آنارشیسم بین المللی آمریکا

به گزارش خبرنگار ایرنا، دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا از همان آغاز کارزار انتخاباتی و پس از ورود به کاخ سفید بسیاری از پیمان های بین المللی را زیر سوال برد. وی که با شعار «اول آمریکا» وارد کاخ سفید شد، از همان زمان مخالفت خود را با توافقنامه ها و پیمان های بین المللی اعلام کرد و در دو سه سال اخیر به هرچه در این باره گفته بود بدون توجه به پیامدهای آن عمل کرد

خروج از توافق آب و هوایی پاریس، توافقنامه آسیا پاسیفیک و توافق برجام و پیمان جهانی سازمان ملل برای بهبود مهاجران و پناهندگان مهمترین توافقات بین المللی به شمار می آید. همچنین آمریکا به دلایل مختلف فعالیت های خود را در شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد و سازمان علمی و فرهنگی یونسکو کاهش داده یا تعلیق کرده است.

جدیدترین اقدام دونالد ترامپ خروج از معاهده «آسمان های باز» بود ترامپ روز پنجشنبه ۱ خرداد به خبرنگاران گفت که کشورش به بهانه نقض پیمان آسمان‌های باز از سوی روسیه، از این پیمان خارج می‌شود.

ترامپ در این مورد گفت که به نظرم روابط خیلی خوبی با روسیه داریم. اما روسیه به این معاهده پایبند نبوده است. او گفت تا زمانی که روسیه نخواهد به این معاهده پایبند باشد، آمریکا از آن بیرون است.

معاهده آسمان‌های باز در سال ۱۹۹۲ در هلسینکی فنلاند به امضا رسید و اجرای آن از ابتدای سال ۲۰۰۲ میلادی آغاز شد. معاهده آسمان‌های باز یکی از بزرگ‌ترین تلاش‌های بین‌المللی برای هرچه شفاف‌تر کردن فعالیت‌های نظامی است، توافقنامه‌ای که بین ۳۴ کشور جهان امضا شده در خصوص اجازه پرواز هواپیماهای جاسوسی و تجسسی بر فراز مناطق کشورهای عضو این معاهده می‌باشد. این معاهده جهت ایجاد درکی متقابل و اطمینان به کشورهای امضاکننده در خصوص کلیه تحرکات و فعالیت‌های نظامی که ممکن است باعث نگرانی آن‌ها شود، ایجاد شده ‌است.

واکنش ایران

«سید عباس موسوی» سخنگوی وزارت امور خارجه در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: دولت آمریکا در سه سال و نیم گذشته در حال زیر پا گذاشتن همه تعهدات بین المللی خود و لطمه زدن به کلیه هنجارها، قواعد و حقوق بین المللی است.

موسوی در این توییت افزود: روند یکجانبه گرایی و خروج آمریکا از توافقات بین المللی ادامه دارد. دولت آمریکا در سه سال و نیم گذشته در حال زیر پا گذاشتن همه تعهدات بین المللی خود و لطمه زدن به کلیه هنجارها، قواعد و حقوق بین المللی است که قطعا آنارشیسم را به دنبال خواهد داشت.

آنارشیسم ترامپی

چندجانبه گرایی رویکردی در جهت تقویت همکاری های سیاسی، اقتصادی و امنیتی در جهان نخستین بار در قرن بیستم به عنوان یکی از الگوهای دیپلماسی مطرح شد. در مفهومی ساده چندجانبه گرایی به معنای همکاری گروهی متشکل از چند دولت است. بریج و آلن جیمز نویسندگان فرهنگ دیپلماسی، چندجانبه گرایی را وسیله روابط در میان سه یا بیشتر از سه کشور در روابط دائمی یا موقت بین المللی می‌دانند. رابرت کوهن معتقد است چندجانبه گرایی عمل تطبیق و هماهنگی سیاست‌های ملی در بین سه کشور یا بیشتر با ترتیبات موقت یا به وسیله نهادهای بین المللی است.

در مقابل چند جانبه گرایی، آنارشیسم کور بین المللی قرار دارد که تمامی آرمان های بین المللی بشر را زیر سوال می برد. آنارشیسم عریان آمریکا در دولت ترامپ در سه سال و نیم گذشته به نظم بین المللی و بسیاری از کشورهای مستقل آسیب رسانده است. این موضوع در کنار پدیده‌هایی همچون تروریسم و افراطی‌گری، مهاجرت، گرم شدن کره زمین و ده‌ها مساله دیگر ضرورت چندجانبه گرایی و همکاریهای بین‌المللی را بیش از پیش آشکار کرده است.

اعتقاد دونالد ترامپ بر سیاست یکجانبه گرایی و تلاش برای یکه‌تازی آمریکا سبب شده که این کشور در سه سال گذشته نوعی آنارشیسم را در مسائل دوجانبه و بین المللی در پیش بگیرد و این رویکرد موجب افزایش بیش از پیش اختلافات کشورهای دو سوی اقیانوس اطلس شده است.

سازمان ملل روز ۵ اردیبهشت را روز جهانی چندجانبه گرایی و دمکراسی برای صلح نامیده است. به همین مناسبت، جوسپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در پیامی ویدئویی، با انتقاد از یکجانبه گرایی برخی کشورها، جهان را به همکاری و هم افزایی بین المللی در مقابل ویروس کرونا فراخواند.

 بورل گفت: بحران کرونا نشان داد که چندجانبه گرایی چه قدر برای ما حیاتی است. مبارزه علیه کرونا مرزی نمی شناسد. هیچ گزینه دیگری نیست مگر ادغام و هم افزایی تلاش ها برای یافتن یک راه حل جهانی.

او با انتقاد غیرمستقیم از سیاست های یکجانبه گرایانه و خود محورانه ایالات متحده آمریکا در دوره ریاست جمهوری ترامپ، تصریح کرد: چندجانبه گرایی تنها راه موثر برای روبرو شدن با یک چنین تهدیدی است که در مقابل آن هیچ کشوری نمی تواند به تنهایی عمل کند.

آنارشی و اقدامات یکجانبه گرایانه آمریکا در دوران ترامپ دوام و اثرگذاری سازمان‌ها و نهادهای بین المللی را با خطر جدی مواجه کرده است. در این میان رفتارها و سیاست‌های آمریکای ترامپ ضرورت همکاری و اتحاد کشورهای مختلف بویژه کشورهای جهان سوم را بیش از پیش ضروری کرده است. چرا که  اغلب کشورها دیر یا زود با باج خواهی عریان ترامپ مواجه خواهند شد.

نکته قابل تامل اینکه نهادهای بین المللی ورای اهداف تعریف شده ای که دارند، از ابزارهای حفظ نظم موجود هستند که کشورهایی مانند آمریکا از آن منتفع هستند. قاعدتا کشوری باید بخواهد بر این نظم بین المللی شورش کند که نفعی از مناسبات حاکم بر عرصه بین الملل سودی نبرد. اقدامات آمریکا در خروج از معاهدات بین المللی از این جهت با دو رویکرد و دو فرض قابل تفسیر است یا دولتمردان  کنونی آمریکا اطلاعی از مزایای این نهادها برای خود اطلاع ندارند و یا اینکه از این مزایا مطلعند اما خوی زیاده خواهانه آنها باعث می شود دنبال منافع بیشتری از این مناسبات باشند و شرایط دیگران هم کمترین اهمیتی برای آنها ندارد.