دست‌نوشته‌های فرزاد کمانگر؛ نامه‌هایی از جنس عشق و شعر روی سررسید ۱۳۸۷

چکیده :شاهد علوی فرزاد کمانگر به واسطه نامه‌های ادبی و سیاسی که از زندان منتشر می‌کرد، خیلی زود در جامعه ایران به چهره بسیار شناخته ‌شده‌ای بدل شد. ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۹، دهمین سالگرد اعدام «فرزاد کمانگر»، معلم زندانی و یارانش است. فرزاد کمانگر به واسطه نامه‌های ادبی و سیاسی که از زندان منتشر می‌کرد، خیلی زود...

شاهد علوی

فرزاد کمانگر به واسطه نامه‌های ادبی و سیاسی که از زندان منتشر می‌کرد، خیلی زود در جامعه ایران به چهره بسیار شناخته ‌شده‌ای بدل شد.

۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۹، دهمین سالگرد اعدام «فرزاد کمانگر»، معلم زندانی و یارانش است. فرزاد کمانگر به واسطه نامه‌های ادبی و سیاسی که از زندان منتشر می‌کرد، خیلی زود در جامعه ایران به چهره بسیار شناخته ‌شده‌ای بدل شد.
نامه‌هایی که او در تماس‌های تلفنی با خارج از زندان می‌خواند و نسخه‌های صوتی و یا متنی پیاده شده آن‌ها در وب‌سایت «هرانا» منتشر شده‌اند، دیرتر در یک مجموعه انتشار یافته‌اند.

پیش‌تر می‌دانستیم که فرزاد کمانگر بخشی از این‌نامه‌ها و یادداشت‌های پراکنده خود را در سررسید سال ۱۳۸۷ که اسفند ۱۳۸۶ در زندان «رجایی‌شهر» خریده بود، نوشته است. اما کسی نمی‌دانست چه بر سر این سررسید و دست‌نوشته‌های او آمده است. در روزهای اخیر، از طریق یکی از هم‌بندیان پیشین فرزاد کمانگر، تصویر ۶۹ صفحه از این سررسید و چهار صفحه دفتر خط دار از دست‌نوشته‌هایش به دست «ایران‌وایر» رسیده است.

«ایران‌وایر» در دهمین سالگرد اعدام فرزاد کمانگر، «فرهاد وکیلی»، «علی حیدریان»، «شیرین علم‌هولی» و «مهدی اسلامیان»، با توجه به اهمیت نامه‌های فرزاد کمانگر و ثبت وقایع تاریخی در آن‌ها، نامه‌های دست‌نوشته‌ او را برای نخستین بار منتشر می‌کند.

فرزاد کمانگر مرداد ۱۳۸۵ در تهران بازداشت و پس از نزدیک به ۱۴ ماه شکنجه‌های شدید جسمی و روحی در بازداشتگاه‌های اطلاعات در سنندج، کرمانشاه و تهران، با پایان بازجویی‌ها در آبان ۱۳۸۶، به زندان رجایی‌شهر منتقل شد.
او خود دیرتر در رنج‌نامه‌ای که از زندان بیرون داد، شرحی دقیق و تلخی از آن شکنجه‌ها به دست داد.

اسفند ۱۳۸۶، دادگاهی که به گفته «خلیل بهرامیان»، وکیل فرزاد کمانگر، تنها چند دقیقه طول کشید، فرزاد و دو هم پرونده‌ای او، فرهاد وکیلی و علی حیدریان را به اتهام عضویت در «حزب حیات آزاد کردستان» (پژاک) به اعدام محکوم کرد.
فرزاد کمانگر تیر ۱۳۸۷ در نامه‌ای به «صادق لاریجانی»، رییس وقت قوه قضاییه، رفتارهای غیرقانونی در جریان رسیدگی به پرونده‌اش را با جزییات شرح داد.

اما چنان‌که اشاره شد، جدا از این دو نامه، فرزاد کمانگر از اسفند ۱۳۸۶ تا اردیبهشت ۱۳۸۹، یعنی چند روز پیش از اعدامش، در مجموع ۱۵ نامه دیگر ادبی و سیاسی خطاب به دانش‌آموزان، هم‌بندیان و افکار عمومی نوشت که دست‌نویس تعدادی از آن‌ها این‌جا در این سررسید نوشته شده است.

از مجموع این ۶۹ صفحه، در پنج صفحه، فرزاد کمانگر قطعاتی از شاعران مورد علاقه‌اش را رونویسی کرده است. در چند صفحه، سه نامه‌ از کسانی که از خارج از زندان به او نامه نوشته‌ و از طریق تلفن برایش خوانده‌اند و هم‌چنین در سایر صفحات هم پیش‌نویس و متن نهایی ۱۴ نامه از مجموع نامه‌هایش را نوشته است. در صفحه ۱۹ اردیبهشت این سررسید، یکی از هم‌بندی‌های فرزاد کمانگر خبر اجرای حکم اعدام او را داده است.

شعرها:

دو قطعه کوتاه از شعرهای «محمد‌رضا شفیعی کدکنی» و «سیدعلی صالحی»
– یک قطعه کوتاه از شعر «گنجشک‌ها» از «حبیب نظاری»
– شعری به نام «من به آزادی مرغان قفس می‌اندیشم» از «خسرو گلسرخی»
– شعری به نام «با تو بودن دل می‌خواهد ای سرزمین سوخته» از «منیره مدرسی»

نامه‌های رسیده به فرزاد کمانگر:
– پاسخ «بنفشه.م» از مهاباد به نامه نخست فرزاد به دانش‌آموزانش
– پاسخ «سما بهمنی» به نامه فرزاد با عنوان «با تو بودن دل می‌خواهد»
– نامه «مجتبی سمیع‌نژاد» به فرزاد

نامه‌های فرزاد کمانگر؛

نامه نخست فرزاد به دانش‌آموزانش
«از تو نوشتن قدغن»
«من معلم می‌مانم و تو زندان‌بان»
«افق روشن است/ ئاسۆ ڕوناکه»
«با تو بودن دل می‌خواهد سرزمین من»
«بنویسید درد و رنج، بخوانید زندگی»
«بگذار قلبم بتپد»
«فرشته‌ها بال ندارند»
«دیوارها سخن می‌گویند»
«نسل سوخته»
«شب، شعر، شکنجه»
«بندی بند ۲۰۹»
«نامه به صادق لاریجانی»
«مددجوی خوب، زندانی بد»

تصاویر دست‌نوشته‌های فرزاد کمانگر