برگزاری نماز عید فطر در میان اختلاف نظر برخی مراجع با رهبر ایران

حق نشر عکس Tasnim

در ایران با اعلام نظر آیت‌الله علی خامنه‌ای مبنی بر اینکه یکشنبه چهارم خرداد روز عید فطر است، مراسم نماز عید فطر برگزار شده است؛ اما تعداد دیگر از مراجع شیعه فردا، دوشنبه را روز عید اعلام کرده‌ و مقلدان آنان امروز را روزه گرفته‌اند.

به خاطر شیوع کرونا نماز عید فطر که به طور رسمی در مصلی تهران برگزار می‌شد، لغو شده است اما در نقاطی دیگر مانند دانشگاه تهران به طور محدود مراسم نماز برگزار شده است.

اختلاف نظر میان مراجع درباره رؤیت هلال ماه و به تبع آن اعلام پایان ماه روزه‌داری اتفاق جدیدی نیست، اما امسال شمار بیشتری از مراجع تقلید شیعه در قم نظرشان با رهبر ایران متفاوت بوده است؛ تا جایی که عضو ستاد استهلال دفتر رهبر ایران در این باره مجبور به ارائه توضیحاتی شده و به شبکه خبر گفته این اختلاف نظر موضوعی فقهی است نه سیاسی.

علیرضا موحدنژاد، عضو ستاد استهلال دفتر رهبر ایران، به شبکه خبر گفته است که "این موضوع به اختلافات فقهی برمی‌گردد و کاملا فقهی است که مردم ممکن است فکر کنند خدای ناکرده انگیزه‌های سیاسی باشد."

• ویروس کرونا، قم و مراجع تقلید
• اعتراض یکی از مراجع شیعه به برگزاری مراسم بزرگداشت کورش

حق نشر عکس FARS Image caption به دلیل شیوع کرونا مراسم نماز عید فطر که هر سال مصلی برگزار می‌شد لغو شده است

مراجع تقلید شیعه در قم از جمله لطف‌الله صافی گلپایگانی، موسی شبیری زنجانی، حسین وحید خراسانی، یوسف صانعی، عبدالله جوادی آملی و ناصر مکارم شیرازی بر خلاف رهبر ایران دوشنبه را روز عید فطر اعلام کردند. در نجف هم آیت‌الله سیستانی دوشنبه را عید دانسته است.

البته دفتر آیت‌الله مکارم شیرازی امروز، یکشنبه چهارم خرداد، اعلام کرد که نظر این مرجع شیعه درباره رؤیت هلال ماه تغییر کرده و رؤیت ماه برای او محرز شده در نتیجه امروز یکشنبه روز عید فطر است.

دفتر آیت‌الله حسین وحید خراسانی هم یکشنبه از تغییر نظر او خبر داد و گفت "بنابر شهادت شهود موثق" غروب شنبه سوم خرداد "هلال ماه شوال رؤیت" شده و بنابراین یکشنبه عید است.

حق نشر عکس Tasnim سیاسی یا فقهی؟

حسن فرشتیان، پژوهشگر دینی در پاریس به بی‌بی‌سی گفت که به نظر او امسال اختلاف نظر مراجع سیاسی نیست و به جنبه‌های فقهی دیدن ماه نو در آسمان باز می‌گردد؛ چون مراجع نظرات متفاوتی درباره رؤیت ماه دارند که آیا با چشم مسلح دیده شود یا در افق جغرافیایی مشابه باشد.

استدلال آقای فرشتیان این است که از بین دو مرجع که امروز نظرشان را تغییر داده و یکشنبه را اول شوال اعلام کرده‌اند، آقای وحید خراسانی "برخلاف" آقای مکارم شیرازی یک "فقیه حکومتی" نیست که نظرش وابسته به نظر حکومت و آقای خامنه‌ای باشد.

به گفته این پژوهشگر دینی، آقای وحید خراسانی خود را "هم‌قدر" و در سطح آیت‌الله سیستانی در عراق می‌داند و به آقای خامنه‌ای "باج نمی‌دهد." بنابراین تغییر نظر او می‌تواند بر اساس شواهدی باشد که بر او مسجل شده است.

• هلال پردردسر

آقای موحدنژاد، عضو ستاد رؤیت ماه در دفتر رهبر جمهوری اسلامی هم درباره این اختلاف نظر به شبکه خبر ایران گفته است که "این اختلاف از قدیم بوده و الان به خاطر تجهیزات ارتباطی بیشتر خود را نشان می‌دهد و مردم باید طبق نظر مرجع تقلید خود عمل کنند."

حق نشر عکس Tasnim

در سال ۱۳۸۸ هم، پس از جنجال‌های سیاسی و اختلاف‌های پیش آمده بر سر انتخابات ریاست جمهوری، اختلاف نظر بر سر اعلام روز عید فطر بالا گرفت.

آن زمان اکثر مراجع تقلید از جمله حسینعلی منتظری، یوسف صانعی، لطف‌الله صافی گلپایگانی و عبدالکریم موسوی اردبیلی در نظری مخالف با علی خامنه‌ای روز دوشنبه ۳۰ شهریور ۱۳۸۸ را پایان ماه رمضان و خاتمه روزه‌داری اعلام کردند در حالی که رهبر جمهوری اسلامی روز یکشنبه ۲۹ شهریور را عید دانسته بود.

• بیشتر بخوانید: به فتوای اکثر مراجع تقلید دوشنبه عید فطر اعلام شد

حق نشر عکس fars

رهبر ایران چند هفته بعد در یک سخنرانی به این اختلاف نظر اشاره کرد و آن را مثبت دانست و گفت نباید این اختلاف را بزرگ کرد: "به نظر من اینی که ما بگوییم باید جوری بشود که همه، در یک روز عقیده‌‌ به عید پیدا کنند، این نشدنی است؛ یعنی طبق مبانی فقهی ما نشدنی است؛ همه‌‌ فقها بر یک فتوا متفق بشوند؛ خوب، نمی‌شود."

البته آقای خامنه‌ای آن زمان از فقها تشکر کرده بود که روز بعد از نماز جمعی عید فطر اعلام شده توسط رهبر، در شهرهای دیگر ایران نماز جداگانه‌ای برگزار نکردند و به گفته او "تظاهر" به "مخالفت" نکردند و "مصالح نظام" را در نظر گرفتند.