتل‌ها بیاید.

به نظر می‌رسد دولت می‌تواند با به کارگیری راهبردی در راستای تهیه سهمیه مسافر و خدمات مسافرتی به هتل‌ها و اقامتگاه‌ها کمک کند برای مثال شرکت نفت از کارکنان خود که در طول سال به مسافرت می‌روند بخواهد تا ۳۰ سهمیه به شهرستان سمنان، ۳۰ سهمیه به شهرستان شاهرود و به همین ترتیب سایر شهرهای استان سمنان بفرستند تا حداقل مسافر برای این اماکن گردشگری تأمین شود.

استفاده از سهمیه مسافران

در سال ۹۸ طبق آمار غیررسمی ۲۵ میلیون و طبق اعلام رسمی مسئولان استانداری سمنان ۲۱ میلیون زائر رضوی از راه‌های استان به مشهد مقدس سفرکرده‌اند از میان صحبت‌های کارشناسان این امر بر می‌آید که کافی است نهادهای دولتی و خصوصی از کارکنانشان بخواهند که اقامت بین راهی‌شان را در مراکز اقامتی شهرهای استان سمنان داشته باشند و برای مثال ۷۰ درصد هزینه آن را سوبسید دهند تا رکورد از دوش مکان‌های خدماتی مسافری برداشته شود که البته این پیشنهاد نیز لازم به بررسی کارشناسی است.

نظرات درباره راهکارهای خروج مراکز اقامتی استان سمنان از رکود متفاوت هستند از یکسو همزمانی عید با کرونا و سپس ماه رمضان سبب شد تا نه تنها این اماکن در زمینه جذب مسافر بلکه در زمینه خدمات مهمانی‌ها و پذیرایی از عروسی‌ها هم فعلاً ناکام بمانند و لذا دچار رکودی کم‌سابقه شوند.

حال باید دید دولت برای برون رفت این مراکز خدماتی از رکود و مشکلات اقتصادی چه راهکار عملیاتی را در پیش می‌گیرد تا هم اعتماد عمومی به هتل‌ها و مسافرخانه‌ها دوباره تأمین و هم خسارات این واحدهای خدماتی تا حدی جبران شود.