معنی توییت خامنه ای درباره صلح امام حسن در پیش بودن «نرمش قهرمانانه» دوم است؟

معنی توییت خامنه‌ای درباره صلح امام حسن در پیش بودن «نرمش قهرمانانه» دوم است؟
حساب فارسی در توییتر اظهاراتی از «علی خامنه‌ای» درباره امام دوم شیعیان منتشر کرده که در آن رهبر جمهوری اسلامی ایران از «صلح» برای «حفاظت از قرآن و هدایت نسل‌های آینده» گفته است.

خامنه‌ای گفته: «من معتقدم امام حسن مجتبى شجاع‌ترین چهره‌ى تاریخ اسلام است. ایشان حاضر شد خود را و نام خود را در میان دوستان نزدیکش، فداى مصلحت واقعى کند و تن به صلح دهد، براى اینکه دیدبانى اسلام و حفاظت از قرآن و هدایت نسل‌هاى آینده‌ تاریخ را در موقع خود انجام دهد.»

رهبر جمهوری اسلامی ایران در زمانی هم که تصمیم به علنی کردن مذاکره پنهانی ایران آمریکا به میزبانی کشور عمان گرفت، به قرارداد صلح امام دوم شیعیان با سپاهیان معاویه والی شام که در آستانه جنگ با یکدیگر بودند استناد کرد و از ضرورت «نرمش قهرمانانه» در برابر دشمن گفت.

در سال ۴۱ هجری قمری (اکنون سال ۱۴۴۱ هجری قمری است) درحالی‌که سپاهیان تحت امر امام حسن امام دوم شیعیان در آستانه جنگ با سپاهیان معاویه والی شام بودند قرارداد ترک مخاصمه و صلح بین امام حسن و معاویه امضا شد. در ادبیات شیعه و تاریخ اسلام این قرارداد به «صلح امام حسن» معروف و پرهیز این شخصیت مذهبی از جنگ و خونریزی به‌عنوان الگویی برای شیعیان در تبلیغ صلح قرار دارد.

صلح امام حسن در ادبیات سیاسی جمهوری اسلامی ایران در برابر «قیام حسین» امام سوم شیعیان قرار دارد که حاضر به مصالحه با یزید پسر معاویه نشد و تن به جنگ نابرابر داد. منظور از قیام حسین اشاره به ایستادگی در برابر دشمن و احتمال کشته شدن در این راه به‌جای مصالحه با دشمن است.

علی خامنه‌ای کتابی درباره صلح امام حسن دارد و با استناد به آن قرارداد مذاکرات ایران و آمریکا را که در زمان ریاست جمهوری «محمود احمدی‌نژاد» و «باراک اوباما» مدت‌ها به‌صورت پنهانی انجام داد، علنی کرد و به دولت «حسن روحانی» اجازه داد که مذاکرات را در سطح وزیر خارجه دو کشور برای داشتن تحریم‌های اتمی به‌صورت غیرعلنی آغاز کند.

مطابق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران رهبر نظام دارای «ولایت مطلقه فقیه» است و از قدرت بسیار برتری نسبت به رییس‌جمهور که نفر اول اجرایی کشور است، برخوردار است. پس از خروج «دونالد ترامپ» از توافق اتمی برجام، خامنه‌ای بارها امکان مذاکره و تماس وزیر خارجه ایران با وزیر خارجه آمریکا را رد کرده و گفت‌وگوی دولت ایران با دولت ترامپ را «سم مضاعف» خوانده است.

حالا در پایان دومین سال تحریم‌های جدید آمریکا که فروش و صادرات نفت از نزدیک سه میلیون بشکه در روز به سیصد هزار بشکه رسیده و پول همین میزان فروش هم به‌سختی وارد کشور می‌شود، خامنه‌ای یک‌بار دیگر در توییتر از «صلح امام حسن» و «فدا کردن خودش برای مصلحت واقعی» گفته است. تردیدی نیست که تحریم‌های به‌شدت فرساینده در کنار هزینه تحمیل‌شده ویروس کرونا منابع محدود مالی دولت ایران را کاسته است و ادامه این وضعیت در طولانی‌مدت برای اداره ایران ممکن نیست.

اما توییت خامنه‌ای هم ضرورتا نمی‌تواند به معنی مذاکره قطعی در آینده نزدیک باشد. توییت رهبر جمهوری اسلامی در سالگرد تولد امام دوم شیعیان است و یک نوشته مناسبتی است. به‌بیان‌دیگر چنین اظهارنظری به معنای قطعی بودن دومین خیز خامنه‌ای برای مذاکره علنی با آمریکا نیست.

انتخابات ریاست جمهوری آمریکا کمتر از شش ماه دیگر برگزار می‌شود و جمهوری اسلامی ایران براساس تمام قرائن مشهود، در این مدت دست به مذاکره علنی با دولت ترامپ نمی‌زند تا نتیجه انتخابات و ماندن و رفتن ترامپ مشخص شود اما یک نکته مهم اینجا وجود دارد؛ مذاکره احتمالی جمهوری اسلامی ایران با دولت آینده آمریکا (که یا ترامپ برای چهار سال دیگر رییس‌جمهور است یا «جو بایدن» معاون پیشین باراک اوباما که توافق برجام را با ایران به دست آورد) نیازمند «زمینه‌سازی» گسترده در بین اطرافیان یعنی سیاستمداران و روحانیون و نظامیان پیرامون خامنه‌ای است و این زمینه‌سازی یک‌شبه قابل حصول نیست.

توییت خامنه‌ای می‌تواند نشان‌دهنده زمینه‌سازی مجدد برای چنین مذاکره‌ای در آینده باشد یا دست‌کم احتمال آن را با استناد به عملکرد امام دوم شیعیان برای رهبر جمهوری اسلامی ایران و توجیه طرفدارانش منتفی نکرده باشد.

فرامرز داور/ ایران وایر