آیا ثواب آیات مختلف قرآن متفاوت است؟

بیتوته: از رسول اکرم (صلی الله علیه و اله) نقل شده است که حضرت فرمودند: "هر کس سوره فاتحه الکتاب را بخواند به او آن چنان پاداشی می‌دهند که گویی دو ثلث قرآن را خوانده و بر هر مومن صدقه داده است. "

تمام کلمات موجود در قرآن کریم، کلام الهی بوده و ارزش و اعتبار مخصوص به خود را دارد. طبیعتاً خواندن قرآن نیز ثواب خاص خود را دارد و انسان، هر سوره و آیه‌ای را که بخواند مأجور می‌باشد.

قرائت و تلاوت تمام سوره‌های قرآن آثار دنیوی و اخروی بی شماری دارد و برای هر کدام از سوره‌های قرآن فضائل زیادی بیان شده است. البته به این نکته باید توجه داشت که قرآن برنامه‌ی زندگی و کتاب عمل است و تلاوت آن سرآغازی است برای تفکر و ایمان و وسیله‌ای است برای عمل کردن به محتوای قرآن و همه پاداش‌های عظیم نیکو کاران نیز از همین جا و با همین شرایط تحقق می‌یابد.

نکته دیگری که قابل تذکر است این است که ما نباید به خواندن قرآن به عنوان یک کار تجاری نگاه کنیم و دنبال این باشیم که کدام سوره از همه ثواب بیشتری دارد و تنها با خواندن همیشگی آن سوره از برکت سوره‌های دیگر محروم بمانیم. قرآن مجموعه‌ای است که باید همه‌ی آن در کنار هم باشد و انسان با بهره گیری از همه‌ی آن است که می‌تواند به خودسازی بپردازد.

البته در روایات فضیلت‌ها و برکات خاصی برای هر کدام از سوره‌ها و حتی بعضی از آیات قرآن بیان شده است؛ که از باب نمونه به ذکر برخی از این فضائل می‌پردازیم:

فضیلت «بسم الله الرحمن الرحیم»: در روایات اسلامی به قدری به این آیه اهمیت داده شده که آن را چیزی هم ردیف اسم اعظم الهی معرفی می‌کند. چنانکه از امام صادق (علیه السلام) نقل شده: " «بسم الله الرحمن الرحیم» به اسم اعظم خدا نزدیک‌تر است از مردمک چشم به سفیدی آن". [۱]در باب فضیلت سوره‌های قرآن هم در روایات برای هر سوره‌ای فضیلتی ذکر شده مثلاً درباره‌ی سوره‌ی حمد (فاتحه الکتاب) از رسول اکرم (صلی الله علیه و اله) نقل شده است که حضرت فرمودند: "هر کس سوره فاتحه الکتاب را بخواند به او آن چنان پاداشی می‌دهند که گویی دو ثلث قرآن را خوانده و بر هر مومن صدقه داده است. " [۲]در روایت دیگری وارد شده که:" هر کس این سوره (حمد) را بخواند هر چه از خدا بخواهد به او می‌دهد. " یا سوره‌ی حمد را شفای برای هر درد و بیماری معرفی کرده اند. به هر حال روایات بسیاری در اهمیت این سوره وارد شده است و قرائت آن ثواب بسیار زیادی دارد.

درباره‌ی سوره‌ی توحید هم فضائل زیادی ذکر شده از جمله اینکه سوره توحید را ثلث قرآن می‌دانند و در تشییع جنازه خواننده سوره‌ی توحید هفتاد هزار ملک می‌آیند پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) فرمودند کسی که ایمان به خدا و روز قیامت دارد خواندن سوره‌ی توحید بعد از هر نماز ترک نکند چرا که هر کس آن را بخواند خداوند خیر و دنیا آخرت را برای او جمع می‌کند و خودش و والدین او و فرزندان او را می‌آمرزد. [۳]"

درباره‌ی سوره‌ی بقره از پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) سوال شد که کدام سوره افضل سوره‌ها می‌باشد حضرت فرمودند:" سوره بقره و در آن آیة الکرسی. "

ثواب آیة الکرسی آنقدر زیاد است که شیعه و سنی نقل کرده اند که پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمودند: هرگاه مومنی آیة الکرسی بخواند و ثواب آن را به اهل قبور اهدا کند خداوند به ازاء هر حرفی برای او فرشته‌ای قرار می‌دهد که تا روز قیامت برای او تسبیح کنند؛ و درباره‌ی فضیلت سوره‌ی آل عمران وارد شده که هر کس این سوره را بخواند هر آیه‌ای از آن امانی است برای گذشتن از پل دوزخ. [۴]و درباره‌ی سوره‌ی نساء وارد شده، هر کس سوره‌ی نساء را روز جمعه بخواند از فشار قبر ایمن خواهد بود [۵]و درباره‌ی سوره‌ی مائده آمده است که هر کس آن را هر پنجشنبه بخواند ایمانش آلوده نمی‌شود و برای خدا شریک قرار نمی‌دهد.

همچنین در روایتی از پیامبر (صلی الله علیه و آله) نقل شده که به یکی از یارانش فرمود: می‌خواهی دو سوره به تو تعلیم کنم که برترین سوره‌های قرآن هستند؟ عرض کرد: آری‌ای رسول خدا حضرت معوذتین (سوره‌ی فلق و سوره‌ی ناس) را به او تعلیم کردند. سپس آن دو را در نماز صبح قرائت نمودند و فرمودند هرگاه بر می‌خیزی و می‌خوابی این دو سوره را بخوان [۶].
خلاصه هر سوره‌ای از قرآن خاصیتی دارد پس به راحتی نمی‌شود قضاوت کنیم کدام سوره ثواب بیشتری دارد. بلکه باید همه قرآن را قرائت کرد و از همه‌ی فضائل قرآن بهرمند شد.

پی نوشتها:
[۱]تفسیر برهان، ج ۱، ص ۴۱.
[۲]تفسیر المجمع البیان، ج ۱، ص ۱۴ و ۱۵.
[۳]تفسیر نمونه، ج ۲۷، ص ۴۲۹.
[۴]مجمع البیان، ج ۱، ص ۶۹۳.
[۵]ثوابت الاعمال، ص ۱۳۳.
[۶]تفسیر نمونه، ج ۲۷، ص ۴۵۴.