چالش‌های پیش‌ روی نخست وزیر تازه؛ آیا او قهرمان عراقی‌ها می‌شود؟

زهره نوروزپور: اواخر مهرماه سال گذشته، آشوب های عراق اغاز شد. تظاهراتی که منجر به کشته شدن ده ها عراقی و مجروحیت آنها انجامید. غوغایی در عراق به پا شد و امروز با رای به کابینه الکاظمی فرونشست. برخی می گویند این رای اعتماد ارامش قبل از طوفان است! و باز عراق به همان آشوب باز می گردد اما ادله محکمی دراینباره وجود ندارد.

عراق بالاخره نخست وزیر خود را انتخاب کرد آنهم از نوع اطلاعاتی پس بعید نبود بتواند احزاب را به کابینه انتخابی خودش راضی کند و آبی بر آتش دو دستگی سیاسی این کشور جنگ زده بریزد. البته  دو وزیر کلیدی این کشور همچنان در دست بررسی است. وزیر خارجه و وزیر نفت بدون رئیس ماندند.

چالش های پیش روی الکاظمی بسیار است. از خروج آمریکا گرفته تا ظهور مجدد داعش و جنگ میان ایران و آمریکا و بی ثباتی سیاسی و امنیتی در عراق. اما الکاظمی فوت کوزه گری را می داند. او یک روزنامه نگار بوده، او رسانه را می شناسد. او می داند برای دل بردن از فراکسیون ها و احزاب سیاسی باید فراجناحی عمل کند. از همان روزهای آغازین معرفی او گمانه زنی ها بر انتخاب قطعی او در کفه ترازو وزن بیشتری داشت. الکاظمی کسی بود که بعد از برکناری عبدالمهدی، علاوی و الزرفی روی کار آمد. اتو حالا در سخنرانی دیشب خود در پارلمان عراق می گوید که اجازه نخواهم داد کشورم محل تجاوز به کشور دیگری شود. او همچنین وعده داد که تا یک سال اینده زمینه انتخابات عادلانه را فراهم کند تا عراق به سمت ثبات پیش برود. به نظر می رسد الکاظمی کسی است که کارش را خوب بلد است! در طی 6 ماه گذشته که عراق در آشوب و خون بود هیچکدام از کاندیدهای نخست وزیری به این مرحله نرسیدند و او در حالی رای اعتماد را از سیاسیون عراقی گرفت که این روزها داعش بار دیگر بلای جان عراقی ها شده است.

از سوی دیگر گروه مقاومت نیز با انتخاب او موافق شده است، کتائب حزب الله و حشدالشعبی پیش از این گفته بودند که او در شهادت سردار سلیمانی و ابومهندس کم کاری کرده است. که بعد از آن ثابت شد که اظهارات گروه مقاومت سندی به همراه ندارد کما اینکه الکاظمی وزیر دفاع خود را نزدیک به مقاومت انتخاب کرده است.

چالش های الکاظمی چیست؟

اولین و مهمترین آن را شاید بتوان خروج آمریکا از عراق و اختلاف تهران و واشنگتن در جهت منافع دو کشور در عراق دانست. پارلمان عراق لایحه ای برای این خروج تصویب کرده است که اعتراض واشنگتن را به همراه داشته، پس از تصویب این لایحه ناآرامی های مشکوکی در عراق شدت گرفت. تحرکات داعش و حملاتی به سفارت آمریکا که دست اخر مشخص نشد این حملات از سوی چه گروهی انجام شده است. برخی تحلیلگران در همان زمان حملات معتقد بودند که این حملات برای ناامن کردن عراق در راستای توجیه حضور نظامی آمریکا است تا واشنگتن با بهانه تهدید منافعش در عراق ماندگار شود.

دومین مساله به وضعیت فروش نفت این کشور است که عراق فعلا عمده مخارج را از این طریق فراهم می کند که آن هم اختلاف دیرینه ای با اقلیم کردستان بر سر منابع نفتی دارد چرا که عمده چاه های نفتی دست اقلیم است.

سومین مساله معافیت های تحریمی عراق است؛ اگر این معافیت ها از سوی آمریکا تمدید شود عراق مانند هرساله با مشکل گاز و برق مواجه خواهد شد مساله ای که در سالهای گذشته اعتراضات گسترده عراقی ها را به همراه داشته است.

چهارمین مساله به بحث های داخلی این کشور است. دو دستگی میان حامیان صدر و دیگر عراقی ها این روزها شدت بیشتری به خود گرفته است. مقتدی صدر ظاهرا این روزها خود نیز از ادامه اعتراضات منصرف شده است اما حامیان او همچنان با اسلحه درخیابان ها پرسه می زنند و با مخالفان صدر درگیر شده اند. این در حالی است که تنها اختلاف بر سر این دو گروه نیست احزاب و فراکسیون های سیاسی عراق هرکدام ساز خودشان را می زنند و برخی از روزنامه نگاران عراقی می گویند اینها طی 17 سال گذشته جز فساد و دزدی کاری از پیش نبرده اند و حالا دعوای آنها برای سهم بیشتر در پست های کلیدی برای همین است.

پنجمین مساله نیروهای مقاومت عراق است که برخی از احزاب سیاسی عراق خواهان متوقف کردن این نیروهایی بسیج مردمی هستند. و این مساله نیز خود سبب اختلاف شده است. این در حالی است که بسیج مردمی این روزها در حال دفع مجدد گروه تروریستی داعش است.

با وجود این چالشها آمدن الکاظمی چه فوایدی دارد؟

در همین باره علیرضا تقوی نیا کارشناس و پژوهشگر خاورمیانه در کانال تلگرامی خود نوشت: انتخاب الکاظمی 10 نکته مهم به همراه داشت:

اول، مصطفی الکاظمی زمینه اسلامی دارد و از معارضین حکومت صدام بود و در دوره وی به اعدام محکوم شده بود.

دوم، وی روزنامه نگار و شخصیتی فراجناحی است که عضو هیچ کدام از احزاب و جریان های سیاسی عراقی نیست و به همین دلیل بهترین گزینه جریان شیعه برای حل اختلافات درون طائفه ای می باشد.

سوم، وی از سال ۲۰۱۶ به ریاست دستگاه اطلاعاتی عراق رسید. دستگاه اطلاعاتی ملی عراق ساخته آمریکایی ها بود و نیمی از توان آن صرف بخش مبارزه با ایران می شد. از اقدامات مهم الکاظمی انحلال بخش مقابله با ایران از ساختار دستگاه اطلاعاتی عراق بود. همچنین در دوره مسئولیت وی بسیاری از مسئولان دستگاه اطلاعاتی عراق که علیه ایران موضع داشتند تغییر کردند. نکته دیگر اینست که دستگاه اطلاعاتی عراق با مدیریت کاظمی ضربات جبران ناپذیری به گروههای تروریستی تکفیری وارد کرد و می توان گفت مدیریت او صرفا اطلاعاتی، امنیتی و غیر جناحی بود.

چهارم،نخست وزیری وی در زمانی که آمریکا به دنبال آشوب و آنارشیسم در عراق بود و هسته های خفته داعش فعال گشته اند یک اتفاق میمون و مبارک است زیرا این مسئولیت موقت بوده و در طی یکسال آینده که انتخابات برگزار خواهد شد میتواند امنیت را بازگردانده و به اقتصاد عراق سر و سامان بدهد که در اینصورت تیر آمریکا جهت بی ثبات سازی عراق به سنگ می خورد؛ چرا که آمریکا پس از مصوبه پارلمان عراق مبنی بر اخراج نیروهای آمریکایی مترصد آشوب و هرج مرج بود تا بتواند نیروهای وابسته به خود را سرکار آورده و بقای نظامی اش در عراق را تضمین نماید.

پنجم، وی فردی ایدءال مقاومت نیست اما معدل نسبتا خوبی دارد و با اهل تسنن و اکراد عراق نیز همکاری داشته و می تواند ثبات را به همسایه غربی ایران برگرداند.

ششم، ادعای حزب الله عراق مبنی بر دست داشتن مصطفی الکاظمی درشهادت سردار سلیمانی و ابومهدی المهندس صرفا یک اتهام بوده و هیچگاه نیز اثبات نشده است. جالب است فرد مدعی این مطلب اخیرا پذیرفته تا در این خصوص تحقیقات صورت گیرد که نشان دهنده بی اعتباری این گزاره دارد.

هفتم، نخست وزیر در عراق با توجه به سیستم پارلمانی این کشور در واقع گروگان نمایندگان است و با توجه به اکثریت نمایندگان شیعه عراق که حامی مقاومت هستند به نظر می رسد دولت کاظمی فعالیت نیروهای مقاومت را با چالش و مانع مواجه نخواهد کرد. حتی انتخاب وزیر دفاع عراق سپهبد جمعه عناد سعدون الجبوری که در سرکوب داعش با حشدالشعبی هماهنگی نزدیکی داشت نیز در همین راستا تحلیل می شود.جالب است بدانید هفته گذشته که وی لیست وزرای خود را به سران شیعه ارائه کرد با عتاب جدی نوری مالکی و برخی دیگر مواجه شد و مجبور به تغییر وزرای حساس به نفع شیعیان حامی مقاومت گردید.

هشتم، در جلسه دیشب پارلمان عراق همه وزرا به جز ۵ وزیر دادگستری، فرهنگ ، مهاجرت ، تجارت و کشاورزی رای اعتماد گرفتند و رای اعتماد به وزرای نفت و امور خارجه هم در جلسه بعدی تعیین تکلیف خواهد شد. نکته مهم دست رد زدن نخست وزیر جدید عراق به کردها بود که خواهان وزارت دارایی بودند اما کاظمی درخواست آنها را رد ‌کرد. وزیر دارایی از آن جهت اهمیت دارد که بودجه استانهای عراق را تخصیص می دهد.

نهم، کاظمی اجرای مصوبه پارلمان عراق جهت بیرون راندن نظامیان آمریکایی را تایید کرده است و دیشب نیز اعلام کرد اجازه نخواهد داد از خاک عراق علیه کشور دیگری عملیات صورت گیرد که مخاطب آن مشخص است.

دهم، اگر فرایند انتخاب نخست وزیر بیش از این طول می کشید طائفه شیعه در عراق زیر سوال می رفت خصوصا که تابستان در پیش است و مسئله تامین برق در استانهای جنوبی شیعه نشین در تابستان ها یک معضل بزرگ و جدی برای دولت های عراق می باشد که همواره تبعات امنیتی ایجاد می کند ؛ یا مسائلی چون اشتغال ، زراعت و صنایع عراق که مسبب نارضایتی های جدی مردم شده است. شیعه دوست نداشت به عنوان یک مانع از او یاد شود.

آیا عراق روی ثبات را خواهد دید؟

اوضاع عراق عجیب و پیچیده است. از این نظر که گویا گرفتاری و مصیبت برای این کشور پایانی ندارد. مردمان آن پس از دفع داعش آسایش و ارامش خاصی را تجربه نکردند چرا که پس از پیروزی عراق بر داعشی ها، سیاسیون عراقی به اختلافات عدیده ای برخوردند، برای کسب قدرت بیشتر ! که این اختلاف پس از انتخابات پارلمانی و گرفتن کرسی های بیشتر از سوی شیعیان شدت گرفت. سیاسیون و فراکسیون های عراقی احساس می کردند مشکل داعش رفع شده و حالا باید به امورات سیاسی خودمان بپردازیم! اما شرایط انگونه که عراقی ها فکر می کردند پیش نرفت، مردم عراق خواهان حقوق مدنی خود شدند و به خیابان ها امدند اشوب و ناامنی شدت بیشتری گرفت و آنارشیسم حاکم و نفوذ گروه هایی به داخل معترضان، سبب شد بار دیگر گروه تروریستی داعش ظهور مجدد خود را اعلام کند. با توجه به چالش های پیش روی الکاظمی و کشوری مصیبت زده که هنوز نتوانسته است خرابی های حملات نظامی آمریکا و داعش به عراق را بازسازی کند، و با توجه به فواید امدن او شاید بتواند چند صباحی قهرمان عراقی ها شود. با توجه به پیشینه اطلاعاتی و مبارزاتی که علیه صدام داشته است او کارکشته راه محسوب می شود. همین که توانست عراقی ها را مجاب به رای اعتماد کند این خود قهرمانی بسیار بزرگی محسوب می شود! امید می رود که مردم عراق پس از این روی کمی آرامش را پس از سالها ببینند....

23/ 310 310