داستان یک ناشر زندانی و شباهت سفیر چین در سوئد به بعیدی‌نژاد

مجموعه شعر «با انگشتم روی دیوار طرح پنجره می‌کشم» سروده مینهای گوئی یا میکائیل گوئی، ناشر سوئدی چینی‌تبار که اکنون در چین در زندان به سر می‌برد، به تازگی از سوی انتشارات کاونیتز-السون (Kaunitz-Olsson) در استکهلم منتشر شده است.

همه اشعار این کتاب در زمانی که شاعرشان در زندان بوده، سروده شده و به صورت قاچاقی از چین خارج شده است. مینهای گوئی شعرهایش را به زبان مادری‌اش، چینی سروده و بعداً این اشعار به زبان سوئدی نیز ترجمه شده است. همچنین انتشار این کتاب در روز پنجم ماه مه، همزمان بوده با پنجاه و ششمین سالگرد تولد شاعر.

مقدمه کتاب را هم آنجلا، دختر این شاعر که اکنون در دانشگاه کمبریج مشغول تحصیل در رشته تاریخ است، نوشته است. آنجلا این روزها برای به دست آوردن آزادی پدرش، شدیداً فعال است، به ویژه در رسانه‌ها. همچنین این کتاب، مؤخره‌ای هم دارد که آن را کوردو باکسی (Kurdo Baksi) یک نویسنده سوئدی نوشته است. کوردو باکسی اصالتاً از کردهای ترکیه است و یکی از فعالان مدنی سوئد به شمار می‌رود.

مارتین کاونیتز، ناشر این کتاب گفته است: «برخی از شعرها از حدود یک سال پیش، در مطبوعات سوئدی و بین‌المللی منتشر شده است. اما این اولین بار است که یک مجموعه کامل از اشعار سروده شده در زندان در دسترس قرار می‌گیرد».

اشعار این کتاب، به خوبی شرایط زندان‌های چین را به تصویر می‌کشد. آن طور که ناشر گفته، مینهای گوئی، شعرهایی را که در زندان سروده بود، حفظ می‌کرد و بعد در مدت کوتاهی که آزاد شد، آنها را روی کاغذ نوشت و به دخترش داد که مخفیانه از چین خارج کند. کمی بعد، دوباره مینهای گوئی به زندان بازگشت.

مینهای گوئی کیست و چرا زندانی شده است؟

مینهای گوئی سال ۱۹۶۴ در شهر نینگبو به دنیا آمد و در سال ۱۹۸۸، وقتی ۲۴ ساله بود، کار نشر را در چین آغاز کرد. یک سال بعد، کشتار میدان تیان‌‌آن‌من اتفاق افتاد و او در سوئد ماندگار شد. مینهای گوئی اکنون فقط تابعیت سوئدی دارد.

مینهای گوئی که هم کتابفروش و هم ناشر است، یک انتشاراتی در هنگ‌کنگ دارد؛ سرزمین خودمختاری که در آن نسبت به چین تاحدودی آزادی بیان وجود دارد.

او در این انتشاراتی، کتاب‌هایی را با محتوای سیاسی درباره رهبران کمونیست چین منتشر کرد. همین امر، موجب محکومیت او در چین در سال ۲۰۱۵ شد. همان سال او در سفر به تایلند (در آنجا یک خانه دارد) ناپدید شد و همزمان نیز چهار همکارش در هنگ‌کنگ که متخصص مسائل سیاسی چین بودند، ناپدید شدند.

بیشتر در این باره: سانسور کتاب در چین: چین مدینه فاضله است یا ویران‌شهر؟

در واقع آنان از سوی نیروهای امنیتی چین ربوده شدند، زیرا پس از سه ماه بی‌خبری، مینهای گوئی سر از زندان‌های چین درآورد و اعترافات تلویزیونی او پخش شد. او در این اعترافات گفت که دلیل زندانی شدنش در چین، مقصر بودن در یک تصادف جاده‌ای در سال ۲۰۰۳ است. همچنین او گفت که کتاب‌های ممنوعه را قاچاق می‌کرده است.

اما این اعترافات از سوی کسی جدی گرفته نشد و سازمان‌های بین‌المللی و حقوق بشری خواستار آزادی او شدند و تظاهراتی نیز مقابل دفتر روابط چین با هنگ‌کنگ در این شهر برای آزادی او برگزار شد.

مینهای گوئی با این اتهام ساختگی به دو سال زندان محکوم شد و مقام‌های چینی گفتند که مینهای گوئی را در اکتبر ۲۰۱۷ آزاد کردند، اما به گفته دخترش، او واقعاً آزاد نشد و از آن زمان در خانه‌اش در شهر نینگبو، در شرق چین در حصر خانگی قرار گرفت. او بار دیگر در اوایل سال ۲۰۱۸ در یک قطار به مقصد پکن، در حالی که همراه با دو دیپلمات سوئدی بود بازداشت شد.

در روز ۲۴ فوریه ۲۰۲۰، دادگاه نینگبو، این ناشر و کتابفروش را به اتهام «ارائه غیرقانونی اطلاعات طبقه‌بندی‌ شده به خارج» مجرم شناخت و به ۱۰ سال زندان محکومش کرد. با این حال دولت یا دستگاه قضایی چین دقیقاً مشخص نکرد که این «اطلاعات طبقه‌بندی شده» چه نوع اطلاعاتی و در چه حوزه‌ای بوده است.

همچنین دادگاه مدعی شد که این زندانی در سال ۲۰۱۸ تابعیت سوئدی خود را نفی کرده و خواهان بازیافتن تابعیت چینی خود شده است. چین نیز مثل برخی دیگر از کشورهای توتالیتر، نظیر جمهوری اسلامی ایران، تابعیت دوم را برای شهروندان خود نمی‌پذیرد.

در مقابل، سوئد اتهام مطرح شده علیه مینهای گوئی و همچنین ادعاهای پکن درباره تابعیت این ناشر را رد و اعلام کرده که مینهای گوئی یک شهروند سوئدی است و باید هر چه زودتر آزاد شود.

نماد تنش در روابط سوئد و چین

پرونده مینهای گوئی که از بیش از چهار سال پیش در زندان‌های چین، تحت نظر، اکنون در مرکز تنش‌های دیپلماتیک میان پکن و استکهلم قرار گرفته و به نماد مشکلات در روابط دو کشور تبدیل شده است. فردای صدور حکم ۱۰ سال زندان علیه مینهای گوئی، روزنامه داگنز نی‌هتر، چاپ استکهلم از «جنگ سرد دیپلماتیک» در روابط چین و سوئد نوشت.

چین برای بازداشت و محکومیت این ناشر-کتابفروش، دلایل متفرقه‌ای را ارائه داده، اما همه شواهد و قرائن دال بر این است که او، به دلیل فعالیت‌هایش در حوزه نشر و کتاب و انتقاد از حکومت چین، قربانی خفقان سیاسی در این کشور شده است.

دولت چین در سال ۲۰۱۹ از اهدای جایزه توخولسکی به مینهای گوئی و حضور وزیر فرهنگ سوئد در مراسم اهدای آن خشمگین شد

مینهای گوئی اکنون عضو انجمن قلم سوئد و همچنین عضو اتحادیه نویسندگان این کشور است. همچنین او در سال ۲۰۱۹، برنده جایزه‌ توخولسکی شده که از سوی انجمن قلم سوئد به نویسندگانی که قربانی فشارهای سیاسی شده‌اند، اهدا می‌شود. این جایزه به نام کورت توخولسکی، نویسنده و روزنامه‌نگار منتقد آلمانی نامگذاری شده که دهه ۱۹۳۰ میلادی پس از به قدرت رسیدن هیتلر از کشورش فرار کرد و به سوئد پناهنده شد.

دولت چین از اهدای چنین جایزه‌ای و همچنین حضور مقام‌های سوئدی به ویژه وزیر فرهنگ سوئد در مراسم اهدای آن خشمگین شد و سوئد را به تجدیدنظر در روابط با این کشور تهدید کرد.

اما در مقابل، آن لینده، وزیر امور خارجه‌ سوئد بر وجود آزادی بیان در این کشور تاکید کرد و گفت انجمن قلم سوئد کاملاً حق دارد که هر جایزه‌ای را بدون تأثیرپذیری ازدیگران به هر کسی که برمی‌گزیند اعطا کند و این موضوع صراحتاً به سفارت چین در سوئد و مقامات چینی در پکن ابلاغ شده است. سوئد همچنین تأکید کرد که دولت نمی‌تواند در امور این جایزه دخالت کند.

گوئی کنگیو، سفیر کنونی چین در استکهلم که کار خود را از سال ۲۰۱۷ آغاز کرده، نقش پررنگی در ایجاد تنش‌ها بر سر پرونده مینهای گوئی دارد. او طی این سال‌ها بارها به سوئد و رسانه‌هایش حمله کرده و وزارت خارجه سوئد مجبور شده که او را بارها برای چنین موضع‌گیری‌هایی احضار کند. سفیر چین حتی مستقیماً با رسانه‌های سوئدی تماس می‌گیرد و به نقد دولت چین در این رسانه‌ها اعتراض می‌کند.

او در ایمیل‌هایش به رسانه‌های سوئدی می‌نویسد که آنها باید متوجه باشند که دستگاه قضایی چین از دولت این کشور جداست؛ همان استدلال به ظاهر درست، اما حقیقتاً گول‌زننده دیگر کشورها مثل جمهوری اسلامی ایران که درباره زندانیان سیاسی خود مطرح می‌کنند.

سفیر چین در استکهلم حتی فراتر رفته و می‌گوید که «در سوئد آزادی بیان وجود ندارد، بلکه استبداد رسانه‌ای حاکم است.»

رفتار سفیر چین در استکهلم بسیار شبیه رفتار حمید بعیدی‌نژاد، سفیر جمهوری اسلامی ایران در لندن است؛ چند ماه پیش، سفیر ایران در بریتانیا، از شکایت علیه شبکه‌های تلویزیونی فارسی‌زبان مستقر در لندن خبر داد.

گوئی کنگیو، سفیر کنونی چین در استکهلم، نقش پررنگی در ایجاد تنش‌ها بر سر پرونده مینهای گوئی دارد. نقشی شبیه حمید بعیدی‌نژاد سفیر ایران در لندن

سفیر چین نیز همچون بعیدی‌نژاد، کارزاری را علیه رسانه‌ها به راه انداخته و به دنبال خفه کردن صداهای منتقد دولتش در کشور میزبان است.

با محدود شدن فعالیت روزنامه‌نگاران سوئدی در چین، این روزنامه‌نگاران معتقدند که هدف اصلی سفیر چین، شکستن قلم‌هایشان است. رسانه‌های بین‌المللی، رفتار سفیر چین را «مهلک» توصیف کرده‌اند.

در واقع چنین رفتارهایی نشان می‌دهد که حکومت‌های توتالیتر نه تنها آزادی بیان را در داخل مرزهای کشور و برای شهروندان خود شدیداً سرکوب می‌کنند، بلکه هر نوع آزادی بیان در خارج از مرزهایشان را نیز به ضرر منافع خود می‌دانند. آنان از اساس و در همه جا، دشمن آزادی‌اند.