شب قدر ما؟

 ایشان در تفسیر شب قدر چیزی نزدیک به این مضمون می‌گفت: اگر مؤمن روزه واقعی بگیرد و تزکیه نفس کند، تحولی عمیق در او پدید می‌آید. بیست روز روزه گرفتن واقعی، ظرفیت این تحول روحی و درونی را تقویت می‌کند. بنابراین شب قدر، برای آدمی که روزه در او تزکیه نفسی خلق نکرده و از درون متحول نشده، اثری ندارد. شب قدر، زمان خاصی نیست، خاص بودن از خود فرد و تحولی که در او پیدا شده حاصل می‌شود. شب قدر افراد می‌تواند متفاوت باشد و هر زمانی رخ دهد که آن تحول درونی در فرد پدیدار شود. البته ماه رمضان به دلیل زمینه‌ای که روزه برای تزکیه فرد ایجاد می‌کند، زمان مناسبی برای شب قدر هر فرد است.

 اگر این تعبیر از شب قدر را بپذیریم – که من شخصاً تصور می‌کنم تعبیر خوبی از شب قدر است – جدای از عرصه زندگی فردی، یک نتیجه بزرگ اجتماعی-سیاسی می‌توان از آن گرفت. تقدیر ملت‌ها، محصول تصمیم‌های سختی است که می‌گیرند و درست مثل روزه‌داران واقعی، چشم بر بدی‌ها می‌بندند، کردار نادرست انجام نمی‌دهند.

 تقدیر هر جامعه‌ای، حکومتی و اقتصادی، تابع تصمیم‌های سخت است. جالب این است که این تصمیم‌های سخت از جنس محروم کردن یا محروم شدن – به اختیار یا به اجبار - قدرت و حکومت از برخی منابع (لذت‌ها) هستند. آن‌گاه که قدرت خود را از منبع (لذت و شهوت) دست کردن در جیب مردم، دست‌اندازی به منابع نسل‌های آینده، سرک کشیدن در زندگی خصوصی آدمیان، سخن بیهوده گفتن، چشم‌چرانی سیاسی، افتادن در پوستین خلائق، مال حرام خوردن و زبان گزنده و تند داشتن، و کاربست نامشروع قدرت علیه جامعه و طبیعت، و ... خود را محروم کند یا به مدد اقتضائات تاریخی محروم شود، آمادگی برای تقدیر متفاوت (حلول شب قدر) پیدا می‌کند.

 انسانی که حریم‌دری کند، کردارش علی‌وار نباشد و تحولی در او پدید نیامده باشد، بهره‌ای از شب قدر نخواهد داشت، هر چند نیمه‌شب تا صبحگاه شب‌های قدر قرآن بر سر گیرد و ضجّه بزند، مگر از خزانه غیب الهی که فقط خدا داند، روزی‌اش دهند. سیاست و جامعه‌ای هم که به عوض حریم‌داری، کردارش حریم‌دری باشد، تصمیم سخت نگیرد و خود را به اختیار از لذت دریدن حریم علم، اخلاق، دین، قدرت، طبیعت، فرد و ... محروم نکند، شب قدر مبارکی نخواهد داشت. تحولی در تقدیرش حاصل نمی‌شود، هر چند تظاهر به دینداری کند و از در و دیوارش مناسک ببارد.

شب_قدر جامعه ما نیز در فردای دوردست اخذ تصمیم‌های سخت برای حرمت نهادن به حریم‌ همه چیز، حریم‌داری، و دست کشیدن از حریم‌دری فرا می‌رسد. ضجّه زدن بی‌فایده است. آن‌ها که تقدیرشان شکوفایی اقتصادی، آرامش و شادی اجتماعی، محیط‌زیست سالم و پایدار، و سیاست و حکومت پرظرفیت است، زمانی دست از حریم‌دری کشیده‌اند و حریم‌دار شده‌اند. کدامتصمیم_سخت را اجرا کرده‌ایم که تقدیری متفاوت طلب داریم؟

* عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی
* منتشر شده در کانال تلگرام نویسنده . ۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۹