نگهبان دشت‌های شقایق باشیم

«هر گلی می‌زنی به سر خودت می زنی»، «شاخ گل هرجا که می روید گل است»، «هر گلی را رنگ و بوی دیگر است» و یا «فرزند فلانی مانند دسته گل است» ، بطور قطعا این ضرب المثل ها را بارها و بارها شنیده اید، نکته جالب آن وجود واژه «گل» در همه آنها است، این نشان می دهد که گل همواره در زندگی انسان ها نقش مهمی داشته، حتی گونه هایی از گل مانند لاله های واژگون که از منحصر به‌فردترین گونه گل‌ها و گیاهان بومی و وحشی مناطق کوهستانی ایران است که در ارتفاعات سردسیر کهگیلویه و بویراحمد، اشترانکوه لرستان، کوه‌های چهارمحال و بختیاری، گلستان کوه در خوانسار و روستای هنده از توابع گلپایگان در سطح وسیع و قابل توجهی می‌رویند، در سر ستون های کاخ ساسانی و هم در موزه تاق بستان در کنار نقش پادشاه ساسانی دیده می‌شود.

بنابراین گل همواره در تمدن ما ایرانی ها جایگاه ویژه ای داشته اما همواره نیز مورد تهاجم و بی رحمی انسان قرار گرفته، نمونه بارز آن شقایق هایی است که با هزاران امید در دشت های دماوند و پای دیو سفید پای در بند سر از خاک بر می آورند تا دمی را با جهان خاکی سر کنند اما زیاده خواهی انسان‌ها همان عمر چند ساعته آنها را نیز کوتاه و کوتاه تر می کند.

وقتی در خرداد ماه وارد دشت «رینه» در دامنه کوه دماوند می شوی گل هایی با رنگی خیره کننده از طیف قرمز انتظارت را می کشند تا برای دقایقی تو را از دغدغه های زندگی شهرنشینی و ماشینی دور کنند؛ اما دیری نمی پاید که حجم زیادی از آنها یا در دستانت در حال دست و پنجه نرم کردن با مرگ هستند و یا در زیر چرخ خودروها که خود را تا پای کوه کشیده اند در حال جان دادن، بنابراین در مدت کوتاهی زندگی این گل های زیبا تمام می شود بدون اینکه حظی از دنیا برده باشند اما چون ذات طبیعت بخشنده است دوباره سال آینده باز در همان زمان سر از خاک بر می آورند تا باز دلی را که تاکنون هزاران بار مرگ زودرسش را رقم زده، خوشحال کند بدون اینکه منتی گذاشته باشد.

وقتی با چند ساعت رانندگی می توانیم از شهر پر از دود و هیاهویی مانند تهران خلاص شویم و خود را به دست طبیعت بسپاریم پس چرا باید با ندانم کاری و شاید هم خودخواهی، این نعمت بی منت را از خود و فرزندانمان دریغ کنیم، اگر به همین روال پیش رویم در آینده ای نه چندان دور دیگر هیچ شقایقی در دشت های دماوند وجود نخواهد داشت و فقط باید خاطره این زیبایی چشم نواز را برای آیندگان تعریف کنیم، آیا هرگز به این فکر کرده اید که این گل های زیبا که در اطراف محل زندگی ما می رویند از نظر روحی، روانی و حتی اقتصادی چقدر در زندگی ما تاثیر دارند؟ 

در سال ۱۳۸۴ جمعی از دوستداران محیط زیست برنامه حفاظت از دشت های شقایق دماوند را با هدف حفاظت از این گونه ارزشمند پایه گذاری کردند و مطابق آن هر ساله در ماه‌های خرداد و تیر که این شقایق‌ها سر از خاک بیرون می‌آورند، گروه‌هایی از فعالان محیط‌زیستی به منطقه رینه می‌روند تا از دشت‌های شقایق حفاظت کنند. وسعت این دشت که با نام پارک ملی لار ثبت شده است ۲۸ هزار هکتار است که در بهار به فرشی از گل تبدیل می‌شود.

حسین عبیری گلپایگانی فعال محیط زیست و یکی از اعضای برنامه حفاظت از دشت های شقایق به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: متاسفانه در چند دهه اخیر با دخالت انسان و برخی دلایل مختلف دشت های گل خودرو وحشی یکی پس از دیگری در حال نابودی است و اگر غفلت کنیم شاید تا چند سال آینده از این دشت هایی که تا امروز باقی مانده اند فقط نامی به جای بماند، به همین مناسبت چند سال است که فعالان محیط زیست و دوستداران منابع طبیعی کشور با به صدا در آوردن آژیر خطر نابودی این دشت ها، خود نیز به صورت داوطلبانه برای حفاظت از این دشت ها به کمک آنها شتافته اند.

وی افزود: شاید به دلیل کمبود امکانات این افراد نتوانند آنطور که باید و شاید برنامه های حفاظتی خود را پی گیری کنند اما فعالان محیط زیست و دوستداران منابع طبیعی کشور اعتقاد دارند که با این کمک های اندک و ناچیز نیز حتما می توانند باعث افزایش آگاهی و هوشیاری مردم شوند تا آنان خود وارد عرصه حفاظت شده از تخریب و نابودی این دشت های زیبا جلوگیری کنند، از طرفی به صدا در آوردن آژیر خطر نابودی این دشت ها باعث افزایش آگاهی مسوولانی شده که حوزه فعالیت و ماموریت سازمانی آنان حفاظت و نگهداری از این دشت ها است و آنان را نسبت به خطراتی که این گونه ارزشمند را تهدید می کند، آگاه کرده است.

مشارکت همگانی برای حفاظت از دشت شقایق  

عبیری ادامه داد: برنامه نگهبانی از دشت شقایق دامنه های کوه دماوند و دشت لار برای اولین بار در کشور توسط تعدادی از فعالان محیط‌زیست و دوستداران منابع طبیعی استان های تهران و مازندران به صورت داوطلبانه و با هدف جلوگیری از تخریب دشت شقایق دامنه های کوه دماوند و دشت لار که توسط برخی گردشگرنماها صورت می گیرد، از سال ۱۳۸۴ آغاز شد و در چند سال گذشته این برنامه به صورت مداوم هر ساله برگزار می شود.

وی گفت: زمان برگزاری این برنامه در روزهای پنجشنبه و جمعه خرداد و تیر ماه همزمان با شکوفایی گل های شقایق است و تا روز ۱۳ تیر ماه مصادف با «روز ملی دماوند» ادامه دارد، در این مدت نگهبانان دشت شقایق با شگفتن اولین گل‌های شقایق وحشی برای نگهبانی از آنها به این دشت می‌روند، با توجه به وسعت زیاد دشت های شقایق دامنه های کوه دماوند و دشت لار و همچنین نبود امکانات لازم برای حافظان و همچنین کم بودن تعداد داوطلب آنطور که باید و شاید نتوان از این گلهای زیبا حفاظت کرد اما می توان از این راه کار اطلاع رسانی را انجام داد تا موجب ماندگاری این دشت ها شویم.

این فعال محیط زیست تاکید کرد: دشت گل های شقایق دماوند و لار در دنیا بی نظیر و منحصر به فرد هستند بنابراین برای آنها نمی توان ارزش اقتصادی متصور شد، برای تخریب این گل دشت های زیبا هزینه زیادی نیاز نیست اما اگر بخواهیم زمانی این دشت ها را احیا کنیم قطعا باید هزینه سنگینی را متقبل شویم و شاید هم حتی احیا نشوند، حتی می توان با اجرای صحیح طرح گردشگری در این دشت ها به منیع درامدی برای اهالی بومی تبدیل  شود که در این صورت اهالی خودشان در صدد حفاظت از این عرصه ها برخواهند آمد.

وی اظهار داشت: بنابراین در مسیر حفاظت از دشت گل های شقایق باید به فرزندان خود بیاموزیم که گل ها فقط در گلزار زیبا هستند و در صورت کندن هر گل فقط چند ساعت زنده خواهند ماند در صورتی که در حالت طبیعی تا هفته ها موجب شادمانی تعداد زیادی از بازدید کنندگان خواهند شد،  

عبیری تصریح کرد: سودجویان به خاطر منافع شخصی آگاهانه و گاهی ناآگاهانه کمر به تخریب و نابودی محیط زیست و منابع طبیعی بسته اند که دشت های گل وحشی یکی از این موارد است پس بیایید پیش از نابودی این منابع خدادادی با اطلاع رسانی صحیح مردم را آگاه کنیم.