بازگشایی دانشگاه‌ها پس از ماه رمضان؟

خبرگزاری تسنیم: دکتر ایرج حریرچی در نشست خبری که در استودیو سلامت وزارت بهداشت و به‌صورت ویدئوکنفرانس برگزار شد، گفت: همان‌طور که رئیس سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده، دو هدف اصلی مبارزه با ویروس کووید 19، حفظ سلامت مردم، اعم از جلوگیری از مرگ و بیماری و حفظ معیشت و اقتصاد مردم است؛ قاعدتاً درصدی از عدم رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی در حین بازگشایی‌ها نوعی رقابت و تناقض در این دو هدف مهم ایجاد می‌کند.

وی افزود: اهداف اصلی حفظ سلامت و حفظ معیشت مردم است، قاعدتاً هر نوع بازگشایی که برای تأمین معیشت و نیازهای اقتصادی مردم انجام می‌شود، باید با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی به حداکثر ممکن برسد و در عین‌ حال، آسیب‌رسان به‌سلامت نباشد؛ هرگونه افزایش حضور مردم در اجتماع و هر نوع تردد در سطح شهرها و هرگونه بازگشایی که دارای اثرات اقتصادی واضح و قابل‌توجهی نباشد، در شرایط همه‌گیری فعلی می‌تواند خطرناک باشد.

حریرچی بیان کرد: رعایت عدالت در سلامت و در ارائه خدمات بهداشتی و درمانی در زمینه کرونا، دستاورد بزرگ جمهوری اسلامی ایران در مقابله با ویروس کووید 19 است. مجموعه اقدامات بهداشتی و درمانی در کشور در این دوران بدون هیچ تبعیض جغرافیایی، قومی، سنی، جنسی و طبقاتی انجام شده است. مراقبت از یک بیمار کرونایی فقیر ساکن در نقاط محروم و دورافتاده کشور بدون هیچ تبعیضی و مشابه درمان یک فرد ثروتمند و یا مسئول در مرکز کشور در سیستم و وزارت بهداشت و بیمارستان‌های دولتی انجام‌شده است که مقایسه با اروپا و آمریکا که مرگ‌ومیر افراد رنگین‌پوست و فقیر 2 الی 4 برابر اقشار برخوردار است یا در مقایسه با انگلیس که آمار مرگ در مراکز نگهداری سالمندان را اعلام نمی‌کند یا در مقایسه با چند کشور اروپایی که سالمندان را در بیمارستان پذیرش نمی‌کنند، در ایران حتی افراد بالای 70 و 80 سال بستری شده و مرخص شده‌اند.

سونامی اطلاعات غلط درباره کرونا

حریرچی با بیان اینکه یک موضوع مهم، سونامی اطلاعات غلط در مورد بیماری کرونا در سطح جامعه و حتی در پژوهش‌ها و مقالات است، متذکر شد: بسیاری از پژوهش‌ها و مقالات علمی که انجام می‌شوند غیرقابل اعتماد و حتی اشتباه هستند، هم‌اکنون حتی در مجلات علمی تحقیقاتی منتشر می‌شود که هم خود تحقیق طراحی و زمان‌بندی مناسب ندارد و هم از لحاظ داوری دچار مشکلات جدی است و با توجه به تجربیات چندماهه اخیر و انتشار مقالات علمی و رد و بطلان آن‌ها بعد از مقطعی، باید صراحتاً بگویم هرگونه پژوهشی که در مورد کرونا ممکن است در ابتدا درست و علمی به نظر برسد، اما بافاصله اندک بطلان آن مشخص شود، لذا از مردم می‌خواهم که با دیده تردید نسبت به مقالات نگاه کرد، چراکه ممکن است به‌زودی و با سرعت نتایج آن تحقیق کنار گذاشته شود.

گرمای آب‌وهوا علت از بین رفتن کرونا نیست

وی افزود: تأکید می‌کنم که گرمای آب‌وهوای یک منطقه دلیل از بین رفتن کرونا نیست و مثال بارز آن‌هم استان خوزستان و نقاطی از استان بوشهر است بنابراین، باید در همه استان‌ها اقدامات بهداشتی و درمانی را رعایت کنیم و آماده‌باشیم تا بعد از فصل گرما هم با این ویروس مواجه خواهیم شد.

وی با اشاره به انتشار مقاله‌ای درباره مطالعه وضعیت شیوع کرونا در برخی استان‌ها مانند گیلان از طریق تست سرولوژیک، یادآور شد: درباره آنتی‌بادی در برخی استان‌ها مانند گیلان مطالعاتی انجام و درصد بالایی از میزان درگیری ذکر شده است. البته مطالعه بر اساس دعوت تلفنی و اجابت افراد در پاسخ‌دهی است، 33 درصدی که منتشرشده می‌تواند زیاد و خارج از عرف تلقی شود، اما مطالعات انجام‌شده و تخمین‌هایی که زده می‌شود، درصدهای دو رقمی پایین در حد 10، 12 و 15 درصد از ابتلای افراد کم علامت و بی علامت گفته می‌شود که اگر این موضوع صحت کامل داشته باشد، اینکه ما ابتلای 10تا 15 درصدی داشته باشیم، اما درصد مرگ‌ومیر و بستری در بیمارستان‌هایمان به این حد پایین باشد، می‌تواند یک دستاورد باشد و نشان‌دهنده این باشد که سیستم بهداشتی و درمانی علیرغم ابتلای چندین میلیونی افراد، توانسته بستری و مرگ‌ومیر را در حد بسیار پایینی نگه دارد.

درصد بالای ابتلا در تهران و روند افزایشی در خوزستان

وی درباره روند صعودی کرونا در تهران و خوزستان و احتمال بازگشت تعطیلی‌ها، گفت: در تهران به دلیل جمعیت بالا، درصد بالایی از ابتلاها را داشته است. روند خوزستان هم ‌افزایشی است. قاعدتاً سیاست ما به‌صورت شهرستانی و بر اساس کم‌خطر، خطر متوسط و خطر بالاست. اگر در جایی بازگشایی‌ها موجب افزایش بیماری شود و یا به دلیل خصوصیت اپیدمی یک شهرستان و یا خصوصیات اجتماعی آنجا، اگر بازگشایی باعث شود که با تشدید موارد ابتلا مواجه شویم، حتماً تصمیمات سخت‌گیرانه‌تر و بازگشت به گذشته را خواهیم داشت.

حریرچی تأکید کرد: اهواز دومین شهر کشور از نظر میزان حاشیه‌نشین محسوب می‌شود و در حال حاضر تمرکز موارد افزایش بیماری در خوزستان هم در اهواز است که حتماً باید تدابیر مناسبی برایش اتخاذ شود. امروز هم جلسه ستاد استان تهران با حضور وزیر بهداشت و مسئولان استانی و سایر دستگاه‌های استانی بود. خود تهران هم از نظر خصوصیات خاصی که از نظر تراکم جمعیت و جمعیت شناوری که روزانه به تهران اضافه می‌شود و از نظر تبادلی که با مناطق دیگر دارد و از این نظر که تعداد قابل توجهی از مردم به بخش خصوصی مراجعه می‌کنند، جای مهم و خطیری برای ماست و می‌تواند در کنترل کرونا پاشنه آشیل ما باشد.

حریرچی در خصوص وضعیت ابتلا به کرونا در استان خوزستان، گفت: ما همچنان نگران خوزستان هستیم و روند ورودی در این استان صعودی است. بر همین اساس، از مردم خوزستان درخواست می‌کنیم که به فاصله‌گذاری اجتماعی توجه بیشتری داشته باشند. گرچه باید توجه کرد که اپیدمی در خوزستان نسبت به سایر استان‌ها و برخی استان‌های جنوبی کشور نسبت به سایر استان‌ها دیرتر آغاز شده و این موضوع باعث شده که شاهد اوج‌گیری و تشدید بیماری کرونا در این استان‌ نسبت به سایر استان‌ها باشیم.

معاون کل وزارت بهداشت درباره احتمال بروز موج دوم کرونا در کشور با توجه به بالا بودن آمار ابتلا به کرونا در تهران، اظهار کرد: باید توجه کرد که ما هم باید واقعیت و نکات مثبت را بگوییم و هم نکات نگران‌کننده را مطرح کنیم. باید توجه کرد که در استان تهران طی چند هفته گذشته روند تعداد بستری، روند تعداد مراجعین، روند تعداد بستری در بخش‌ آی سی یو و روند تعداد مرگ‌ومیر ناشی از کرونا، روند نزولی است، اما هنوز آمار ما در تهران می‌تواند قابل‌توجه تلقی شود. درباره تهران با توجه به ویژگی‌های خاص شهر، هنوز نگران هستیم.

حریرچی درباره عادی‌سازی شرایط نیز گفت: ما در 23 فروردین در کل کشور و 30 فروردین در تهران بازگشایی‌ها را انجام دادیم. دوره پنج روزه برای افزایش مراجعات سرپایی و دوهفته‌ای برای ارزیابی موارد بستری، در اکثر بازگشایی‌ها طی شده است و خوشبختانه در این دوره دو هفته نه‌تنها روند افزایشی نداشتیم، بلکه روند نزولی هم داشتیم. این ناشی از آن است که مردم در اکثر موارد رعایت کرده و ترددها را کاهش داده‌اند. مواردی که نکات بهداشتی را رعایت نمی‌کنند، تذکرات را به آن‌ها می‌دهیم. اینکه فکر کنیم که روند بدی داریم، درست نیست.

وی ادامه داد: در سطح جهانی هم در کشوری مثل آمریکا با وجود اینکه بسیاری از ایالت‌ها روند صعودی دارند، بازگشایی‌هایی را شروع کرده‌اند و در بسیاری ایالت‌ها بیش از روندهای اعلامی دولت، مردم از خانه خارج‌شده‌اند. در انگلیس که هوا آفتابی است حضور مردم در پارک‌ها و اماکن عمومی بسیار بیشتر از چیزی بوده که دولت این کشور مجوز داده است و در بسیاری از کشورهای اروپایی هم این‌گونه است. بنابراین، باید کمی به واقعیت‌های اجتماعی و تحمل مردم هم توجه کنیم. هر چه بیشتر بگوییم تعطیل شود، دال بر دلسوزی و روشنفکری نیست، این‌ها باید در تعادل باشد و حتماً به دوگانه سلامت و معیشت توجه شود تا هر دو هدف با حداکثر ممکن حاصل شود.

روند نزولی ابتلا به کرونا در کشور و صعودهای کم‌رمق در برخی استان‌ها

حریرچی خاطرنشان کرد: درعین‌حال باید توجه کرد که ما نسبت به چند هفته گذشته، یک‌روند نزولی 60 الی 70 درصدی در بستری و مرگ‌ومیر ناشی از کرونا داریم و در حوزه پذیرش بیماران در آی سی یو روند نزولی 40 تا 50 درصدی داشته‌ایم. اگر یک منطقه‌ای دو درصد افزایش داشته باشد، روند صعودی داشته است، اما به معنی این نیست که به درصد قبلی رسیده است. به‌عنوان مثال اگر یک منطقه 100 بستری روزانه داشته، وقتی به 30 می‌رسد و چند روز بعد میزان بستری 32 می‌شود، روند صعودی است، اما طبق تجربیاتمان طی دو هفته اخیر این صعودها بسیار کم قوت و کم‌رمق هستند و دامنه کمی دارند. بنابراین روند صعودی را باید از این منظر موردتوجه قرارداد. بر این اساس در کل کشور روند نزولی است و صعودهایمان هم کم‌رمق است. حتی اگر در کل کشور هم این اتفاق بیفتد و روند صعودی کم‌رمق داشته باشیم و به‌عنوان‌مثال، میزان بستری روزانه از 1000 به 500 برسد و بعد در روزهای بعد به 520 مورد افزایش یابد، روند صعودی است، اما پیش‌بینی‌ها این است که این صعودها کم‌رمق است و به قله‌ای که از قبل گفتیم، نمی‌رسد. تأکید می‌کنم که صعودهایی که در حال حاضر شاهدیم، کم دامنه و کم‌رمق هستند و وضعیت کلی کشور روندی نزولی است.

تصمیم‌گیری درباره بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها بعد از ماه رمضان

وی درباره بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها نیز گفت: درباره مدارس گفته می‌شود که اولین جایی باشند که بسته می‌شوند و آخرین جایی باشند که باز می‌شوند. برخی درباره دانشگاه‌ها نیز چنین نظری داشتند. همان‌طور که اعلام‌شده با توجه به اینکه روند کلی کشور در حوزه کرونا نزولی است، اگر این روند نزولی حفظ شود و ادامه یابد، ممکن است بعد از ماه رمضان تصمیمات و پیشنهاد‌هایی در ستاد کشوری ارائه شود. قاعدتاً اگر بازگشایی دانشگاه‌ها را داشته باشیم، حضور در کلاس‌ها اختیاری خواهد بود نه اجباری و امیدواریم که اگر شرایط به همین خوبی پیش روند و این روند نزولی حفظ شود، بتوانیم آخر ترم امتحانات را به‌صورت حضوری برگزار کنیم و برای ترم بعد آماده شویم.

وضعیت بازگشایی رستوران‌ها

حریرچی در پاسخ به سؤالی درباره بازگشایی رستوران‌ها عنوان کرد: واقعیت این است که رستوران بیرون‌بر به این معنی نیست که حتماً با پیک برده شود و اگر فردی خودش هم حضوراً به رستوران مراجعه کند و غذا را دریافت کرده و ببرد، بیرون‌بر محسوب می‌شود اما اگر در رستوران سرو و غذا خوردن انجام شود یا وضعیت بیرون‌بر منجر به ایجاد صف شود که در آن رعایت فاصله‌گذاری نمی‌شود، مضر است و باید از آن جلوگیری شود؛ من از مردم درخواست می‌کنم به هر مرکزی که مراجعه می‌کنند، با موبایل خودشان QR کد آن مرکز را درخواست کرده و آن را با موبایل اسکن کنند. اگر این اقدام را انجام دهند درباره فاصله‌گذاری و بهداشت محیط و وضعیت بهداشتی چهار سؤال مطرح می‌شود و مردم می‌توانند گزارش دهند. این اقدام حق اولیه مردم است و از آن‌ها می‌خواهیم که این اقدام را انجام دهند و یا اگر مورد خلافی دیدند با سامانه 190 تماس بگیرند.

هنوز دارو و درمان اختصاصی کرونا موجود نیست

وی در پاسخ به سؤالی درباره آخرین وضعیت پلاسما درمانی درزمینهٔ کرونا، اظهار کرد: درباره پلاسما درمانی اقدامات خوبی انجام‌شده است و درباره آنتی‌بادی استخراجی از پلاسمای افراد در کشورمان اقدامات خوبی انجام شده است، اما باید توجه کرد که هنوز هیچ درمان و داروی اختصاصی برای بیماری کووید 19 موجود نیست. درمان‌هایی که انجام می‌شود، مراقبتی، کمکی و درمان عوارض بیماری است. به همین دلیل بر رعایت موارد بهداشت فردی تأکید می‌کنیم.

وی افزود: درعین‌حال درباره دارو و درمان‌ها نیز با سونامی اطلاعات غلط مواجهیم که هم برای افراد عادی و هم حتی برای پزشکان و افراد علمی وجود دارد. در حال حاضر بسیاری از مقالاتی که چاپ می‌شود، بعد از بررسی و تصویب آن دو تا سه سال طول می‌کشد و طی دوره چهارماهه داوری می‌شد. این در حالی است که در چهار ماه اخیر مطالعاتی انجام و مقاله چاپ می‌شود و داوری‌ها بسیار سریع است و حتی برخی سایت‌ها قبل از داوری، مقالات را منتشر می‌کنند. بر همین اساس این مقالات مورد اعتنا قرار می‌گیرد و ممکن است حتی پزشکان و مقامات علمی را هم به اشتباه بیندازد. نشانه آن کثرت مقالاتی است که در سایت مجلات چاپ می‌شود و بعد خود مجلات مقاله را برمی‌دارند. به‌عنوان مثال درباره داروی رمدسیویر که در آمریکا تبلیغ می‌شود، مقاله‌ای درباره اثربخشی‌اش در سایت WHO منتشر شد، اما بافاصله اندکی از سایت این سازمان برداشته شد یا مقاله اصلی که درباره این دارو منتشر شد، بر روی شش میمون مطالعه انجام‌شده است، قاعدتاً وقتی روی انسان یا حیوان مطالعه می‌کنیم، خود انسان یا حیوان را در مطالعه مورد شمارش قرار می‌دهیم، اما در این مقاله به‌جای شش میمون 36 لوب ریه آن‌ها را جزو آمار آوردند و نتیجه مطالعه به همین دلیل موردشک قرار می‌گیرد. ما اشتیاق رسانه را در حوزه دارو به دلیل اینکه مردم دوست دارند در این زمینه خبرهای خوبی بشنوند، درک می‌کنیم، اما تأکید می‌کنیم که درباره روش‌های درمانی هم مردم و هم مراکز علمی با احتیاط رفتار کرده و به امیدهای واهی درباره داروها دل نبندیم.

جداسازی بخش‌های کرونا و شرایط عادی در بیمارستان‌ها

وی در پاسخ به سؤالی درباره تله مدیسن و تعرفه آن نسبت به ویزیت حضوری، گفت: در برخی دانشگاه‌ها اقدامات بسیار مناسبی برای تله مدیسین انجام شده و در برخی بیمارستان‌ها ویزیت از دور انجام و درمان مناسب ارائه می‌شود. تصور می‌کنم که تله مدیسین تعرفه جدایی داشته باشد و حتی شاید کاهش هزینه‌هایی را هم برای ارائه‌دهنده و هم برای دریافت‌کننده خدمت دارد؛ چراکه از نظر رفت و آمد هزینه‌ها کمتر است. باید توجه کرد که اکثر درمان‌هایی که مردم نیاز دارند، بیمار باید فیزیکی حضور پیدا کند و نیاز به معاینه دارد. امروز در جلسه ستاد کرونای تهران به بحث پذیرش بیماران عادی در بیمارستان‌ها پرداخته شد. با توجه به اینکه در اکثر بیمارستان‌ها شرایط عادی حکم فرماست و قریب به اتفاق بیمارستان‌ها بیماران کرونایی ندارند یا بخش‌های کرونا جدا شده‌اند و بیماران با رعایت مسائل ایمنی بستری‌شده‌اند و ورودی جدا برای بخش‌های بیماران کرونایی در نظر گرفته شده است، بنابراین باید به تدریج برای مراجعه مردم به مراکز درمانی آماده شویم.

معاون کل وزارت بهداشت تأکید کرد: اکنون 90 درصد ظرفیت بیمارستان‌های ما به ویژه در تهران و شهرهای بزرگ آماده خدمت‌رسانی به مردم است. البته باید از تله مدیسین استفاده حداکثری داشته باشیم، اما باید توجه کرد که در بسیاری موارد مثل آزمایش و جراحی یا حتی فشارخون بیمار باید حضور فیزیکی داشته باشد و باید شرایط بیمارستان‌ها را تقریباً عادی تلقی کنیم. درعین‌حال، بیمارستان‌ها با رعایت نکات بهداشتی ارائه خدمت می‌کنند. در بخش‌های عادی ماسک و دستکش کافی است و باید کاری کنیم مردم پس از ورود به بیمارستان از مشاهده لباس‌های محافظتی نترسند.

مجوزی برای تورهای گردشگری و بازگشایی هتل‌‌ها نداده‌ایم

حریرچی درباره تورهای گردشگری و افزایش خطر ابتلا از این طریق، اظهار کرد: ما مجوزی برای تورهای گردشگری نداده‌ایم و هنوز مجوز بازگشایی به هتل‌ها داده نشده است. در حوزه حمل‌ونقل عمومی برای موارد اضطراری و اجباری مجوز داده شده است. مردم نیز در مواردی که باید ضروری سفر کنند از وسایل حمل‌ونقل عمومی استفاده کنند.

آیا ویروس کرونا ضعیف شده است؟

حریرچی دربار برخی اظهارات مبنی بر ضعیف شدن ویروس کرونا نیز گفت: اخیراً مقالات و تحقیقاتی از آمریکا و جاهای دیگر منتشر شده که تحلیل‌شان این است که رفتار ویروس نه به میزان خیلی زیاد، اما به میزان قابل ارزیابی و تشخیص، ضعیف شده است که این انتظار معمولاً وجود دارد. باید توجه کرد که ویروس‌ها در شرایط عادی می‌توانند جهش کرده و تغییراتی داشته باشند، اما این جهش‌ها و تغییرات معمولاً خودبه خود از بین می‌ رود. گاهی اوقات این تغییرات بسیار قابل توجه است؛ مانند تغییراتی که برای کووید19 یا سارس و مرس اتفاق افتاد و هر سه به ویروس‌هایی خطرناک بدل شدند. منتها باید توجه کرد که اگر ویروس تغییر ژنتیکی بدی نکند، وقتی در سطح اجتماع است و از آنجایی که بدن هر فرد در مقابله با ویروس یک اثر جزئی در راستای تضعیف ویروس بر روی آن می‌گذارد، به‌تدریج باعث می‌شود که ویروس‌ها در درازمدت ضعیف شوند. کما اینکه در حال حاضر در دنیا موفقیت‌هایی که در برابر ویروس ایدز حاصل شده هم ناشی از اقدامات پیشگیرانه و هم ناشی از بهبود درمان‌ها و تضعیف خود ویروس است. در مطالعات انجام‌شده از سوی برخی کشورها نشانه‌های اولیه‌ای مبنی بر تضعیف گزارش شده است، اما اینطور نیست که این تضعیف خیلی شدید باشد.

آزمایشگاه‌های خصوصی فقط می‌توانند نمونه‌های ارسالی وزارت بهداشت را تست کنند

معاون کل وزارت بهداشت در پاسخ به سوالی درباره انجام تست کرونا در آزمایشگاه‌های خصوصی گفت: طبق بخشنامه وزارت بهداشت، آزمایشگاه‌های خصوصی مجاز هستند که فقط از نمونه‌هایی که وزارت بهداشت می‌فرستند، آزمایش انجام بدهند.

وی یادآور شد: تعرفه انجام این تست هم 18.4 کا است که حدود 490 هزار تومان می‌شود. فعلا بر اساس بخشنامه وزارت بهداشت، آزمایشگاه‌های خصوصی فقط می‌توانند آزمایش‌هایی که توسط وزارت بهداشت ارسال می‌شود را تست کنند.