معرفی کابینه جدید در اسرائیل، پس از ۱۸ ماه بن‌بست سیاسی

پس از ۱۸ ماه بن‌بست بی‌سابقه سیاسی و پس از برگزاری سه انتخابات پارلمانی در اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، رهبر حزب لیکود که در دولت جدید همچنان نخست‌وزیر است، یکشنبه ۲۸ اردیبهشت کابینه خود را به مجلس معرفی کرد.

ادای سوگند وزیران، به مفهوم آغاز به کارِ بلافاصله دولت جدید و پایان یک سال و نیم کابینه انتقالی است.
این سی و پنجمین دولت بعد از تأسیس اسرائیل و دومین دولت بر اساس نخست‌وزیری چرخشی است.

بر اساس ائتلاف دولت جدید، بنیامین نتانیاهو ۱۸ ماه اول، نخست‌وزیر است و یک سال و نیم بعدی نخست‌وزیری به بنی گانتس، رهبر حزب آبی- سفید واگذار خواهد شد.

اگر عمر دولت از سه سال طولانی‌تر شود، نخست‌وزیری در بقیه دوره نیز بین آن‌دو به‌طور برابر تقسیم خواهد شد. اما نه تنها این احتمال ضعیف است بلکه آقای نتانیاهو این امتیاز را گرفته که در یکسال و نیم اول، هر زمان که مایل بود، پایان کار دولت را اعلام کند.

رسیدگی به بحران اقتصادی ایجاد شده به خاطر وضعیت ویروس کرونا، الحاق ۳۰ درصد از کرانه باختری به خاک اسرائیل، «مبارزه با دیوان بین‌المللی لاهه برای تحقیق از اسرائیل در زمینه جنایت جنگی» علیه فلسطینیان و ادامه رویارویی با ایران، چهار موضوع اصلی در دستور کار دولت جدید اسرائیل است.

بنیامین نتانیاهو در سخنرانی معرفی «دولت وحدت ملی» به مجلس گفت، در بحران کرونا نیز «تلاش ایران برای ضربه زدن به اسرائیل متوقف نشد» و دولت او، با تهدیدهای ایران، از جمله برای تثبیت نفوذ در سوریه، مبارزه خواهد کرد.

به گفته آقای نتانیاهو، دولتش در حالی این اهداف را دنبال می‌کند که «دولت دوست، دونالد ترامپ» در آمریکا بر سر کار است. وی گفت که «حفظ اسرائیل» از خطراتی مانند تهدیدات ایران را از پدرش که مورخ بود، آموخت.

این پنجمین دولت آقای نتانیاهو است که از طریق تشکیل ائتلافی گسترده میان حزب لیکود، با حزب آبی- سفید ضمن مشارکت دو حزب مذهبی «شاس» و «یهودیت توراتی»، و سیاستمدارانی جدا شده از حزب میانه کارگر و حزب راست «یامینا» تشکیل شده‌است.

این اولین بار در دولت بنیامین نتانیاهو است که حزب راست «یامینا» که شدیداً تضعیف شده، بخشی از دولت نیست؛ این امر خشم این حزب را که حامی پرقدرت نخست‌وزیری آقای نتانیاهو بود، بدنبال آورده‌است.

حزب میانه‌روی «یش آتید» به رهبری یائیر لاپید، حزب راستگرای «اسرائیل خانه ما» به رهبری آویگدور لیبرمن، حزب راست افراطی «یامینا» به رهبری نفتالی بنت، که در دولت موقت وزیر دفاع بود، حزب چپ «مرتس» و نیز ائتلاف بزرگ احزاب عرب‌های اسرائیل، در جناح اپوزیسیون خواهند بود.

رهبر اپوزیسیون پارلمانی در این دوره با یائیر لاپید رهبر «یش آتید» است که بنی گانتس را به دلیل «فرار» از اتحاد با خود و روی آوردن به تشکیل دولت با «یک متهم به فساد»، شدیداً نکوهش کرده و سوگند خورده که اپوزیسیون نگذارد عمر این دولت طولانی شود.

آقای لاپید در سخنرانی به عنوان رهبر اپوزیسیون در نشست یکشنبه کنست گفت، این مجلس و این دولت با سیاستمدارانی که «خود را برای پست فروختند»، ارتباط با مردم را از دست داده، در زندگی واقعی فردی که متهم به فساد است، در هیچ‌کجا استخدام نمی‌شود اما بنیامین نتانیاهو با سه پرونده اتهامی، رئیس دولت جدید است.

اما برپایی این دولت یک موفقیت بزرگ سیاسی برای بنیامین نتانیاهو محسوب می‌شود که با وجود اتهام به فساد، با مانورهای سیاسی خیره‌کننده، همه رقیبان خود را هم در لیکود و هم در احزاب دیگر، ناکام کرده و به ویژه در این دوره، احزاب متعدد میانه، چپ و راست را تقریباً با فروپاشی روبرو کرده‌است.

سیاستمداران لیکود که در یک سال و نیم اول، در برخی پست‌های وزارتی هستند، زمانی که بنی گانتس نخست‌وزیر شود، این پست‌ها را با افرادی از آبی- سفید مبادله خواهند کرد.

سیاستمداران آبی- سفید نیز که در زمان نخست‌وزیری بنیامین نتانیاهو پست‌های مهمی مانند وزارت خارجه را در دست دارند، پس از آغاز نخست‌وزیری بنی گانتس، باید این مسندها را به وزیرانی از لیکود بسپارند.

تمامی پست‌های دولتی در اسرائیل، سیاسی هستند و برای وزارت، حتی وزارت دفاع و وزارت خارجه یا وزارت بهداشت نیازی به هیچ تخصص و سابقه نیست. از این روی، رهبران احزاب ائتلاف دولتی، یاران حزبی خود را نسبت به میزان وفاداری که به آنها نشان داده‌اند، به پست‌های وزارت یا مقام‌های حساس دیگر منصوب می‌کنند.

بنیامین نتانیاهو و بنی گانتس تا آخرین ساعت معرفی دولت، مشغول مذاکره با سیاستمداران احزاب خود بودند تا آنها را به پست‌هایی که برایشان درنظر گرفته‌اند، راضی کنند.

بر سر انتصاب سیاستمداران احزاب ائتلافی به وزارت، کشمکش‌های شدیدی در روزهای اخیر در جریان بوده و به ویژه بنیامین نتانیاهو با «شورش» و خشم شدید مهره‌های ارشد لیکود روبرو شد.

آقای نتانیاهو برای راضی نگاه داشتن چهره‌های اصلی لیکود که دوره‌های طولانی وزیر بوده‌اند، پست‌هایی مانند سفارت را به آنها داده یا وزارت‌خانه‌های موجود را چند قسمت کرده یا اصولاً وزارت خانه‌های جدیدی «خلق» کرده که به گفته ناظران سیاسی در اسرائیل، به نظر می‌رسد تنها در حد وزیر مشاور یا پست بروی کاغذ باشد.

او همچنین برای راضی کردن گیلعاد اردان که وزیر امنیت داخلی بود، وی را برای چند هفته به وزارتی کم‌اهمیت‌تر و سپس هم‌زمان به دو پست مهم سفیر در سازمان ملل و سفیر در واشینگتن منصوب کرده‌است.

یولی ادلشتین عضو ارشد لیکود که در دوره‌های گذشته رئیس کنست بود، در دولت جدید وزیر آموزش و پرورش است؛ اسرائیل کاتز چهره قدر دیگر لیکود، که وزیر خارجه و اطلاعات بود، در دولت جدید وزیر دارایی است.

بنی گانتس که در آغاز به کار این دوره مجلس بعد از انتخابات ۱۲ اسفند با حمایت لیکود، به ریاست پارلمان رسید، از این مقام کناره‌گیری کرده تا لیکود بتواند یاریو لوین، سیاستمدار وفادار به بنیامین نتانیاهو را به این مقام منصوب کند.

در حزب آبی- سفید افزون بر بنی گانتس، که قائم‌مقام نخست‌وزیر و نیز وزیر دفاع است، ژنرال ذخیره گابی اشکنازی، که او نیز مانند آقای گانتس، پیشتر رئیس ستاد ارتش بوده، وزیر خارجه خواهد بود.

برای اولین بار در اسرائیل، یک زن زاده در اتیوپی به وزارت رسیده است. پنینا تامنو شاتا، ۳۹ ساله، که دوره‌ای کوتاه یک مجری نه چندان شناخته شده تلویزیون بود، به نمایندگی از حزب آبی- سفید به وزارت جذب مهاجرت منصوب شده‌است. مهاجران اتیوپی در اسرائیل همواره از تبعیض علیه خود سخن گفته‌اند.

انتصاب هفت وزیر زن از ۳۶ پست وزارت با انتقادهای شدید روبرو شده‌است. سرهنگ ذخیره و مسئول ارشد پیشین سانسور در ارتش، میری رگو، وزیر ارشد لیکود، همانند دولت‌های پیشین، قوی‌ترین وزیر زن در این کابینه است که در یکسال و نیم اول، وزیر راه و ترابری است و قرار است ۱۸ ماه بعد وزیر خارجه شود؛ او مناسبات نزدیکی با سران کشورهای عربی دارد.

بنیامین نتانیاهو احتمالاً تا دو هفته دیگر محاکمه خواهد شد؛ این دولتمرد ۷۰ ساله که بیش از هر سیاستمدار دیگری رهبری کشورش را در دست داشته، با این محاکمه به اولین نخست‌وزیری نیز مبدل خواهد شد که در زمان بودن در این پست، محاکمه می‌شود. ارزیابی می‌شود روند محاکمه او چند سال طول بکشد.