بازگشت کنترل نشده مهاجران و همه گیر شدن کرونا در افغانستان

بازگشت کنترل‌نشده مهاجران و همه‌گیر شدن کرونا در افغانستان 
پس از شیوع کرونا نزدیک به ۳۰۰ هزار مهاجر افغان ایران را ترک کردند. بازگشت این مهاجران همه‌گیر شدن ویروس کرونا در افغانستان را تسریع کرده و این موضوع به چالشی بزرگ برای دولت این کشور تبدیل شده است.

به گزارش دويچه وله، آمار سازمان بین‌المللی مهاجرت (IOM) نشان می‌دهد تا شنبه ۲۰ اردیبهشت حدود ۲۸۰ هزار مهاجر افغان از پاکستان و ایران به کشور خود بازگشتند. این آمار مربوط به پنج ماه نخست سال جاری میلادی است.

از این تعداد ۲۷۸ هزار مهاجر افغان، بدون نظارت و معاینه پزشک از مرزهای ایران عبور کرده و وارد خاک افغانستان شده‌اند. از زمان آغاز بازگشت جمعی این مهاجران که پایان اسفند به اوج خود رسید، ولایت هرات به مرکز پخش ویروس کرونا در خاک افغانستان تبدیل شده است.

ولایت هرات در غرب افغانستان با ایران هم‌مرز و مهمترین مقصد مهاجران افغان است. پس از گزارش نخستین موارد تأیید شده ابتلا به ویروس کرونا در هرات، پروازهای هرات به کابل متوقف و محدودیت‌هایی برای کاهش تردد در این ولایت وضع شد.

اما ویروس کرونا به سرعت در سراسر افغانستان پخش شد. تا سه‌شنبه ۱۶ اردیبهشت، سه هزار و ۲۲۴ مورد قطعی ابتلا به این ویروس در أفغانستان تأیید شده است. از این تعداد ۴۲۱ نفر بهبود یافتند و ۳۳ نفر درگذشتند. این آمار نشان می‌دهد بخش بزرگ افرادی که به ویروس کرونا آلوده‌ شده‌اند هنوز با بیماری کووید ۱۹ دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

از آن گذشته، این آمار تنها شامل افرادی است که تست شدند. مقامات بهداشتی افغانستان تصریح می‌کنند که به دلیل نبود امکانات آزمایشگاهی آمار دقیقی از شمار افراد آلوده به ویروس کرونا و مبتلا به کووید ۱۹ در دست ندارند.

افغانستان و ایران بیش از ۹۰۰ کیلومتر مرز مشترک دارند که تنها بخشی از آن تحت کنترل مرزبانی دو کشور است. رفت‌وآمد کنترل نشده مهاجران، جلوگیری از انتشار ویروس کرونا در افغانستان را عملاً غیرممکن کرده است.

از آن گذشته بسیاری از مهاجرانی که علائم ابتلا به ویروس کرونا را دارند به دلیل ترس یا اطلاعات نادرست، به مراکز پزشکی مراجعه نمی‌کنند. درخواست مقامات دولت افغانستان برای حفظ فاصله اجتماعی هم به دلیل روابط سنتی حاکم بر فرهنگ این کشور مورد توجه قرار نمی‌گیرد. به عنوان مثال برگزاری نمازهای جماعت، حتی در ایالت هرات هم ادامه دارد.

وزارت صحت عامه (بهداشت و درمان) می‌گوید ۱۶ میلیون نفر از جمعیت بیش از ۳۰ میلیون نفری این کشور در خطر ابتلا به ویروس کرونا قرار دارند.

در بدترین حالت ۷۰۰ هزار نفر از این تعداد به بیماری کووید ۱۹ مبتلا می‌شوند و نیازمند خدمات پزشکی خواهند بود. ۲۲۰ هزار نفر از آنها ممکن است نیازمند بستری شدن در بخش مراقبت‌های ویژه باشند. این آمار با توجه به ظرفیت اندک بیمارستان‌های افغانستان بسیار نگران کننده است.

کارشناسان می‌گویند مردم افغانستان تنها باید امیدوار باشند که سیستم ایمنی بدن آنها خوب عمل کند، چون از دولت افغانستان نمی‌توان انتظار زیادی داشت.

شماری از مقامات دولت افغانستان حال حتی نگران پیامدهای سیاسی گسترش کرونا در این کشور هستند. آمریکا ممکن است به دلیل گسترش ویروس کرونا، خروج نیروهای ارتش خود از خاک افغانستان را تسریع کند.

رسانه‌های آمریکا در روزهای اخیر از تمایل دونالد ترامپ به خروج زودهنگام از خاک افغانستان خبر دادند. خروج آمریکا از افغانستان، مذاکرات صلح میان دولت کابل و طالبان را هم تحت تأثیر قرار خواهد داد. دولت و طالبان تا کنون حاضر نشدند به خواست‌های یکدیگر تن در داده و بانی به سرانجام رسیدن مذاکرات صلح برای پایان درگیری‌های داخلی افغانستان شوند.

دولت افغانستان پیشتر وعده داده بود که درصورت رسیدن به توافق و برقراری صلح، طرحی پنج‌ساله برای بازگشت میلیون‌ها مهاجر افغان دارد. بر اساس این طرح قرار بود شرایط بازگشت حدود پنج میلیون مهاجر افغان از ایران و پاکستان به کشورشان فراهم شود.

افغانستان و پاکستان دو هزار و ۴۰۰ کیلومتر مرز مشترک دارند. گذرگاه‌های مرزی چمن و تورخم افغانستان که از مسیر زمینی به بندرهای گوادر و کراچی در پاکستان منتهی می‌شوند، مهترین مسیر حمل و نقل کالا از جمله کامیون‌های حامل مواد غذایی و کالاهای اساسی به خاک افغانستان است. پاکستان می‌گوید علی‌رغم نگرانی از انتشار ویروس کرونا در افغانستان مرزهای خود را به روی این کشور نمی‌بندد.

حال به دلیل گسترش کرونا و افزایش مشکلات اقتصادی افغانستان شماری از مهاجرانی که از ایران به افغانستان بازگشتند، در پی راهی برای خروج از افغانستان و یافتن کار در آن‌سوی مرزها هستند.

وحید قتالی، والی هرات دوشنبه ۱۵ اردیبهشت به دویچه‌وله فارسی گفت: «ما هرگز ایران را متهم نکردیم که علت گسترس کرونا در افغانستان است. پاندمی کرونا یک بحران جهانی است که همه ما گرفتار آن شدیم. اما من فکر می‌‌کنم همه دنیا باید در این شرایط برخورد انسانی‌تری با مهاجران و پناهجویان داشته باشد.»