شصت‌ودومین شماره فصلنامه پانزده خرداد منتشر شد

به گزارش خبرگزاری مهر، امام خمینی (ره) در اول بهمن ماه سال ۱۳۴۸، طی جلساتی بحث حکومت اسلامی را زیر عنوان «ولایت فقیه» در مسجد شیخ انصاری نجف اشرف آغاز کردند و این جلسات به مدت دوازده روز تداوم یافت که مبانی نظری مطرح‌شده در این خصوص، زمینه‌ساز انقلابی بزرگ در ۲۲ بهمن‌ماه سال ۱۳۵۷ و تأسیس نظام جمهوری اسلامی در ایران شد. لذا از آنجا که در زمستان سال ۱۳۹۸ در آستانه پنجاهمین سالگرد طرح بحث ولایت فقیه توسط حضرت امام (ره) قرار داشتیم، شماره شصت‌ودوم از فصلنامه پانزده خرداد به این موضوع اختصاص یافت.

دکتر مظفر نامدار در بخش «سخن سردبیر» با عنوان «درس‌گفتارهای ولایت فقیه؛ منشوری (مانیفستی) علیه نظم سکولار»، به این می‌پردازد که چگونه درس‌گفتارهای ولایت فقیه در کمتر از دو دهه از مطرح شدن آن، بنیادهای نظم سکولار ایران و جهان را بر هم ریخت و نشان داد که تقابل انتزاعی حوزه‌های سیاست و شریعت یا دین و دنیا، سرابی بیش نیست که قدرت‌های استعماری و سلطه‌گر برای تحکیم پایه نظام‌های کفرآمیز و فسادانگیز خود، آن تقابل‌ها را به راه انداختند و بشر را از حکومت عقل و قانون محروم ساختند.

سپس در مقاله‌ای از حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر سید حمید روحانی، به مشروح برگزاری جلسات بحث حکومت اسلامی در نجف و چگونگی تهیه، ترجمه و توزیع جزوات حاصل از جلسات مذکور در کشورهای عربی و ایران (آن هم با وجود محدودیت‌های بسیار) و مهم‌تر از آن، بررسی آرمان‌های امام خمینی در پی طرح این موضوع، پرداخته شده است.

همچنین در مقالات «امام خمینی (ره) و ۲۳ قاعده عقلی در اثبات حکومت اسلامی و ولایت فقیه» برگرفته از کتاب کشف اسرار ایشان، که در فروردین سال ۱۳۲۳ منتشر و توزیع شد و نیز «زمینه‌های نگارش کتاب کشف اسرار و پاسخ امام خمینی به افکار انحرافی حکمی‌زاده» نوشته میثم عبداللهی، اشاراتی وجود دارد که نشان می‌دهد چگونه ۳۵ سال بعد از انتشار کتاب کشف اسرار حضرت امام (ره)، ارکان اعتقادی، عملی و پایه‌های اساسی یکی از بزرگترین جنبش‌های سیاسی، اجتماعی و فکری جهان یعنی انقلاب اسلامی بنیان نهاده شد و از دل آن الگوی جدیدی از نظام‌های مردم‌سالار دینی به نام جمهوری اسلامی متولد گردید.

پس از طرح درس‌های ولایت فقیه و حکومت اسلامی توسط حضرت امام، برخی از مجامع مبارزاتی و نیز بعضی از روحانیون مجاهد و مبارز پیرو مکتب و مرام امام خمینی، به ابعاد این موضوع در متون و منابع اسلامی توجه کردند و به بررسی ویژگی‌های یک جامعه ولایی پرداختند. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای یکی از معدود مبارزان جوانی بودند که در سال ۱۳۵۳ در مسجد امام حسن مجتبی (ع) در شهر مقدس مشهد، با شروع ماه مبارک رمضان در ۲۷ جلسه در قالب «طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن»، فصل قابل توجهی را به مسئله ولایت و ویژگی‌های جامعه ولایی اختصاص دادند که گزیده‌هایی از آن مباحث در مقاله «امام خامنه‌ای و بایسته‌های اصولی یک جامعه ولایی» آمده است.

همچنین مرحوم ربانی شیرازی چند ماه پس از طرح موضوع حکومت اسلامی از طرف امام، نامه‌ای خطاب به حجت‌الاسلام و المسلمین سید حمید روحانی می‌نویسد و دیدگاه‌های خود را درباره این موضوع بیان می‌دارد که صرف‌نظر از جنبه درستی یا نادرستی نظریات ایشان، این نامه نشان می‌دهد چگونه رهروان راه امام و علمای محقق حوزه علمیه قم، به محض مطرح شدن موضوع حکومت اسلامی، بی‌درنگ بررسی و تحقیق درباره آن را آغاز کرده‌اند؛ که بخشی از فصلنامه شماره ۶۲، به درج نامه مذکور اختصاص یافته است.

پایان‌بخش پرونده ویژه این شماره، اختصاص دارد به مقاله‌ای از مرحوم دکتر حمید عنایت با عنوان «مفهوم نظریه ولایت فقیه از دیدگاه امام خمینی». از آنجا که عنایت از معدود روشنفکرانی است که فارغ از حب و بغض‌های ایدئولوژیک جریان روشنفکری در تاریخ ایران، به نقش دین در جامعه و تحولات سیاسی- اجتماعی مسلمانان به شکل علمی توجه ویژه داشته و تلاش کرده در این مقاله نظریه ولایت فقیه را نه بر مبنای تمایلات ایدئولوژیک خود، بلکه به عنوان نظریه‌ای که توانسته است در جهانی که به‌ظاهر دیگر دین نقش تعیین‌کننده‌ای در تحولات اجتماعی نداشت، مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد، مناسب دیدیم به بازخوانی این مقاله که اولین بار در سال ۱۳۷۵ ترجمه و در ماهنامه کیان منتشر شد، بپردازیم.

بخش «از تاریخ» این شماره از فصلنامه نیز به تبع موضوع محوری آن، اختصاص به انتشار اسنادی یافت که حساسیت رژیم پهلوی به رساله حکومت اسلامی و ولایت فقیه امام خمینی را نشان می‌دهد.

همچنین طبق روال شماره‌های اخیر فصلنامه، در بخش «نقد متون، منابع و دیدگاه‌ها»، نقدی بر کتاب الف لام خمینی نگارش یافته که این بار به قلم حجت‌الاسلام سهراب مقدمی شهیدانی، ابتدا پروژه تاریخی- رسانه‌ای تطهیر کارگزاران پهلوی معرفی گردیده و سپس به نقد و بازکاوی مصادیق و شواهدی از وجود آن پروژه در کتاب مذکور با اتکاء بر مستندات تاریخی پرداخته شده است.