نظر علامه طباطبایی (ره) درباره عالم پس از مرگ

خبرگزاری تسنیم: مرگ و رویداد‌های بعد از آن مورد سؤال بسیاری از مردم حقیقت‌جو است. بسیاری از مردم می‌خواهند بدانند پس از جدایی روح از بدن و مرگ دنیایی چه اتفاقی برای آن‌ها می‌افتد؟ آیا در عالم برزخ به کار‌هایی شبیه امور دنیایی مشغول می‌شوند و یا مشغولیات دیگری خواهند داشت؟ و یا منظور از فشار قبر چیست؟ پاسخ این گونه سؤالات را می‌توان در تفاسیر قرآن کریم و احادیث مستند رسیده از پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام به دست آورد.

خبرگزاری تسنیم با استناد به بخش‌هایی از دانش ارائه شده از سوی علامه محمدحسین طباطبایی رحمه‌الله، عالم جلیل القدر و صاحب تفسیر شریف المیزان، به پاسخ این نوع سؤالات پرداخته است. این مطالب بخش‌هایی از گفتگو‌هایی است که در جلسات پنجشنبه و جمعه از سوی دفتر معظم له برگزار می‌شد. در این جلسات شاگردان سؤالات خود را پرسیده و علامه طباطبایی رحمه‌الله پاسخ می‌دادند. درنهایت مطالب این جلسات به همت حجت‌الاسلام محمدحسین رخشاد در مجموعه‌ای با عنوان «پرسش و پاسخ در محضر علامه طباطبایی قدس سره» منتشر شد.

حقیقت مرگ

سؤال: حقیقت مرگ چیست؟

پاسخ: خداوند سبحان حقیقت مرگ را در آیه‌ای از قرآن بیان نموده و فرموده است: «نَحْنُ قَدَّرْنَا بَینَکمُ الْمَوْتَ وَمَا نَحْنُ بِمَسْبُوقِینَ؛ عَلَى أَن نُّبَدِّلَ أَمْثَالَکمْ وَنُنشِئَکمْ فِی مَا لَا تَعْلَمُونَ؛ ما در میان شما مرگ را مقدّر ساختیم و هرگز کسى بر ما پیشى نمى‏گیرد؛ تا گروهى را به جاى گروه دیگرى بیاوریم و شما را در جهانى که نمى‏دانید آفرینش تازه‏اى بخشیم.» (سوره واقعه، آیات ۶۰ و ۶۱)

یعنی ما مسبوق به علل نیستیم و کار ما، یعنی میراندن شما، روی این اساس است. علی ان نبدل امثالکم و ننشاءکم فیما لاتعلمون؛ بنابراین مرگ انتقال از نشئه‌ای به نشئه دیگر است و این کار به دست ملک الموت خواهد بود.

بیشتر بخوانید: نکات آیت‌الله بهجت (ره) در خصوص اهمیت شناخت شب قدر/ آیا زمان دقیق شب قدر مشخص است؟

انسان، عدم نبود

سؤال: خداوند متعال می‌فرماید: «کیفَ تَکفُرُونَ بِاللَّهِ وَکنتُمْ أَمْوَاتاً فَأَحْیاکمْ» آیا از این آیه شریفه استفاده می‌شود که انسان، عدم بوده است؟

پاسخ: عدم نبود، ماده بود؛ زیرا در عرف قرآن، موت به عدم اطلاق نمی‌شود، بلکه انتقال از نشئه‌ای به نشئه دیگر است. خداوند متعال می‌فرماید: «نَحْنُ قَدَّرْنَا بَینَکمُ الْمَوْتَ وَمَا نَحْنُ بِمَسْبُوقِینَ؛ عَلَى أَن نُّبَدِّلَ أَمْثَالَکمْ وَنُنشِئَکمْ فِی مَا لَا تَعْلَمُونَ؛ وَلَقَدْ عَلِمْتُمُ النَّشْأَةَ الْأُولَى فَلَوْلَا تَذکرُونَ؛ ما در میان شما مرگ را مقدّر ساختیم و هرگز کسى بر ما پیشى نمى‏گیرد تا گروهى را به جاى گروه دیگرى بیاوریم و شما را در جهانى که نمى‏دانید آفرینش تازه‏اى بخشیم. شما عالم نخستین را دانستید؛ چگونه متذکّر نمى‏شوید (که جهانى بعد از آن است)؟» مقصود از «ننشاءکم فیما لاتعلمون» عالم برزخ و منظور از «النشاه الاولی» عالم دنیا است.

سؤال: آیا انتقال به نشئه دیگر، روحی است؟

پاسخ: همانی که در دنیا انسانیت به اوست، به نشئه دیگر منتقل می‌شود.

ملک الموت ارواح را تا روز قیامت نگاه می‌دارد

سؤال: آیا ملک الموت، خود، ارواح را تا روز قیامت نگاه می‌دارد؟

پاسخ: ظاهر آیه شریفه به این معنی اشعار دارد. خداوند متعال می‌فرماید: «قُلْ یتَوَفَّاکم مَّلَک الْمَوْتِ الَّذِی وُکلَ بِکمْ ثُمَّ إِلَى رَبِّکمْ تُرْجَعُونَ؛ بگو: فرشته مرگ که بر شما مأمور شده، (روح) شما را مى‏گیرد؛ سپس شما را به‌سوی پروردگارتان بازمى‏گردانند.» (سوره سجده، آیه ۱۱)

نحوه فشار قبر

سؤال: فشار قبر چگونه است؟ آیا واقعاً دیوار‌های قبر به هم آمده و به مرده فشار می‌دهد؟

پاسخ: برای روح که از بدن مفارقت نموده تمثل می‌شود که گویا قبر، او را فشار می‌دهد، نه اینکه حقیقتاً قبر جسد را فشار دهد. چنانکه امور دیگر که بنا بر روایات در قبر رخ می‌دهد از قبیل نشستن در قبر و خوردن سر مرده به سنگ لحد و غیره، همگی تمثل است.

تفاوت عالم برزخ با دنیا

سؤال: آیا نظام عالم برزخ با نظام این عالم فرق دارد؟

پاسخ: نظام عالم آخرت یقیناً با نظام این عالم فرق می‌کند. مثلاً انسان در دنیا پس از غذا خوردن سیر می‌شود و گنجایش خوردن چیز دیگر را ندارد و اگر بخورد می‌ترکد. ولی در آن جهان هر قدر بخورد سیر نمی‌شود و لذت‌های دیگر نیز به این صورت است؛ و نظام عالم برزخ نیز اجمالاً با نظام این عالم فرق دارد.